Arank
Arank - Türk ve Tatar mitolojisinde Su Cini. Arang (Arañ) veya Anank (Anang, Anañ) olarak da söylenir. “Aranklar” şeklinde çoğul olarak anılırlar. Sayıları çok fazladır. Suyun içinde olduğu kadar su dışında da yaşarlar ve her taraf onlarla doludur. Suların akışına hükmederler; sular onların müdahalesiyle hızlı veya yavaş akar.[1] İyicil varlıklardır, nadiren kötü davranırlar. İnsanları korurlar. Bazı kutlu kişiler onları egemenlikleri altına alabilirler. Çölde susuz kalıp ölme noktasına gelen kişilere yardım ederler.[2] “Eren” sözcüğü ile bağlantılı görünmektedir. Türk halk kültüründe çölde susuz yolculuk yapan veya suya ihtiyaç duymadan çölde yaşayan evliya kıssaları anlatılır. Suların akışına hükmederler. Yaran adı verilen bir türlerinin bulunduğu da söylenir veya bu kelime bazen eşanlamlı olarak da kullanılır.
Aran Ata
Aran Ata (Macarca: Arany Atyácska) Macar mitolojisinde yer alan bir tanrıdır. Sözcük birebir "Altın Baba" anlamına gelir. Savaş tanrısı Hadur'un babasıdır. Altın'ın kutsallığı temsil etmesi ve Türkçe Aran (Eren) sözcüğü ile Ural-Altay döneminden bağlantılı olması açısından Türk mitolojisi ile yakından alakalıdır. Karısının adı Hajnal Anyácska (Şafak Ana)'dır.
Yaranlar
Yaran – Türk ve Altay halk inancında su cinleridir. Yeren de denir. Sularda yaşarlar. Genelde insanlara zarara dokunmaz. Eren (İren / Yiren) kelimeleri ile bağlantılıdır. Sözcük; yararlılık, yardım kelimeleri ile aynı kökten gelir.
Etimoloji
(Ar/Er) ve (An) köklerinden türemiştir. Aramak ve ermek fiilleriyle bağlantılıdır. Anank biçimi ise An köküyle ilgili olup zihin gücünü ifade etmektedir. Tunguz-Mançu, Moğol-Buryat ve Türk-Altay dillerinde yer alan ve kötü ruhlarla ve öteki alamla iletişime geçmeyi ifade eden Ar kökünden türemiştir. Macarların Arany Atyacska (Altın Ata) adlı mitolojik karakterleri ile de yakından alakalıdır.
Dipnotlar
- ↑ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 60)
- ↑ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)
Dış bağlantılar
- Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca (Ananklar)
- A magyar vízözön mondája (Macarca)