Çengel Han
| Çengel Han | |
 | |
| Yapı Bilgileri | |
| Konum: | Ulus Semti, Altındağ, Ankara |
| Ülke: |  Türkiye |
| Yapım Tarihi: | 1522-1523 |
| Yaptıran: | Rüstem Paşa |
Çengel Han , Ankara'nın Altındağ ilçesinde Ulus'ta 1522-1523 tarihlerinde Mihrimah Sultan’ın eşi Damat Rüstem Paşa tarafından inşa ettirilmiş tarihi bir handır. Atpazarı mahallesi Kaleönü Depo sokakda bulunmaktadır. Mimarisi klasik Osmanlı mimarisidir: kareye yakın dikdörtgen bir plan üzerine kurulmuştur. Ortasında bir avlu bulunmakta, kuzeydoğu cephesinde tek katlı, cephenin giriş tarafinda iki katlı dükkânlar sıralanmaktadır. Güneybatı cephesiyse arazinin eğilimli olması nedeniyle üç katlıdır. Duvarları sağlam Horasan duvarı olan han korumaya uygun olduğu için uzun süre tiftik deposu olarak kullanılmıştır. Sağlam mimarisi nedeniyle iyi bir durumda günümüze kadar gelebilmiştir.
Osmanlı devrinde İpek Yolu üzerinde bulunan Çengel Han, Anadolu kervanlarının uğrak noktası olan önemli bir ticaret merkezi olmuştur. 1991 yılında istimlak edilişine kadar sahibi, Anadolu Beylerbeyi Karacapaşa’nın torunlarından Raife Kocabeyoğlu-Öngen’dir. Karacapaşa, Sultan Birinci Mehmed’in damadı olup Anadolu Beylerbeyi olarak katıldığı Varna savaşı'nda Osmanlı ordusunun sol kanadına komuta ederken 1444 de öldürülmüştür [1]
Uzun süre tiftik deposu olarak kullanılan Çengel Han, aralarında Ankara’nın belli ailelerinden olan Kınacıların ve Bulgurluluların bulunduğu 18-20 kiracının pirinç gibi gıda maddesi deposu olarak da kullanılmıştir. 1980’lerde Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından “korunması gerekli eski eser” olarak tanınmıştır. Raife Kocabeyoğlu-Öngen’in 1990 yılında vefatı üzerine Çengel Han çocukları Reşadet Öngen-Ceyhan ve Reşat Öngen’e geçmiştir. Ancak, Ankara Belediyesi 1991 yılında hanı Belediye Sarayı yapmak üzere istimlak etmiştir. Fakat Belediye bu projesini gerçekleştirememiş ve uzun süre boş bıraktığı hanı Vakıflar Genel Müdürlügüne devretmiştir. Çengel Han 2005 yılında Koç Holding tarafından kiralanıp restore ettirilmiştir. Han günümüzde müze olarak kullanılmaktadır [2].
Hanın ismi ile ilgili olarak şu bilgi mevcuttur:
| “ | Atpazarı ya da Hergelen meydanında yakalanan hırsızlar , katiller Çengel Han'ın avlusundaki çengelde asılırlarmış. Hanı ünlü yapanda buymuş[3][4] | „ |
Giriş kapısının üstünde bir çerçeve içinde inşa kitabesi yazılmıştır. Sülüs hatlarla Türkçe olarak yazılan bu kitabe iki satır olarak şöyle demektedir:
| “ | Tamam oldu çün binası bu hanın sarayıdır hakikat kârıbanın”. “Tamam olduğunu görüp dedi dil “Melih’il-hayır tarihin bu hanın 1522” | „ |
.
Notlar
- ↑ Bkz. Büyük Larousse cilt 12
- ↑ Çengelhan Rahmi Koç Müzesi
- ↑ Tayfun Bayındır - Vatan Gazetesi - 2 Mayıs 2004
- ↑ Önder Şenyapılı - Ne demek Ankara; Balgat niye Balgat!? - ODTÜ yayıncılık - ISBN 975-7064-87-4