Açık erişim
Açık erişim, bir eserin eser sahibi tarafından tüm kullanıcıların kolayca erişebilmesi, kopyalanması, dağıtımı, eseri kamuya dağıtma ve benzeri nedenlerden dolayı kamuya açık hale getirmesi ve bunu sayısal ortamda paylaşmasıdır. Bilginin açık erişimde olması o bilgiyi toplumsal bilgi haline dönüştürür ve herkese açık hale getirir. Bu durumda eser daha fazla kişi tarafından arama motorları sayesinde görüntülenerek bilgi paylaşımını arttıracak, paylaşımın artmasıyla eser ve yazar daha tanınır hale gelecek, araştırmacılar araştırma yaptığı konu hakkında daha fazla bilgiye ulaşma imkanını kazanacak araştırmanın genişlemesiyle orantılı olarak bilgi de yorumlanarak farklı anlamlar kazanacak bu durumda bize yeni kaynakların sağlanmasını sağlayacak. Erişime açık olması için sadece yazar değil ayrıca bağlı olduğu kurum veya kuruluşlar tarafından da ortaya çıkan eserler açık erişime sunulabilir. Bu duruma dijital depolama da denilebilir.
Açık Erişimde Olabilen Kaynaklar
- Kitaplar
- Hakemli-hakemsiz dergilerde yayınlanan makaleler
- Teknik yayınlar (Raporlar, tezler, standartlar vb.)
- Açık erişim dergiler.
- Derslerde kullanılan kaynaklar.
- Ek materyaller (Görüntü, resim, müzik vb.)
Kişisel Anlamda Açık Erişim
Bir eser sahibi yazdığı ve eseri tüm kullanıcıların ulaşabilmesi amacıyla açık erişime sunması ve bundan faydalanacak araştırmacı kişilerin atıfları, eser sahibinin popularitesini arttırmakla beraber güvenilirlik derecesini de arttırır bilimsel anlamda. Bu durumda eser sahibine getirileri sadece bunlarla kısıtlamamak gerekir bilgi paylaşımında bulunulduğunda yazdığı eser hakkında değinmediği ya da es geçtiği durumları araştırma yapan araştırmacılar tarafından fark edilip o eseri genişleterek belki de daha kapsamlı yeni bir eser ortaya çıkarabilir. Unutmayalım bilgi birikimle ilerleyen bir olgudur. Bu olgunun oluşması için de kişisel eserlerin açık erişimde olması araştırmacı için hem parasal anlam da hem de zamansal anlamda tasarrufuna neden olur tabi buna paralel olarak da bilimsel anlamda gelişme daha hızlı olur.
Kurumsal Olarak Açık Erişim
Kurumlar veya özel kuruluşlar yaptığı işlerle birlikte meydana gelen evrakları dijital ortama aktardığında ve bunu bütün kullanıcıların hizmetine sunduğunda o kurumun saydamlığı ve o kuruma olan güvenilirlik artmasıyla birlik te yine aynı şekilde belirli konuar hakkında araştırma yapan araştırmacılara yardımvı olur.Ayrıca herhangi bir olumsuz veri kayıplarına karşın dijital ortamda varolan veri depoları kullaılabilir veri kaybının da bir nevi önüne geçilmiş olur. Kurumların bilgilerinin kullanıcılara ulaştırmasıyla birlikte o kurumun görünürlüğü atra bu sayede kurum daha ilgi odak noktası haline gelir bu da dolaylı olarak maddi kaynakları beraberinde getirir.
Gelecekte
Açık erişim birçok bilim adamı tarafından üzerinde tartışılan bir konudur ve bunun üzerine birçok çalıştay da yapılmıştır. Gelecekte açık erişim daha da önem kazancak ve gelişen teknolojiyle beraber dijital ortama olan bağlılık artacak ki günümüzdeki öenmi zaten biliniyor.Birçok kuruluş içerisinde oluşan bilgileri açık erişime sunmuştur zaten ve bu günden güne artarak devam ediyor.Araştırmacılar içinde daha önce bahsettiğimiz gibi birçok anlamda kolaylık sağladığı için bu konu hakkında yasa yönergeleri hazırlanabilir. Maddi gelir de çok önemli olduğu için hala bazı yazarlar , yayınevleri bu duruma karşı birşekilde maddi zararlar vermeden aradığımız bilgileri açık erişim sayesinde sağlamak amacıyla ULAKBİM bize şu anda yayın yapan yegane veri tabanlarından biridir. Bu tarz veri tabanları genişletilebilir aynı şekilde devletin kendi eliyle kullancılara kaynak sağlanması amacıyla dijital kütüphane yapabilirler.
Kaynakça
- http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-ab-2005-acik-erisim.pdf
- Bethesda Statement on Open Access Publishing
June 20, 2003 http://www.earlham.edu/~peters/fos/bethesda.htm