Ayvalık Cephesi

Koordinatlar: 38°19′K 26°45′D / 38.317°K 26.75°D

Ayvalık Cephesi
Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi
Tarih 26-29 Mayıs 1919 Bölge Ayvalık (Balıkesir) Sonuç Ayvalık'ın Yunan ordusu tarafından işgali.
Taraflar
Yunanistan	Osmanlı İmparatorluğu Kuva-yi Milliye
Komutanlar ve liderler
Albay Zafiryos	Yarbay Ali Bey
Güçler
1000 asker	500 asker + 300 milis

Birinci Dünya Savaşı kaybedilmesi ardından Ayvalık Rumları bölgede karışıklık çıkarmaya başladı. Buna ilaveten Dörtler Şurası, 19 Mayıs 1919'da Yunan işgalinin hududunu İzmir sancağı ve Ayvalık kazası olarak belirlendi. Venizelos 21 Mayıs 1919'da Rum göçmenlerinin İzmir Sancağı ile Ayvalık Kazası dahiline yerleştirilmeleri emrini verdi.

Arka planı

Bu dönemde Ayvalık Kaymakamı Osman Bey, Ayvalık'ta 172. Alay Komutanı Yarbay Ali Bey idi. Osman Bey aslen İzmir'li olup Rum ve Yunan taraftarlığı ile bilinen İngiltere Hükümetinin Ayvalık mümessili Hadkinson'in kontrolü altına girmişti. Bunun tam tersi olarak Ali Bey Ayvalık'ta meydana gelen olaylar karşısında buranın işgal edilmek üzere olduğunu sezmiş ve herhangi bir harekete karşı Ayvalık'ın doğusunda yapılmış olan tahkimatı tekrar tanzim ettirmişti. Ayrıca, Ayvalık'ta sıkı yönetim ilan ederek sükun ve asayişi sağlamaya çalıştı. Alayın subay, er ve milis yaklaşık 500 mevcudu vardı. Ayvalık kasabası merkezindeki Rumların fazlalığından dolayı kasabasının sahilinde savunma tertibatı almaya imkan yoktu. Bu sebeple alay kasabanın doğusundaki sırtlarda savunma için tertibatı almıştı.

Direniş hazırlıkları

Elindeki asker sayısını yeterli görmeyen Ali Bey, 17. Kolordu Komutanı Vekili Bekir Sami Bey'e mektup göndererek takviye ihtiyacı duyduğunu belirtti. Bekir Sami Bey 28 Mayıs'ta verdiği cevapta, ellinde az asker olduğunu belirterek savunmayı milis kuvvetle yapılabileceğini belirtti. Bunun üzerine Ali Bey çevre kasaba ve köylerden milis kuvvetler toplayarak bir direniş grubu oluşturmaya çalıştı. Kısa zamanda 300 kişilik bir milis kuvveti oluşturdu.

İlk işgal teşebbüsü

Ayvalık'ta bu hazırlıklar sürdürülürken, 26 Mayıs 1919 günü öğleden sonra saat birde bir İngiliz torpidosu Ayvalık Limanı'na geldi. Bunu müteakip bir Yunan torpidosu ile bir Yunan nakliye gemisi Dalyan Boğazı haricine, diğeri de Gömeç karşısına geldi. Ayvalık Mümesseli Hadkinson, İngiliz torpidosundaki komutanın 172. Alay komutanı olan Ali Bey'i gemisine tavet ettiğini bildirdi. Ali Bey ise bu çağrıya uymayarak yerine Binbaşı Tevfik Bey'i gönderdi. Tevfik Bey İngiliz komutana, şehre tecavüz vukuunda, kasabanın savunulacağını bildirdi. Bunun üzerine İngiliz komutan gelen Yunan gemilerinin hemen limanı terk etmesini emretti. Yunan gemileri akşam üstü limanı ter edip Midilli'ye gitti.

Ayvalık'ın işgal edilmesi

Ayvalık'ın da İzmir gibi işgal edileceğini anlayan Osmanlı Harbiye Nezareti, bölgedeki birliklere bir çeki düzen vermek istemiş, bu maksatla 28 Mayıs 1919'da verdiği bir emirle 172. Alayı 16. Kolordunun 62. Tümene bağlanmıştı. Ancak bu emir henüz 172. Alay'a ulaşmadan 29 Mayıs 1919 sabahı Yunan birlikleri Ayvalık sahilerine asker çıkarmaya başladı. Ayvalık sahilerinde karaya çıkarak ilerleyen Yunan kuvvetlerine 172. Alay birlikleri silahla karşı koydu. Fakat 172. Alay birlikleri üstün Yunan kuvvetleri karşısında tutunmayarak Kazak istikametinde zeytinliklere doğru çekilmek zorunda kaldı.