İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi
İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi (Almancası Schweizerische Nordostbahn NOB), 1853 ile 1902 yılları arasında İsviçre'de etkin olan demiryolu işletmesi. Aynı zamanda Konstanz Gölü ve Zürih Gölünde de gemi taşımacılığı yaptı. Batı İsviçre'deki demiryolu şirketlerinin 1903 yılında Jura-Simplon-Bahn adı altında biraraya gelmelerine kadar İsviçre'nin en büyük demiryolu şirketi idi.
Tarihçe
Ana hattın yapımı
İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi (NOB) 1 Temmuz 1853'de iki demiryolu şirketinin birleşmesi ile ortaya çıktı. Birleşen şirketler, İsviçre'nin ilk demiryolu olan ve Spanisch-Brötli-Bahn olarak da bilinen İsviçre Kuzey Demiryolları (SNB) ve henüz yeni kurulmuş olan Zürich-Bodenseebahn adlı şirketlerdi.[1] Başlangıçtaki kuzey demiryolu hattını Baden'den Basel'e kadar ilerletme planı önceleri gerçekleşmedi ve Zürih, Aargau ve Basel kantonlarından çeşitli ilgilenler oldu.
Şirketlerin birleşmende en çok etkisi olan kişi, Zürich-Bodenseebahn şirketinin de yönetiminde olan Alfred Escher'di. Escher, demiryollarının kamu yatırımları yerine özel yatırımlarla yapılması gerektiğini düşünüyordu. Bunun için gerekli olan büyük sermayeyi temin edebilmek için de İsviçre Kredi Kurumunun (Schweizerische Kreditanstalt, bugünkü adıyla Credit Suisse) kurulmasına öncülük etti.
Şirket yurtdışı ile yük taşımacılığını gerçekleştirmeye çaba harcadı. Önce Zürih ile Konstanz Gölü arasındaki hattı gerçekleştirdi. Bu işteki rakibi merkezi St. Gallen'de olan Birleşik İsviçre Demiryolu Şirketi (Vereinigte Schweizerbahn) idi. Bu yüzden önce 16 Mayıs 1855'de Romanshorn-Winterthur hattını devreye soktu. Bir sonraki hat olan Zürih-Winterthur hattı ise iki etapta açıldı. Önce 27 Aralık 1855'de Winterthur-Oerlikon arası, 26 Haziran 1856'da ise Oerlikon ile zaten daha önce var olan Zürih-Baden hattının birbirine bağlanması gerçekleşti. Bu sayede, Konstanz gölü kıyısında kendi halinde bir köy olan Romanshorn, kuzey İsviçre'nin önemli bir bağlantı noktası haline geldi. Şirket aynı zamanda Konstanz gölündeki deniz taşımacılığını da üstlendi. 1869'da Romanshorn ile Friedrichshafen (Almanya) arasında tren feribotu hattı kuruldu.
1856'da Winterthur-Schaffhausen arasındaki Rheinfallbahn bitirildi ve 16 Nisan 1857'de hizmete açıldı. Zürih ile Baden arasındaki hat batıya doğru ilerletilmeye başlandı. Baden-Aarau arasındaki yolun Brugg'a kadar olan kısmı 29 Eylül 1857'de açıldı. 15 Mayıs 1858'de Aarau'ya foğru olan hattın kalanı da açıldı ve Aarau ile Solothurn kantonlarının sınırındaki Wöschnau'ya kadar gelinerek, Basel ve Orta İsviçre'de aktif olan Schweizerische Centralbahn (SCB) şirketinin demiryolu hattı ile buluşuldu.
Şirket başka demiryolu şirketlerine de ortak oldu. İşviçre Doğu-Batı Demiryolu Şirketi (Schweizerische Ostwestbahn OWB) La Neuville'den Bern-Luzern üzerinden Zürih'e uzanan yolu yapmakta başarısız olması üzerine Zürih, Luzern ve Zug kantonları ile birilte Zürih-Zug-Luzern Demiryolu Şirketinin kurulmasında ortak oldu ve bu kısmın inşasını da 1 Haziran 1864'de bitirdi.
Şirket - o zamanlar diğer demiryolu şirketleri için olduğu gibi- özel bankalar tarafından kısa vadeli yüksek gelir getiren bir yatırım olarak görülüyordu. Bu yüzden şirketin yönetim kurullarına ve yetkili yerlerine elemanlarını sokarak karlarını garantilemek istiyorlardı. Diğer yatırımcıların hakları hisse senetleri aracılığıyla etkisizleştirildi. Politik nüfuz gücü ile vergi muhafiyetleri ve sübvansiyonlar alındı. Alfred Escher, sadece şirketin yönetim kurulu başkanı değildi. Aynı zamanda Kredi Kurumu'nun başkanı, Zürih şehir yönetiminde ve Nationalrat'da milletvekili idi. Durum önemsenmedi ve bankaların varlığı arttı. İlk kriz 1857'de geldi, 10 yıl sonra daha güçlü şekilde tekrar yaşandı.
Kaynakça
- ↑ H. Schleich: Die bauliche Entwicklung des Bahnhofes Winterthur. In: Schweizerische Bauzeitung. Bd. 23/24, 1894, ISSN 0036-7524, S. 121 (Almanca PDF dosyası)