Ananda Sutram
Ananda Sutram Ananda Marga felsefesinin sutra formatında Sanskritçe olarak yazılmış özetidir. Ananda Sutram 1961 yılında Ananda Marga’nın kurucusu Shrii Shrii Anandamurti (1921-1990) tarafından yazıldı. Ananda Sutram’da 5 bölüm 85 madde vardır ve çok kısa ve öz bir şekilde Shrii Shrii Anandamurti'nin felsefesini kolay hatırlanacak cümleler şeklinde özetler.
Ananda Sutram’da Mutlak Varlık’ın tekliği ve sonsuzluğu hep vurgulanır fakat yaratılışın değişik evrelerinde Mutlak Varlık’ın kendi içindeki değişik yansımaları farklı Sanskritçe terimlerle açıklanır. Dikkatli okuma gerektiren bir kitaptır Ananda Sutram.
Aşağıdaki maddelerde tercümeye yardımcı olacak yorumlar parantez içinde yazılmıştır. Bu yorumlar Shrii Shrii Anandamurti’nin diğer kitaplarındaki açıklamalardan derlenmiştir.
Bölüm 1: Brahma Cakra
1-1. Shivashaktyátmakam Brahma: Brahma (Mutlak Varlık), Shiva (Mutlak Bilinç) ve Shakti (yaratıcılık ilkesi) nin birbirinden ayrılmaz bileşiminden oluşur.
1-2. Shaktih Sá Shivasya Shaktih: Mutlak Bilinç’in gücüne Shakti denir.
1-3. Tayoh siddhih saincare pratisaincare ca: Mutlak Bilinç’in yaratıcılık ilkesinin işlemiyle yoğunlaşarak Kozmos’u oluşturması Saincara evresidir. Kozmos’un evrimi, canlıların ve bireysel bilinçlerin ortaya çıkışı, yaratılışın tekrar kaynağına dönüşü evresine de Pratisaincara denir.
1-4. Paramashivah Puruśottamah vishvasya kendram: Kozmos’un (fiziksel, zihinsel, ruhani katmanları içerir) çekirdeği ya da merkezi olarak da tanımlanabilecek en üstün, en büyük, en ulu bilince Paramashiva ya da Puruśottama denir.
1-5. Pravrttimukhii saincarah guńadháráyám: Saincara evresinde guńa denilen bağlayıcı niteliklerin etkisi giderek artar.
1-6. Nivrttimukhii pratisaincarah guńávakśayeńa: Pratisaincara (kozmik evrim, canlıların ve bireysel bilinçlerin ortaya çıkışı, yaratılışın tekrar Mutlak Varlık’a dönüşü) evresinde guńa’ların bağlayıcı etkisi giderek azalır.
1-7. Drk Puruśah darshanaḿ Shaktishca: Mutlak Bilinç’in tüm yaratılışı gören ve şahit olan zat’ına Puruśa, görme ve şahitlik işlemine Prakrti denir.
1-8. Guńabandhanena guńábhivyaktih: Guńa ların artan etkisi 3 temel niteliğe ayrışmalarına neden olur, "3 temel nitelikten" "5 temel etmen" oluşur ve "5 temel etmen" de fiziksel evreni oluşturur.
1-9. Guńádhikye jad́asphot́ah bhútasámyábhávát: 3 temel nitelikten statik guńa’nın doğruyu eğriye çeviren, yoğunlaştıran, lokalize eden, parçacık oluşturan etkisi altında maddi yoğunluğun belli bir eşigi aşmasıyla oluşan patlamaya jad́asphotah (Big Bang, supernova örnekler olarak sayılabilir) denir.
1-10. Guńaprabhávena bhútasaungharśádbalam: 3 temel niteliğin 5 temel etmen üzerinden etkileşmesi ya da çarpışması sonucunda bala (enerji) ortaya çıkar. Enerji etki ve tepkiyi, etki ve tepki de çekici (yerçekimi gibi) ve itici (aynı elektirik yükünü taşıyan parçacıkların birbirini itmesi gibi) güçleri doğurur. Çekici güç yapılanlanmayı sağlar, itici güç yapılanmaları bozmaya çalışır.
