Ayazma
Ayazma, Türkçe soğuk anlamındaki "ayaz" kelimesinden türetilen bir sözcüktür. "Ayazma" şeklindeki kullanımı hem soğuk su kaynağı, pınar anlamına geldiği gibi çardak ve serinlenilen yer anlamına da gelir. Anadolunun birçok şehrinde bulunan Ayazma isimli bölgeler serin, soğuk bölge anlamında kullanılmıştır. Ayrıca, Ortodoks Hıristiyanlarca kutsal sayılan kaynak veya pınarlara da verilen isimdir. Kelime kökeni "Hagia" (Türkçe okunuşu ile "aya", yani "kutsal") ve "ma" (yani su) kelimelerinin bileşiminden gelir: Hagia(z)ma; ayazma... Zaman içerisinde Türkçede "z" kaynaştırma harfinden başka bir değişime uğramamıştır. "Kutsal su" anlamında olan bu yerler, şifalı olduğuna inanılan tatlı su kaynaklarına verilen bir tanım ismidir. Anadolu'nun ve özellikle İstanbul'un birçok yerinde bulunur. İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan Fatih Camii'nin içindeki çeşmenin ayazma çeşmesi olduğu düşünülüyor.
Rivayete göre Fatih İstanbul'u fethederken papaz, tavada sazan balığı yapıyormuş. "Bu sazanlar nasıl suya geri dönemezse, Fatih de bu kiliseye giremez" demiş. Bunun üzerine tavadaki sazanlar suya atlamış, buna istinaden Hagia-ma, kutsal su denmiştir.
Yerleşim yerleri
- Samsun'un Salıpazarı ilçesinde antik dönemden kalma Ayazma beldesi, günümüzde de işlevini devam ettirmektedir.
- Trabzon'da Akçaabat ilçesine bağlı Gökçekaya (Garziya) köyünde Ayazma isminde yer vardır. Yerli halk batıl inançları doğrultusunda dilek dilemek, şifa, çocuk istemek gibi amaçlarla Ayazma'daki su kaynağına gitmektedirler.