2009 İran cumhurbaşkanlığı seçimi

2009 İran Cumhurbaşkanlığı Seçimi
İran
2005 
12 Haziran 2009
 2013

 
Aday Mahmut Ahmedinejad Mir Hüseyin Musavi
Parti Abadgaran Bağımsız Reformcu
Aldığı oy 24,592,793 13,338,121
Oy oranı 62.46% 33.87%

 
Aday Muhsin Rızai Mehdi Kerrubi
Parti Bağımsız Muhafazakar Ulusal Güven Partisi (İran)
Aldığı oy 681,851 338,278
Oy oranı 1.73% 0.86%

Map showing the votes of Ahmadinejad and Mousavi,
Red is the votes of Ahmadinejad and
Green is the votes of Mousavi.

Seçimden önceki Cumhurbaşkanı

Mahmut Ahmedinejad
Abadgaran

Seçilmiş Cumhurbaşkanı

Mahmut Ahmedinejad
Abadgaran

İkinci kez cumhurbaşkanlığına seçilen Mahmut Ahmedinejad
Tahran'da Mir Hüseyin Musavi taraftarları
Tahran'da seçim sonuçlarına karşı prostestolar düzenlendi.

2009 İran Cumhurbaşkanlığı Seçimleri 12 Haziran 2009'da İran'da yapılmıştır.[1] Ülkede yapılan onuncu cumhurbaşkanlığı seçimidir. İran'da seçimle iş başına gelen en yüksek mevkilerden biri olan cumhurbaşkanı, ülkenin silahlı kuvvetlerine ve dış politikasına karışamaz.

Bir önceki cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad adaylığını yeniden ilan etti. Yapılan anketlere ve kamuoyu araştırmalarına göre Ahmedinejat'ın en büyük rakibi Muhammed Hatemi'ydi. İran Reform hareketi seçimlere tek bir adayla katılmak istedi. Ancak reformcu aday olarak Mir Hüseyin Musavi aday oldu. Ayrıca İran Meclisi sözcüsü Mehdi Kerrubi diğer bir reformcu aday olarak seçimlere katıldı. Seçime katılan diğer bir muhafazakar aday ise Muhsin Rızai idi. Seçimlere halkın büyük ilgisinin olmasıyla birlikte, katılım oranı %80 olarak gerçekleşti. Eğer bir aday kullanılan oyların çoğunluğunu alabilirse iki turlu seçim sistemi çerçevesinde ilkinci tura gidilmesine gerek kalmamaktadır.

Oyların üçte ikisinin sayılmasıyla birlikte İran'ın resmi haber ajansı İslam Cumhuriyeti Haber Ajansı Mahmut Ahmedinejad'ın oyların %66'sını Musavi'nin oyların %32'sini aldığını duyurdu.

Ancak uluslararası gözlemciler seçimlerle ilgili şüphelerini dile getirdiler. Musavi "Seçimlerde yaşanan ihalali kınadığını, sessiz sinema gösterisini kabul etmeyeceğini" söyledi. Musavi yandaşları ülkenin başkeni Tahran'da sokağa çıktı. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney ise seçim sonuçlarının Allah'ın takdiri olduğunu ve halkın Ahmedinejad'ın arkasında birleşmesi gerektiğini verdiği demeçte söyledi.

Adaylar

20 Mayıs 2009'da Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin verdiği kararla bazı adayların adaylıkları onandı, bazı adayların ise başvuruları reddedildi.

Onaylanmış Adaylar

Muhafazakarlar

Reformcu Adaylar

Redddedilen Adaylar

Muhafazakarlar

Bağımsız

Geri Adaylar

İletişimin Engellenmesi

23 Mayıs 2009'da İran hükümeti Facebook'a erişimi geçici olarak yasakladı. Gulfnews.com hükümetin attığı bu adımın Ahmedinejad karşıtlarının internet sitesini çalışmalarında kullanmasından dolayı olduğunu açıkladı. PC World Musavi'nin Facebook sayfasının 6.600'dan daha fazla destekleyeni olduğunu açıkladı.