1-11. Dehakendrikáńi parińámabhútáńi baláni práńáh: Yapılanma çekici ve itici güçlerin bir dengeye ulaşması sonucunda gerçekleşir. Eğer Yapılanmayla birlikte bir çekirdek ya da merkez oluşmuşsa bu merkezi oluşturan ve koruyan enerjiye hayat enerjisi (práńáh, vital energy) denir.
1-12. Tiivrasaungharśeńa cúrńiibhútáni jad́áni cittáńumánasadhátuh vá: Hayat enerjisinin (práńáh, vital energy) oluşmasından sonraki aşamada o fiziksel yapılanmanın bir kısmı 5 temel etmenden önceki haline dönüşerek Cittá denilen yoğun zihni oluşturur. Fiziksel evren Saincara evresinde Kozmik Citta dan doğmuştur ve Pratisaincara evresinde madde/enerji bu şekilde “yoğun zihin” birimine (Cittá) dönüşür. Cittá o yapılanmadaki práńáh’yı kontrol altında tutar. Cittá tıpkı maddenin parçacıklardan oluşması gibi cittáńu denilen parçacıklardan oluşur.
1-13. Vyaśt́idehe cittáńusamaváyena cittabodhah: Hayat enerjisine sahip birçok küçük yapılanma (hücreler, organlar) organizma oluşturacak şekilde bir araya geldiğinde bu yapılanmaların Cittá’ları da bir araya gelir ve eğer bir çekirdek ya da merkez oluşmuşsa Cittabodhah denilen “bireysel yoğun zihin” ortaya çıkar.
1-14. Cittát guńávakśaye rajoguńaprábalye aham: 3 temel nitelikten eviren guńa’nın devinim ve evrim etkisi Cittabodhah üzerinde giderek artar ve Ego (Aham) oluşur. Ego ya da Aham oluştuğunda “ben yapıyorum” hissi vardır.
1-15. Súkśmábhimukhinii gatirudaye ahamtattvánmahat: 3 temel nitelikten erdiren guńa’nın eğriyi doğruya çeviren, genişleten, duyarlaştıran, bilinçlendiren etkisi altında gelişen Aham dan Mahat oluşur ve “ben varım” hissi ortaya çıkar.
1-16. Cittádahamprábalye buddhih: Mahat Cittá’ya hakim olduğunda (diğer bir deyişle Mahat Cittá’dan daha kapsamlı olduğunda) akıl (buddhi) ortaya çıkar.
1-17. Ahamtattva mahadprábalye bodhih: Mahat Aham’a hakim olduğunda (diğer bir deyişle Mahat Aham’dan daha kapsamlı olduğunda) sezgi (bodhi) ortaya çıkar.
1-18. Mahadahamvarjite anagrasare jiivadehe latágulme kevalamcittam: Aham ve Mahat olmayan canlılarda sadece Cittá vardır.
1-19. Mahadvarjite anagrasare jiivadehe latágulme cittayuktáham: Mahat’ı gelişmemiş canlılar Aham ve Cittá’ya sahiptir.
1-20. Prágrasare jiive latágulme mánuśe mahadaham cittáni: Gelişmiş organizmalarda, (bazı bitkiler, çoğu hayvanlar ve tüm insanlar) 3 zihin oluşumu da (Mahat, Aham, Cittá) bulunur.
1-21. Bhúmávyápte Mahati ahaḿ cittayorprańáshe saguńásthitih savikalpasamádhih vá: Bireyin Aham ve Cittá’sının Mahat’a dönüşüp Kozmik Mahat’la bütünleşmesiyle saguńásthiti ya da savikalpa samádhi denilen büyük aydınlanma (erme hali) yaşanır.
1-22. Átmani mahadprańáshe nirguńásthitih nirvikalpasamádhih vá: Bireyin Aham’ı Átman (Mutlak Zat) la bir olduğunda nirguńásthiti” ya da nirvikalpa samádhi denilen sonsuz mutluluk hali yaşanır.
1-23. Tasyasthitih amánasikeśu: nirvikalpa samádhi hali zihin akıl ve sezginin ötesindedir, kelimelerle anlatılamaz.
