Arşın

Arşın, Türkiye'de metrenin resmen kabulüne kadar kullanılan uzunluk ölçüsü birimi ve aletidir.

Kullanıldıkları yerlere ve uzunluklara göre arşın:

Çarşı arşını

Daha çok çarşı ve pazarda kullanılırdı. Metre hesabıyla çarşı arşını 68 cm'dir.

Bina ve mimar arşını

bir mi‘mār arşını = 24 parmak^[1] = 240 ḫaṭṭ^[2], ortalama 75.774 cm'dir^[3]. Bu arşının uzunluğunda zamanla değişiklikler oldu. Üçüncü Selim Han abanoz ağacından bir mimar arşını yaptırdı. Bunun ölçü olarak kullanılmasını istedi ve kütüphaneye kaldırttı. 1789 yılında 1807 yılına kadar kullanılmıştır.

Değerli kumaşları bilhassa ipekleri ölçmede endaze kullanılırdı (endaze 65,25 cm'dir).

Türkiye'de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla, arşın ölçü birimi kaldırılıp, yerine metre sistemi kabul edildi. 1933'ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metrik sisteme geçildi.

Kaynakça

1. ortalama 3.157 santimetredir, 20. yüzyıl ortasında, 4,17 santimetreye yükselmiştir, aynı dönemde mimārlık alanında ortalama 3.1383 sm olduğu bildirilmiştir.
2. ortalama 0.346 millimetre'dir.
3. Alpay Özdural, Sinan's Arşin, A survey of Ottoman architectural metrology, Muqarnas, vol. 15 (1998). Page 106.