Seçim Sonuçları

Seçim sandıklarının kapanmasının ardından, her iki aday da kendi zaferini ilan etti. İki rakip de gazetecilere oyların %58-60'ını kendisinin aldığını söyledi. Musavi halkı oylarda yapılabilecek usülsüzlüklere karşı uyardı. Musavi kendi internet sitessinde aslında oyların fazlasını alan kişinin kendisinin olduğunui, ancak isminin Ahmedinejad ile değiştirildiğini açıkladı.

Seçimde Mahmut Ahmedinejad 24.527.516 oy alarak %62,63 oy oranı ile seçimin galibi oldu. En yakın rakibi Musavi 13.216.411 oy olarak oyların %33,73'ünü aldı. Diğer adaylar Muhsin Rızai %1.73, Mehdi Karrubi %0.85 oy oranını yakalayabildi.

2009 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
Parti Aday Sonuçlar
Oy sayısı % Oy Oranı
Abadgaran Mahmut Ahmedinejad 24 527 516 62,63%
Özgür Reformcular Mir Hüseyin Musavi 13 216 411 33,75%
Bağımsız muhafazakar Muhsin Rızai 678 240 1,75%
Etemad-e-Melli Mehdi Kerrubi 333 635 0,86%
Toplam 38 755 802 100%
Kaynak: BBC Persian

Seçim sonuçlarının şaibeli olduğunu iddia eden Musavi'ye İranın kum kentindeki dini otoritelerindende destek geldi. Kum İlahiyat Alimleri Topluluğunun açıklamasına göre "Sonuçlara diğer adaylar şikayetçi ve çok güçlü oylama hileri ile ilgili kanıtlar mevcut ... Sakin başlayan yürüyüşler şiddetle bastırıldı ... düzinelerce iranlı öldürüldü ve yüzlercesi tutuklandı ... Sonuç geçersizdir." [2]

Seçim Sonuçlarına Tepkiler

Yeşil protestocular yürüyüşü Azadi(Özgürlük) Kulesi (Meydanı), Tahran, 15 Haziran

Seçimlerin ardından Musavi ve Karrubi Seçimlerde hile yapıldığını ilan ettiler ve dini lider Hameney'den Anayasayı Koruyucular Konseyinden seçimlerin iptal edilmesi ve yenilenmesini talep ettiler ancak içişleri bakanlığı Ahmedinejad'ın yeniden cumhurbaşkanı seçildiğini ilan edince, Musavi'nin taraftarları hile yapıldığı gerekçesiyle Tahran sokaklarında gösteriler başlattılar.[3] Musavi halktan sessiz kalmamalarını ve İran anayasında bulunan gösteri haklarını kullanmalarını istedi, ancak gösterilerde bazı Besic milislerinin göstericilere saldırması, ateş etmesi sonucu,[4][5][6][7] sayısı belli olmayan yaralılar ve tutuklamalar gerçekleşti. Ahmedinejad hükümeti bu olayları haber olarak yurt dışına servis edilmesini engellemek için tüm yabancı basın kuruluşlarının faaliyet belgelerini iptal etti ve bazı kuruluşların yetkililerini tarafsızlık ilkelerini ihlal ettikleri gerekçesiyle sınır dışı etti, ama Musavi taraftarları amatör video çekimleri ile ve internet aracılığıyla olayların akışını tüm dünyaya servis ettiler. 20 Haziran 2009 da Nida Sultan isminde Musavi taraftarı 27 yaşındaki felsefe mastır öğrencisi Besic milisinin ateşi sonucunda kamera karşısında ölümü[8] internette yayımlandıktan sonra Obama dahil dünya liderlerinden sert tepkiler yükseldi ve Nida, Musavi'nin yeşil hareketinin simgesi haline geldi.

Musavinin seçim öncesi kurduğu Oy Bekçileri Konseyi'nin iddiasına göre Musavi 19 milyon ve Ahmedinejad ise Karrubinin gerisinde kalarak sadece 5.7 milyon oy almış.

Uluslararası Tepkiler

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 3/23/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.