İşlem kodu

İşlem kodu (İngilizce: opcode ya da operation code), bilgisayar teknolojisinde makine dili komutunun, gerçekleştirilecek işlemi belirten kısmıdır. Bunların özellikleri ve biçimi, söz konusu işlemcinin (ki bu genel bir merkezi işlem birimi veya daha özel bir işlem birimi olabilir) komut kümesinde ortaya koyulur. Bir komutta, normalde işlem kodundan yanı sıra üzerinde işlem gerçekleştirilmesi gereken bir veya daha fazla belirteçleri (yani verileri) vardır. Fakat bazı işlemlerde örtük (implicit) işlem kodları olabilir veya hiçbir işlem kodu olmayabilir. İşlem kodları ve işlenen (operand) belirteçleri için neredeyse tekdüze alanları olan komut setleri vardır. Bazılarında ise daha karmaşık ve çeşitli uzunluk yapıları vardır (örneğin x86 mimarisi gibi).

İşlenenler (mimarisine göre) az ya da çok karmaşık adresleme yöntemleri kullanarak tanımlanan ve erişilen yazmaç (register) değerleri, çağrı yığınındaki (call stack) değerler, diğer bellek değerleri, I/O kapıları vs. olabilirler. Işlem türlerine ise aritmetik, veri kopyalama, mantıksal işlemler ve program denetimi yanı sıra CPUID gibi özel komutlar dahildir.