Ayıhı
Ayıhı (Yakutça: Айыы, Bulgarca: Айъ veya Айы, Rusça: Айыы) - Türk, Altay ve Yakut mitolojilerinde iyi ruhlar. Ayığı olarak da söylenir. İyilik yapan ruhlardır.[1] Melek anlamında da kullanılmıştır. Yeryüzünde iyilik yapan insanları korurlar. Yoldan çıkanları ise yalnız bırakırlar. Karşıtı Abası’dır.
Saka Türklerinde, yaratılışın, iyiliğin ve hayırseverliğin başlangıcı olarak kabul edilen kutsal varlıkların ve meleklerin genel adıdır. Ayıhı, tüm varlıkların yaratıcısı olan, hayırsever bir güçtür. Yakutların inançlarında dünyanın yaratıcısı sayılan "Ürüng Ay Toyon", onların en büyüğüdür.[2] Bu tanrısal varlıklar, çocukların doğmasına, toprakların bereketlenmesine ve ürünlerin verimliliğine yardım eder ve insanlara da can verirler.
Bur'lar
Bur, Altay ve Moğol mitolojisinde ve halk inancında iyi ruh demektir. Ayıhı ile eşdeğer olarak bahsedilir. Moğolca da Burh olarak da söylenir. İyi bir insanın ruhu kastedildiği gibi doğadaki iyicil varlıklar için de kullanılır. Şamanın göğe yükselen ruhuna da Bur adı verilir. Burhan veya Burkan sözü Moğol Budizminde hem Buda’yı hem de iyi ruhları ifade etmekte kullanılır. Karşıtı Buk’dur. Sözcük, Bura/Burçın (geyik) sözleriyle kökensel olarak benzeşir ve geyik Türklerde kutsal bir hayvandır.
Etimoloji
(Ay) kökünden türemiştir. Aymak (kendinde olmak) fiili ile aynı kökten gelir. Parlaklık ve kutsallık manalarını içerir.
Kaynakça
- ↑ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)
- ↑ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi