Çoğunluk sistemi
Çoğunluk sistemi, çok partili siyasi düzenlerde uygulanan bir seçim sistemidir. Bu sistemde seçime katılan partiler ya da adaylar arasında en çok oy alan seçimi kazanmış sayılır. Çoğunluk sistemi tek turlu ve iki turlu olmak üzere iki şekilde uygulanır.
Tek Turlu Çoğunluk Sistemi
Belirli seçim çerçevesinde en çok oyu alan aday veya en çok oyu alan partinin bütün adayları seçilmiş olur.
Tek-İsimli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi
Bu sistemde, ülke her biri sadece bir milletvekili çıkaracak şekilde seçim çevrelerine bölünür. Bu nedenle "dar bölgeli çoğunluk sistemi " de denir.[1] Ayrıca "İngiliz Sistemi" olarak da bilinir. Günümüzde bu sistem, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Anglo-sakson ülkelerinde uygulanır.
Listeli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi
Bu sistemde,ülke her biri birden fazla milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür.Bu nedenle "geniş bölgeli çoğunluk sistemi" de denir.Türkiye'de 1946-1960 yılları arasında uygulanmıştır.
İki Turlu Çoğunluk Sistemi
Seçimlerin iki türlü yapılma ihtimali vardır. Bu sistemde bir aday veya parti ilk turda geçerli oyların mutlak çoğunluğunu alabilirse ikinci tura gerek kalmaz. Aksi durumda ikinci bir tur daha yapılır. İkinci turda mutlak çoğunluk aranmaz. Bu turda, ilk turda en çok oy almış iki aday veya parti yahut belli oranlar üstünde oy almış parti veya adaylar katılır. Sonuç en çok oy alan adayın kazanmasıyla gerçekleşir. Mutlak çoğunluk sistemi adı da verilir.
Tek-İsimli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi
Bu sistemde, ülke her biri sadece bir milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür. Seçimlerin iki turda yapılma ihtimali vardır. İlk turda geçerli oyların mutlak çoğunluğu sağlanamamışsa ikinci tur oylama yapılır. İkinci tura en çok oy almış aday veya parti yahut belirli bir oranda oy almış parti veya adaylar katılır. Bu sistem, Fransa'da Üçüncü ve Beşinci Cumhuriyetler döneminde uygulandığı için "Fransız sistemi" adı da verilir.
Listeli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi
Ülke her biri birden fazla milletvekili çıkaran seçim bölgelerine bölünür. Seçimin iki turda yapılma ihtimali vardır. İlk turda geçerli oyların mutlak çoğunluğu sağlanamamışsa ikinci tur oylama yapılır. İkinci tura en çok oy almış aday veya parti yahut belirli bir oranda oy almış parti veya adaylar katılır. Fransa'da 1885 seçimlerinde uygulanmıştır. Günümüzde bu sistem Fransa'da 3.500'den küçük belediyelerde, belediye meclisi üyelerinin seçiminde uygulanmaktadır.[2]
Kaynakça
- GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin kitabevi, ISBN 978-605-5187-65-1
- ↑ DEMİR, Fevzi, Anayasa Hukukuna Giriş, İzmir, Barış Yayınları, 5. baskı, 1998
- ↑ JEANNEAU, Benoit, Droit constituionnel et institutions politiques, Paris, Dalloz, Sekizinci Baskı, 1991.