Ak Ana

Ak Ana - Türk, Tatar, Altay, Yakut, Çuvaş mitolojilerinde Deniz Tanrıçası. Değişik Türk dillerinde Ağ Ana, Ürüng Ene, Şura (Sura, Sor) Ene olarak da bilinir. Moğollar ise Sagan (Sagağan, Saj) Ece olarak anarlar.

Özellikleri

Henüz hiçbir şey yaratılmamışken ve yalnızca uçsuz bucaksız bir su varken, sonsuz sulardan çıkarak, Tanrı Ülgen’e yaratma ilhamını vererek[1][2] sulara tekrar dalmıştır. Işıktan (cisimsel olmayan) bir bedeni vardır. Başında gücü simgeleyen ve taca benzeyen zarif boynuzları bulunur. Alt kısmında denizkızı gibi çok uzun bir balık kuyruğu bulunur. Kuyruğu hafif maviye çalan bir renktedir. Etrafında denizyıldızları dolaşır. Hayatın başlangıcına dair ne varsa hepsine ruh vererek yaşam döngüsünü başlatmıştır. Akdeniz’de yaşar. Bazı söylencelerde, geyik şekline giren Su Ana ile Göktürklerin Atası evlenmiştir. Çeşitli söylencelerde hep denizden çıkan varlık bir geyik olarak betimlenir. Beyaz renk suyu ve temizliği simgeler. Yakutçadaki Ürüng sözcüğü beyaz ve gümüş demektir. Ürüng bu dilde Ayığsıt Hanım için bir sıfat olarak da kullanılır. Moğolcada Ehe Üreng olarak bilinir. Moğollara göre Ekhe Hatun, derinliklerden gelen çamuru bir kaplumbağanın sırtına koyarak yeryüzünü yaratmıştır.Yakutlardaki Aha adlı ırmak tanrıçası ve Anadoludaki Aka[3] adı verilen Ana Tanrıça ile de ilgilidir.

Aka

Aka (Aha, Eke, Ehe, Ekhe) – Anadolu ırmak tanrıçası. Eski Anadolu kültürleri kökenli bir tanrıçadır. Türklerden önceki uygarlıklardan kaynaklanır. Irmakların ve akarsuların içinde yaşayan varlıkların koruyucusudur. Bir görüşe göre Ak Ana ile benzerliği nedeniyle aynı varlıklar olduğu iddia edilir. Sözcük, büyük kardeş anlamı veya sahiplik ifâde eder. Beyazlık içeriğini de barındırır. Moğol halk kültüründe Eke Hatan veya Ehe Üreng (Beyaz Ana) olarak bilinir. Bir rivayette çamuru çıkarmasını kaplumbağadan istemiştir. Burada Eke Hatan (Aka Hatun) bir ırmak tanrıçası olarak Türk kültüründeki sulardan çıkan Ak Ana’nın özelliklerini taşır.

Etimoloji

(Ağ/Ak) kökünden türemiştir. Ağmak, akmak, beyazlamak, ışımak, yükselmek, yukarı çıkmak veya aşağı inmek, yaratmak gibi anlamlar taşır. Kirlenmemişlik, eldeğmemişlik ve günahsızlık mecazen anlamın içeriğinde yer alır.

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ↑ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 24)
  2. ↑ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 570)
  3. ↑ Anatolian Goddess (Aka) (İngilizce)

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 7/2/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.