1-24. Abhávottaránandapratyayálambaniirvrttih tasya pramáńam: nirvikalpa samádhi halinden normale dönüşte hissedilen sonsuz mutluluk bu halin ispatıdır.
1-25. Bhávah bhávátiitayoh setuh Tárakabrahma: Nirguńa Brahma (Mutlak Varlık) ile Saguńa Brahma (Kozmos) arasındaki köprüye yani nirvikalpa samádhi yi mümkün kılan, öğretici, geliştirici, koruyucu ve kollayıcı, sonsuz sevgiyle bireylerin Mutlak Varlık’a dönüşünü sağlayan bilince “Táraka (kurtarıcı) Brahma” denir.
Bölüm 2: Dharma ve Doğa
2-1. Anukúlavedaniiyam sukham: Mutluluk hissi zihinseldir (objelerin zihinde oluşturduğu titreşimlerin daha önce oluşan algıların toplam titreşimiyle uyumu).
2-2. Sukhánuraktih paramá jaeviivrttih: Canlıların en temel içgüdüsü mutluluk arayışıdır.
2-3. Sukhamanantamánandam: Sonsuz mutluluk diye bir şey vardır ve ánanda denir.
2-4. Ánandam Brahma ityáhuh: ánanda ve Brahma birdir ve aynıdır.
2-5. Tasminnupalabdhe paramá trśńánivrttih: Birey o sonsuz mutluluğa (Brahma) ulaştığında tüm arzular biter.
2-6. Brhadeśańáprańidhánam ca dharmah: Brahma’ya yönelişe dharma denir ve dharma insan olmanın en önemli özelliğidir.
2-7. Tasmád dharmah sadákáryah: Bu nedenle insan hayatında her şey dharma’yı takip etmelidir (Brahma’ya yöneliş ve onunla bir olma çabası insan hayatında öncelik olmalıdır).
2-8. Viśaye puruśávabhásah jiivátmá: Puruśa’nın bireyde yansımasına jiivátmá (bireysel zat) denir.
2-9. Átmani sattásamsthitih: Her yaratılmış şey (fiziksel, zihinsel, ruhani) varlığını en temelde Átman (Mutlak Zat) dan alır.
2-10. Otahprotah yogábhyám samyuktah Puruśottamah: Puruśottama her şeye ve varlığa (fiziksel, zihinsel, ruhani) bireysel olarak ve tüm yaratılışa da topluca bağlıdır.
2-11. Mánasátiite anavastháyám jagadbiijam: Evrenin ilk sebebi zihin tarafından bilinemez ve anlaşılamaz.
2-12. Saguńát srśt́irutpattih: Yaratılış Saguńa Brahma (Kozmos) içinde başlar.
2-13. Puruśadehe jagadábhásah: Fiziksel Evren Puruśa’nın varlığının bir yansımasıdır (Kozmos içinde),
2-14. Brahma Satyam jagadapi satyamápekśikam: Brahma mutlak gerçektir, Fiziksel Evren de gerçektir ama bu gerçekliğe göreceli (izafi) gerçeklik denir.
2-15. Puruśah akartá phalasákśiibhútah bhávakendrasthitah guńayantrákashca: Puruśa (Puruśottama ile eş anlamlı) Saguńa Brahma’nın (Kozmos’un) merkezidir ve Saguńa Brahma içinde oluşan yaratılışı gören ve şahit olan bilinçtir. Puruśa guńa ları yönetir.
2-16. Akartrii viśayasamyuktá Buddhih Mahadvá: zihnin Mahat katmanı aksiyonu yapan değildir fakat objelerle bağı vardır.
2-17. Aham kartá pratyakśaphalabhoktá: Aksiyonu başlatan ve sonuçlarını yaşayan zihnin Aham katmanıdır.
2-18. Karmaphalam cittam: Aksiyonun sonucları Cittá da kaydolur (Cittá fiziksel ve zihinsel öğelerin bileşiminden oluşur ve algılanan objenin formunu alır, şekline bürünür, simule eder).
2-19. Vikrtacittasya púrvávasthápráptirphalabhogah: Mutluluklar ve acılar (ektiğini biçme süreci) Cittá’nın orijinal haline dönüşü sürecinde yaşanır.
2-20. Na svargo na rasátalah: Cennet ve Cehennem yoktur.
