Abdülkadir İnan

Abdülkadir İnan, (29 Kasım 1889, Çıgay - 1 Ekim 1976, Ankara), Başkurt halkbilimci. Eski Türk dini ve kültürü üzerine araştırmalar yapmıştır.

Hayatı

1889'da Başkurdistan'ın Çıgay köyünde dünyaya geldi. Ailesi yıllar öncelerinde Başkurtların bağımsızlık isyanlarına da katılmıştı. İlk yazılarını 1908'de Orenburg'da yayınlanan Vakit gazetesinde çıkardı. 1917'de Zeki Velidi Togan'ın kurduğu Çilebinsk Halk Komitesi'ne katıldı. Aynı yıl Moskova'da toplanan Sovyet kongresine Başkurt delegesi olarak katıldı. 1920'de Türkistan bölgesindeki Basmacı hareketine katıldı. O yıllarda Taşkent'de Abdülkadir Cılkıbay adıyla öğretmenlik yaptı. Sovyet baskısından dolayı İran, Afganistan, Hindistan, Fransa ve Almanya'ya giden İnan, 1925'te Türkiye'ye geldi. Burada Mehmet Fuad Köprülü tarafından Türkiyat Enstitüsü'ne asistan olarak atandı. 1927'de Zeki Velidi Togan ile Yeni Türkistan dergisini basmaya başladı. 1933'te Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nde ihtisas katibi sıfatıyla çalışmaya başladı, aynı yıl Atatürk tarafından kabul edildi ve takdir gördü. 1935'te Atatürk tarafından o yıl kurulan Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne profesör olması için çağırıldı. 1944'te Irkçılık-Turancılık Davası'nda yargılanmadı ama Turancı olduğu için dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından görevden alındı. Fakülteye kısa bir süre sonra okutman olarak geri döndü. 1955'te bu görevine son verildi ve emeklilik hakları elinden alındı. Aynı yıl TDK'deki görevinden de alındı. 1961'de Diyanet İşleri Başkanlığı'nda ve 1964'te Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü'nde çalışmaları oldu. Folklor, Türk dini ve tarihi, etnografya, Türk lehçeleri, Türk dili gibi konularda 380’e yakın makalesi bulunan; bütün Türk lehçeleri dışında Arapça, Farsça, Rusça ve Almanca’yı da bilen Abdülkadir İnan 1 Ekim 1976’da Ankara’da vefat etti.