Alger Hiss
.jpg)
Alger Hiss (d. 11 Kasım 1904, Baltimore, ABD - ö. 15 Kasım 1996, New York kenti), kendisini komünist casusu olmakla suçlayan Whittaker Chambers'la ilişkileri konusunda yalan ifade vermekten hüküm giyen Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı görevlisi. Hiss davası, Senatör Joseph R. McCarthy'nin Dışişleri Bakanlığı'na komünistlerin sızdığı yönündeki sansasyonel suçlamalarına görünüşte maddi katkı sağlamış, ayrıca soruşturmada önemli görev alan Temsilciler Meclisi Kaliforniya üyesi Richard M. Nixon'ın ünlenmesini sağlamıştır.
Hiss, Johns Hopkins Üniversitesi'ni 1926'da bitirdikten sonra Harvard Hukuk Okulu'ndan (1926-29) mezun oldu. Yüksek Mahkeme Yargıcı Oliver Wendell Holmes'un katipliğini yaptı (1929-30). 1933'te Başkan Franklin D. Roosevelt döneminde devlet hizmetine girerek sırasıyla Tarım, Adalet ve Dışişleri bakanlıklarında görev aldı. Roosevelt'in danışmanı olarak Yalta Konferansı'na (1945) katıldı. Daha sonra Birleşmiş Milletler (San Francisco Konferansı) geçici genel sekreterliği yaptı. 1946'da Carnegie Uluslararası Barış Fonu başkanı seçildi, 1949'da değin bu görevde kaldı.
1948'de, eskiden Washington, D.C.'deki komünist bir yeraltı örgütünün kuryesi olduğunu öne süren Whittaker Chambers, Hiss'i II. Dünya Savaşı'ndan önce aynı örgütün üyesi olmakla suçladı. Hiss'in daktilosunda yazılmış Dışişleri Bakanlığı belgelerini soruşturma komitesine sundu; ayrıca kendi çiftliğinde bir balkabağı içine saklanmış belge mikrofilmlerine ("Pumpkin Papers"-"balkabağı belgeleri") federal ajanların el koymasını sağladı. Chambers'ın iddiasına göre belgeleri kendisine Hiss vermişti. Hiss, önce Amerika'ya Karşı Etkinlikler Komitesi'nde ileri sürülen suçlamaları reddetti. Chambers aynı iddiaları yasama gizliliği olan komitenin dışında da tekrarlayınca, Hiss tazminat davası açtı. Komite 6 Aralık 1948'de Chambers'ın yeminli ifadesini yayımladı. Buna göre Hiss, bir Sovyet ajanına iletilmek üzere Dışişleri Bakanlığı'na ait bazı gizli belgeleri Chambers'a vermiştir. Hiss suçlamayı "kayıtsız şartsız" reddetti. Davayı kovuşturan federal büyük jüri hem Hiss'in hem de Chambers'ın yeminli ifadelerini aldı. 15 Aralık'ta Hiss hakkında iki konuda yalan yere yemin etmekten dava açıldı: Birincisi, Chambers'a herhangi bir belge verdiğini reddetmiş, ikincisi de 1 Ocak 1937'den sonra Chambers'la hiç görüşmediğini söylemişti. 1949'daki ilk mahkemesinin sonunda jüri oybirliği sağlayamadı. 1950'de sona eren ikinci mahkemesinde ise suçlu bulundu. Beş yıllık hapis cezasının üç yıldan fazlasını çektikten sonra 1954'te serbest bırakıldı; suçsuz olduğunu savunmaktan vazgeçmedi. Sağ basının saldırılarıyla lekelenen Hiss, hayatının geri kalan dönemini masum olduğunu ispatlamakla geçirdi.
Hiss davası üzerine çeşitli kitaplar yazılmıştır. Bunların en önemlileri, Allen Weinstein'ın Hiss'in suçlu olduğunu ileri sürdüğü Perjury: The Hiss-Chambers Case (1978; Yalancı Tanıklık: Hiss-Chambers Davası) adlı kitabı ile John Chabot Smith'in temelde Hiss'i savunmak amacıyla kaleme aldığı Alger Hiss, the True Story'dir (1976; Alger Hiss'in Gerçek Öyküsü).
Kaynaklar
- Bu maddenin yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition'ndaki Alger Hiss maddesinden yararlanılmıştır.