2-21. Bhúmácitte saincaradháráyám jad́ábhásah: Saincara evresinde madde Kozmik Citta’nın forma bürünmesi (Kozmik zihinsel titreşimlerin fiziksel titreşimlere dönüşmesi, yoğunlaşması da denebilir) ile ortaya çıkar.
2-22. Bhútalakśańátmakam bhútabáhitam bhútasaungharśaspandanam tanmátram: Bhúta denilen “5 temel etmenin” etkileşmesi ya da çarpışması (1-10 maddesindeki enerjinin tanımına bakınız) sonucunda Tanmátra denilen titreşim birimleri (kuantum) oluşur. Tanmátra’lar “5 temel etmenin” fiziksel tezahürleridir (fiziksel parçacıklar ve objeler sonuçta Tanmátra’lardan olusur) ve aynı zamanda objelerin etkileşimini (çekici ve itici güçleri) de sağlarlar (Fizik Tanmátra ları inceleyen bilimdir denebilir).
2-23. Bhútam tanmátreńa pariciiyate: Bhútalar ancak yaydıkları Tanmátra’lar ile bilinebilir (Canlılarda algılama objelerlerden yayılan Tanmátra’ların sinir sisteminden geçerek Citta da form oluşturması ile tamamlanan süreç sonucunda oluşur. Fizik deneylerinde de aynı şekilde bir objenin bilinmesi o objeden yayılan titreşim birimlerinin yani Tanmátra’ların ölçüm yapan cihazda oluşturdukları yansımalar sayesindedir).
2-24. Dvárah nád́iirasah piit́hátmakáni indriyáńi: Tanmátra’ların vücuda ulaştığı noktadan Citta da bir formun oluşmasına kadar olan süreçte, aradaki organ sinir ve beyin hücreleri toplamına indriya denir
Bölüm 3: Zihin ve Sadhana
3-1. Paiṋcakośátmiká jaeviisattá kadaliipuśpavat: Bir canlının zihni 5 katmandan oluşur.
3-2. Saptalokátmakam Brahmamanah: Kozmik Zihinde 7 kat (öz Türkçe “varlık alanı”, Sanskritçe “loka”, İngilizce “realm”) vardır.
3-3. Kárańamanasi diirghanidrá marańam: Zihnin 5 katmanından en üstteki 2 katmana “Nedensel Zihin” (Sanskritçe “Mahat”, İngilizce “causal mind”) denir. “Nedensel Zihin”'in uzun uykusuna ölüm denir (ilk 3 zihin katmanı ölümden sonra Kozmos içinde erir).
3-4. Manovikrtih vipákápekśitá samskárah: Zihinde oluşan kalıcı izler ifade olmayı bekleyen aksiyon potansiyelini oluşturur ve samskára diye bilinir.
3-5. Videhiimánase na kartrtvam na sukháni na duhkháni: Bedensiz bireysel zihin ne aksiyon yapabilir nede acı ya da mutluluk hissedebilir (tekrar varlıksal alanlardan birinde bir bedende uyanana kadar) (varlıksal alanlar girişik ve hiyararşik).
3-6. Abhibhávanát cittáńusrśt́apretadarshanam: Bedensiz bireysel zihinlerin hayalet şeklinde gerçekliği yoktur. Hayalet görenler kendi Citta’larında (yoğun zihinde) oluşan bir formu görürler (korkularınızdan kaynaklanabildiği gibi başkasının sizin Citta’nızı etkilemesiylede oluşabilir ).
3-7. Hitaeśańápreśito’pavargah: Aksiyonun sonuçlarının bağlayıcı etkisinden (ektiğini biçme döngüsünden) kurtulmak isteyenlere ilahi yardım gelir (Kozmos’un ana ilkelerinden).
3-8. Muktyákáunkśayá sadgurupráptih: “Erme” (bakınız madde 1-21) isteği çok yoğun ve sürekli olduğunda “Büyük Öğretici” (Sadguru) yardıma gelir.
3-9. Brahmaeva gururekah náparah: “Büyük Öğretici” tektir. Tek öğretici ve yol gösterici Brahma (Mutlak Varlık) dan başkası olamaz.
