Baha Gelenbevi
Baha Gelenbevi (d. 7 Ocak 1907, İstanbul - ö. 7 Ağustos 1984, İstanbul), Türk fotoğraf ve sinema sanatçısı. Türk sinemasının gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur.
Yaşamı
Ortaöğrenimini Galatasaray Lisesi'nde ve Fransa'nın Nice kentinde yaptı. 1928'de Paris Valebre Yüksek Tarım Enstitüsü'nü bitirerek tarım mühendisi oldu. Aynı yıl, sinemaya duyduğu ilgi nedeniyle Paris'teki Joinville film stüdyolarının kurgu atölyesine çırak olarak girdi. Fransa'da geçirdiği 11 yıl boyunca aksesuarcılık, film ve fotoğraf operatörlüğü yaptı. De Cys, André Hugon, Pierre Billon ve Abel Gance gibi yönetmenlerin yanında asistan olarak çalıştı. İkinci Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine 1939'da Türkiye'ye döndü. 1943'te Dertli Pınar adlı filmde fotoğraf operatörü olarak çalıştı. 1944'te ilk filmi olan Deniz Kızı'nı yönetti. Bunu, çoğunun senaryosunu da yazdığı ve aralarında Yanık Kaval (1947), Kanlı Döşek (1949), Barbaros Hayrettin Paşa (1951), Boş Beşik (1952), Kaldırım Çiçeği (1953) gibi filmlerin de yer aldığı dokuz film izledi. Ayrıca 1948'de Suriye'nin Kurtuluşu adlı bir belgesel çekti. Avrupa'da öğrendiği çağdaş film tekniklerini çektiği filmlere uygulayarak Türk sinemacılığına katkıda bulundu.
Gelenbevi 1962'de sinemayı bırakarak tümüyle fotoğraf çalışmalarına yöneldi. İlk fotoğraf sergisini 1939'da Eminönü Halkevi'nde açmıştı. Bu tarihten sonra 13 kişisel sergi daha açtı, birçok karma sergiye katıldı. Bazısı Fransız dergilerinde yayımlanan fotoğraflı röportajlar hazırladı. 1960'ta Uluslararası Fotoğraf Sanatı Federasyonu'nun (FIAP) onur üyeliğine seçildi, 1983'te bu kuruluşun en yüksek derecesi olan Honoraire Excellence sanıyla onurlandırıldı. 1967'de Kanada'da yapılan Dünya diyapozitif yarışmasında altın madalya kazandı. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Fotoğraf Enstitüsü'nden onur plaketi aldı, İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği'nin (İFSAK) onur üyeliğine seçildi. Çeşitli dergilerde sinema sanatı üzerine kuramsal yazılar da yazan Gelenbevi'nin asıl mesleği tarımcılıkla ilgili Kuru Meyveclik (1939) ve sinema ile ilgili Film Reji Asistanı Adayı Kılavuz Kitabı (1983) adlı iki kitabı vardır.
Gelenbevi, Türk sinemasının tiyatrodan bağımsızlaşması için çaba harcayan öncü yönetmenlerden biridir. Filmlerinde özen gösterdiği görüntü titizliğinin temelinde, fotoğraf konusundaki çalışmaları yatar. Yönetmenliğinin yanı sıra sinemanın örgütlenmesi ve kurumlaşması için de çaba harcamış, kurucusu olduğu Türk Sinema Sanatçıları Derneği başkanlığına, 1960'ta Türk Sanatçı Şurası Sinema Alt Komisyonu üyeliğine, 1961'de Turizm Bakanlığı Sinema Danışma Kurulu başkanlığına seçilmiştir. Sinema çalışanlarını bünyesinde toplamayı amaçlayan Sine-İş sendikasının kuruluş çalışmalarına katılmıştır.
Çok yönlü bir sanatçı olan Gelenbevi'nin sinema ve fotoğraf dışında, yağlıboya resim, heykel ve şarkı sözü yazarlığı gibi çalışmaları vardır.[1]
Filmografi
Yönetmen
- Deniz kızı (1944)
- Yanık Kaval (1946)
- Çıldıran Kadın (1947)
- Kanlı Döşek (1949)
- Barbaros Hayrettin Paşa (1951)
- Boş Beşik (1952)
- Kaldırım Çiçeği (1953)
- Balıkçı Güzeli/Bin İkinci Gece (1954)
- Günahkarlar Cenneti (1958)
Kaynakça
- ↑ Baha GELENBEVİ, kameraarkasi.org.