Çark Suyu

Adapazarı Çark, 1895

Çark Suyu (Çark Deresi), Sapanca Gölü'nün fazla sularını tahliye eden akarsu. 45 km uzunluğundadır. Ferizli ilçesi Seyifler köyü yakınlarında Sakarya Nehrine dökülür. Akarsuyun Sakarya Nehri ile birleştiği yerde Seyifler Kalesi^[1] yer alır. Akarsuyun adı şehrin en işlek caddesine (Çark Caddesi) ve yanındaki mesire alanına (Çark Mesire) verilmiştir.

Sapanca Gölü'nün doğu uçundan çıkar, batı yönünden Elmalı Deresi, Söğüt Deresi ve Kocadere'yi alır. Gölden çıktıktan sonra yaklaşık 4 km sonra yerleşim yerlerine ulaşır. Tarihi Beşköprü'nün yanından geçerek Şehre giriş yapar. Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından Çark Suyu yanında Mithatpaşa Mahallesinde, eski Ofis depolarının bulunduğu alan Kent Park adıyla düzenlenmiştir. Önceki yıllardan kalan Çark Mesire alanı da stadyum yakınlarında bulunmaktadır. Belediye tarafından yeni projelerin yapılması planlanmaktadır^[2]. Çark Suyu Sakarya merkezde taş duvar içine alınarak düzenlenmiştir.

Adapazarı'nın tarihinde Çark Deresinin önemli bir yeri vardır. Elektrikli pompaların şehirlere su basmadığı zamanlarda dere üzerindeki çarkın yükselttiği su evlere dağılırdı^[3]. Bu şekilde uzun yıllar Adapazarı'nın içme suyu elde edilmiştir. Bir fotoğraftan yola çıkılarak tarihi çark, tamamen ahşaptan, çivi kullanmadan, 16,30 m çap, 2,2 m genişlikte yeniden üretilmiştir^[4][5]. Yeniden yapılan ahşap çark Kent Park'ta Çark Suyunun yanına yerleştirilmiştir. Küçük bir kanalla çevrilen bir miktar su ile dönmesi sağlanmaktadır.

Sapanca Gölü çıkışında DSİ tarafından yapılan kapakla gölden su çıkışı kontrol edilir^[6]. Sapanca Gölünden Sakarya ve Kocaeli içme suyu, Kocaeli sanayi suyu kullanmaktadır. Göl suyunun yoğun kullanımı göl ayağından su çıkışını azaltmakta^[7], bazen de ciddi kuraklıklara neden olmaktadır^[8]. Çark Suyu'nun şehir içindeki çorak görüntüsünü önlemek amaçıyla belediye Sakarya Nehri'nden Çark'a borularla su aktarmaktadır^[9].

Aslı 1894 yılında yaptırılan Tarihi Çark'ın replikası.Sakarya Kent Park'ta Çark Suyu'nun yanında kuruludur.

Adapazarı Nikah Salonu yakınında Çark Suyu.

Kaynakça

1. "Seyifler Kalesi". panoramio.com. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306150714/http://www.panoramio.com/photo/103160910. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
2. "Çark Suyu Kenarı Hayat Buluyor". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306222807/http://www.sakarya.bel.tr/tr/Haber/cark-suyu-kenari-hayat-buluyor/4407. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
3. "Anlatılan Çark". Çark Suyunun hikayesi.... medyabar.com. 15 Ekim 2010. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402095706/http://medyabar.com/haber/17785/cark-suyunun-hikayesi.aspx. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
4. "Tarihi Çark Yeniden Dönüyor". sakarya.bel.tr. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160820120914/http://www.sakarya.bel.tr/tr/Haber/tarihi-cark-yeniden-donuyor/5468. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
5. "historic water wheel". panoramio.com. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402120110/http://www.panoramio.com/photo/42846260. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
6. http://www.panoramio.com/photo/8798020 Çark Suyunun Çıkış Noktası
7. "Sapanca'dan 4 yıl sonra müjdeli haber". gazetevatan.com. 17 Şubat 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304104428/http://www.gazetevatan.com/sapanca-dan-4-yil-sonra-mujdeli-haber-741033-gundem/. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
8. "Sapanca Gölü korkutuyor". haber7.com. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402135803/http://www.haber7.com/guncel/haber/1054460-sapanca-golu-korkutuyor. Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
9. "Çark Deresi muhtarları sevindirdi". yenisafak.com.tr. http://www.yenisafak.com.tr/yerel/cark-deresi-muhtarlari-sevindirdi-90614. Erişim tarihi: 14 Mart 2015.