3-10. Vádhá sá yuśamáná shaktih sevyaḿ sthápayati lakśye: “Erme” yolunda birçok zorluklar ve engeller vardır ama bu zorluklar aslında yolcuya yardım ederler.
3-11. Prárthanárcaná mátraeva bhramamúlam: Dini ritüellerin “Erme” yolunda bir faydası yoktur.
3-12. Bhaktirbhagavadbhávaná na stutirnárcaná: Tanrı’ya (Mutlak Varlık’a) bağlılık ve aşk demek meditasyon, tefekkür, keşf ile ona yakınlaşmaya çalışmak demektir; Tanrı’yı sözde övmek ya da ritüel dualar yapmak değil.
Bölüm 4: Yaratılış ve Kundalini
4-1. Triguńátmiká srśt́imátrká asheśatrikońadhárá: Yaratılış öncesinde “3 temel nitelik” ten oluşan yaratıcı güç sonsuz şekiller ve boyutlar oluşturan sonsuz bir devinim içindedir (bu aşamaya “Yaratıcı Matrix” denebilir).
4-2. Tribhúje Sá svarúpaparińámátmiká: Yaratılış öncesinde “3 temel nitelik” sürekli olarak birbirine dönüşerek devinirler.
4-3. Prathamá avyakte Sá Shivánii kendre ca Paramashivah: Yaratıcı Matrix’in birinci aşamasında Prakrti’ye Shivánii denir; gören şahitlik yapan merkezdeki Puruśa’ya da Paramashiva denir.
4-4. Dvitiiyá sakale prathamodgame Bhaeravii Bhaeraváshritá: Yaratıcı matrix’in ikinci aşamasında yani Yaratıcı Matrix’in çekirdeğinden Kozmik Zihin oluşumuna geçişteki aşamada Prakrti’ye Bhaeravii; Puruśa’ya da Bhaerava denir.
4-5. Sadrshaparińámena Bhavánii Sá Bhavadárá: Kozmik Zihin’den Fiziksel Evrene geçiş aşamasında başlangıçta fiziksel dalga boyları sonsuz iken giderek bir ardışıklık süreci içinde kısalmaya başlar (statik guna'nın doğruyu eğriye çeviren etkisi) (İngilizce “homogenesis” kavramı da anlamaya yardımcı olabilir); bu aşamada Prakrti’ye Bhavánii Puruśa’ya da Bhava denir.
4-6. Shambhúliuṋgát tasya vyaktih: Yaratılışın başlangıc noktasına Shambhúliuṋga denir.
4-7. Sthúliibhavane nidritá sá kuńd́alinii: Yoğunlaşmanın en son noktasında (Saincara evresinin bitip Pratisaincara evresinin başlamasıyla ve insanların ortaya çıkışıyla) Mutlak Bilinç’in sonsuz gücü yani Shakti insanda Svayambhúliuṋga denilen noktada uyanmayı bekler ve insandaki bu potansiyele kuńd́alinii denir.
4-8. Kuńd́alinii sá múliibhútá rńátmiká: kuńd́alinii “temel karşıtlık”’ın gücüdür.(Shambhúliuṋga artı kutup, Svayambhúliuṋga eksi kutup) (insanı esir eden bireysellikten sonsuz mutluluğa ve sonsuz özgürlüge yani Mutlak Varlık’a dönüş bu güc sayesinde mümkün olur)
Bölüm 5: Sosyal Döngü ve Sosyo-Ekonomik Kuram
5-1. Varńapradhánatá cakradháráyám: Sosyal Döngü içinde her zaman bir zihniyet diğerlerine hakim olur. (burada “sosyo-ekonomik sınıf” kavramı kastedilmiyor) (Shrii Shrii Anandamurti dört ana kategoride topluyor zihniyetleri ve çoğu zaman şu sıra ile birbirini takip edeceğini söylüyor: askeri zihniyet; ideolojik ya da dinci zihniyet; ticari ya da paracı zihniyet; döngü sonu zihniyeti) (askeri zihniyet dönemi: onur ve kahramanlık değerleri topluma hakim; ideolojik ya da dinci zihniyet dönemi: ideolojik ya da dini dogmaların düşünce ve vicdan özgürlüğünü kısıtlayarak baskı kurduğu dönemler; ticari ya da paracı zihniyet dönemi: kapitalizmin her şeyi kuşattığı dönemler; döngü sonu zihniyeti: bir yanda kaderine razı olmuş, düşünmeyen, okumayan, boşverici insanlar; bir yanda aşırı zevk düşkünü, ahlaksız, bozulmuş, yozlaşmış insanlar; bir yanda aşırı fakir, ezilmiş insanlar)
5-2. Cakrakendre sadvipráh cakraniyantrakáh: Sosyal Döngü'nün durmaması için yani bir zihniyetin uzun süreli diktatörlük kurmaması için uğraşan insanlara aydın (sadvipra) denir ve aydınlar toplumun merkezi olmalıdır.
