Aşkale Çalışma Kampı
Aşkale Çalışma Kampı, Türkiye'de, 11 Kasım 1942 tarih ve 4305 sayılı 'Varlık Vergisi Kanunu' ile yürürlüğe konulan olağanüstü servet vergisini tam ve zamanında ödemeyen vergi mükellefleri için Aşkale'de oluşturulmuş bir çalışma kampıdır.[1]
Kasım 1942'de çıkarılan Varlık Vergisi Kanunuyla birlikte Türkiye'de özellikle gayrimüslimleri etkileyen bir süreç yaşandı. Belirlenen borçları bir ay içinde ödemeyenler[2] Aşkale ve Erzurum'daki çalışma kamplarına yollanarak çeşitli işlerde çalıştırıldılar. Ocak 1943'teki ilk kafile gönderilecekleri çalışma kampları için Aşkale'ye doğru trenle gitti. Aşkale'ye ilk gelen gayrimüslim kafilelerin sayısı nedeniyle yer problemleri ortaya çıkması üzerine devamında yola çıkan kafileler Erzurum'a gönderildi. Aşkale ve Erzurum’da kalan mükellefler, Ağustos 1943'te yük vagonlarına bindirilerek Eskişehir'e yollandı. Varlık Vergisi mükellefi olan gayrimüslimler, Aşkale'de karayolundaki karları temizlemiş; Erzurum'da karayolunun kardan kapanmasını engellemiş, şehrin sokaklarını süpürmüşlerdi.[3] Çoğu yaşı büyük olan 20'yi aşkın gayrimüslim mükellef ise Erzurum'da öldü.[4] Gayrimüslimlerden ödeyemeyecekleri kadar ağır vergilerin istenmesi nedeniyle tepki çeken Varlık Vergisi[5], gerek yurt içinde, gerek ise yurt dışında çeşitli eleştirilere yol açtı.[6]
Türk yazar ve gazeteci Ayhan Aktar bu konu hakkındaki görüşünü: "Ülkemizde II. Dünya Savaşı sırasında uygulanan Varlık Vergisi’nin çalışma kamplarını, Nazilerin Yahudileri, komünistleri, eşcinselleri, çingeneleri ve bazı savaş esirlerini imha etmek amacıyla kurulan “Toplama Kampları” ile bir tutmak yanlış olur. Aşkale, Erzurum veya Sivrihisar Kampları, kesinlikle Auschwitz veya Birkenau gibi birer ölüm fabrikası değildir. Varlık Vergisi mükellefi olan gayrimüslimler, Aşkale’de Trabzon - İran transit karayolundaki karları temizlemişler, Erzurum’da karayolunun kardan kapanmasını engellemişler veya şehrin sokaklarını süpürmüşlerdir. Sivrihisar’da ise yol inşaatında çalışarak taş kırmışlardır." ifadeleri ile açıklamıştır.[1]
Kaynakça
- 1 2
- ↑ İsmail Cem, Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi, Can Yayınları: 17. basım: 2007, İstanbul, s. 291.
- ↑ Yorgo Hacıdimitriadis'in Aşkale-Erzurum Günlüğü, Yayına Hazırlayan: Ayhan Aktar, s. 8.
- ↑ Rıdvan Akar, Varlık Vergisi Kanunu, Belge Yayınları, s. 108.
- ↑ Mina Urgan, Bir Dinozorun Anıları, Yapı Kredi Yayınları, s. 67.
- ↑ Zafer Toprak, “Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Finansal Yapı,” Bugünün Bilgileriyle Kemal’in Türkiye’si - La Turquie Kamâliste, İstanbul; Boyut Yayıncılık, 2012, s. 118-125.