Muiskalar
Muiskalar, Çipçalar olarak da bilinir, İspanyol fetihleri sırasında Kolombiya'nın bugünkü Bogotá ve Tunja kentlerini çevreleyen yüksek vadilerde yaşayan Güney Amerika Yerlileri.
O dönemde sayıları 500 bini aşan Muiskalar en önemli özelliği, İnka Krallığı dışında kalan öteki Güney Amerika halklarına göre çok daha merkezi bir siyasal yapı içinde örgütlenmiş olmalarıydı. Değişik kabile reislerinin yönetimi altındaki çok sayıda küçük birim, fetih ve ittifaklar yoluyla, iki büyük ve birkaç küçük devlet biçiminde bütünleşmişti. Hükümdarlığın soydan geçtiği bu devletler çok istikrarlı değildi; ama İspanyol müdahalesinin, daha geniş siyasal birimlerin oluşması yönündeki gelişmeyi kesintiye uğrattığı kuşkusuzdur. 16. yüzyılda siyasal bütünlüğü yok edilen Muiskalar, 18. yüzyılda dillerini de unutarak öteki halklar gibi sömürgeci İspanyol kültürü içinde özümlenmişlerdir.
Muiska toplumunun temelini, yoğun tarım, çok çeşitli el sanatları ve oldukça gelişmiş bir ticaret oluşturuyordu. Büyük köylerde haftada bir kurulan pazarlarda tarımsal ürünler, çanak çömlek ve pamuklu dokuma gibi mallar değişime sunulurdu. Komşu halklarla ticaretten elde edilen altın, süs eşyalarının yapımında ve sunu olarak ayinlerde kullanılırdı. Altın kullanma ayrıcalığını elinde tutan üst sınıf üyeleri tahtırevanlarda taşınır ve toplumun öteki kesimlerinden büyük saygı görürdü. Soy çizgisi anneye göre belirlendiği için, kabile reisleri ile dinsel önderlerin yerine kız kardeşlerinin erkek çocukları geçerdi. Buna karşılık toprak mülkiyetinin verasetin de baba soyu izlenirdi. Önemli makamlara getirilecek kişiler ilerdeki görevlerine iyi hazırlanmak için 6-12 yıl süren bir oruç ve inziva döneminden geçerlerdi.
Rahiplik görevi soydan geçmekle birlikte rahipler örgütlü bir sınıf oluşturmazdı. Başlıca görevleri çok sayıda tapınak ile kutsal yerleri korumak ve ara sıra düzenlenen karmaşık toplu törenleri yönetmekti. Özellikle altın ve kumaş sunular, bütün dinsel törenlerde en önemli yeri tutardı. Bazı özel durumlarda Güneş tanrısına insan kurban edilirdi.[1]