5-3. Shaktisampátena cakragativardhanam krántih: Sosyal Döngü’yü hızlandırmaya “sosyal evrim” denir.
5-4. Tiivrashaktisampátena gativardhanam viplavah: Sosyal Döngü’yü güç kullanarak hızlandırmaya “sosyal devrim” denir.
5-5. Shaktisampátena vipariitadháráyám vikrántih: Sosyal Döngü tersine çevrilebilir ve buna “geri gidiş” (İngilizce “counter-evolution”) denir.
5-6. Tiivrashaktisampátena vipariitadháráyam prativiplavah: Sosyal Döngü’yü güç kullanarak geri çevirmeye “karşı devrim” denir.
5-7. Púrńávartanena parikrántih: Sosyal Döngü'nün bir tam dönüşüne “periferik döngü” denir..
5-8. Vaecitryaḿ prákrtadharmah samánam na bhaviśyati: Doğanın en temel özelliklerinden biri çoğulculuk ilkesidir ve toplumların da çoğulcu anlayışla yönetilmesi gerekir.
5-9. Yugasya sarvanimnaprayojanam sarveśám vidheyam: Bir çağın minimum gereksinimleri neyse bu minimum yaşam düzeyi her insana garanti edilmelidir.
5-10. Atiriktaḿ pradátavyam guńánupátena: Toplumun artı değerleri toplumun belirlediği kriterlere göre hak edenlere dağıtılmalıdır (piyasa ekononomisinden farklı bir mekanizma ama klasik sosyalizm'den de farklı).
5-11. Sarvanimnamánavardhanam samájajiivalakśańam: Bir toplumda minimum yaşam düzeyi artıyorsa o toplumda canlılık, dirilik, zindelik ve enerji var demektir.
5-12. Samájádeshena viná dhanasaincayah akartavyah: Hiçbir birey toplumun açık seçik izni olmadan büyük servet edinmemelidir.
5-13. Sthúlasúkśmakárańeśu caramopayogah prakartavyah vicárasamarthitam vańt́anainca: Kozmos'un fiziksel, zihinsel, ruhani potansiyelinden “maksimum kullanım” ve “rasyonel dağıtım” ilkelerine göre faydalanılmalıdır.
5-14. Vyaśt́isamaśt́isháriiramánasádhyátmikasambhávanáyám caramo’payogashca: İnsanların ve toplumların fiziksel, zihinsel, ruhani potansiyelinden de aynı şekilde “maksimum kullanım” ve “rasyonel dağıtım” ilkelerine göre faydalanılmalıdır.
5-15. Sthúlasúkśma kárańo’payogáh susantulitáh vidheyáh: “maksimum kullanım” ve “rasyonel dağıtım” ilkeleri uygulanırken fiziksel, zihinsel, ruhani alanların dengesi ve ayarı gereklidir.
5-16. Deshakálapátraeh upayogáh parivarttante te upayogáh pragatishiiláh bhaveyuh: “maksimum kullanım” ve “rasyonel dağıtım” uygulamaları çağa, bölgeye ve insana göre düzenlenmeli ve ilerici olmalıdır (uygulamaların dogma haline gelmesine hiçbir zaman izin verilmemelidir).
Pragatishiila upayogatattvamidam sarvajanahitártham sarvajanasukhártham pracáritam. [Bu bölümde anlatılan “İlerici Kullanım Kuramı” (Progressive Utilization Theory) evrendeki her varlığın mutluluğu ve refahını amaçlar]