Bankalar Caddesi
Koordinatlar: 41°01′26″K 28°58′25″D / 41.02391°N 28.97372°E
| Bankalar Caddesi | |
|---|---|
 | |
| Konum | İstanbul |
| Uzunluk | 330 m |
| Trafik | Araç ve yaya |
Bankalar Caddesi, İstanbul, Karaköy'de bulunan Voyvoda Caddesi ve çevre sokaklara verilen ad.
Yaygın olarak Bankalar Caddesi adıyla bilinen Voyvoda Caddesi, batıda Okçu Musa ile Şair Ziya Paşa caddelerinin kesiştiği meydandan başlayıp Karaköy Caddesi ile Yüksekkaldırım Caddesi'nin birbirine kavuştuğu noktada biter. Bankalar Caddesi adı, yaptığı çağrışıma rağmen bir caddeden ibaret olmayıp Voyvoda Caddesi'nin çevresindeki bir bölgeyi tanımlar. Bankalar Caddesi adı hemen anlaşılacağı gibi çevrede bankaların yoğunlaşmasından sonra konmuştur.
Slavcadan gelen Voyvoda (bey, ağa) kelimesinin caddeye ad olarak verilmesinin Osmanlı döneminde Galata semtinin bir Voyvoda tarafından yönetilmiş olmasından kaynaklandığı söylenir. Bu anayol, 16. yy'da Grand Rue de Pera (İstiklal Caddesi) ile birlikte açılmış olmalıdır. 16.-17. yy'larda buralar konutların çoğunlukta olduğu bir yerleşim bölgesi görünümündeydi. 19. yy'ın ilk yarısında, bankerler (ya da sarraf-bankerler), yavaş yavaş Galata ve çevre sokakları içinde yeni bir ticari koloni oluşturmaya başladılar. Bunun sonucunda, Voyvoda Caddesi yeni iş merkezleri ile doldu. Zamanla, bu cadde üzerinde banker ve sarraf kuruluşlarının dışında da işyerleri açıldı. Süreç içinde, yeni yeni işyerlerini barındıran hanların yapımı hızlandı. 4 Şubat 1863 tarihli anlaşma ile Osmanlı Bankası (Bank-ı Osmani-i Şahane) kurulmuş, bankanın resmi açılışı 1 Haziran 1863'te Banka Sokağı no. 9'da yapılmıştı.
1875'te açılan, 1863'de Londra'da hizmete giren yeraltı toplu taşıma sistemlerinden sonra inşa edilen dünyanın en eski 2. yeraltı toplu taşıma sistemi olan Tünel'in Karaköy durağı Bankalar Caddesi'nin doğu girişinde yer aldı.
Düyun-ı Umumiye'ye bırakılan tekelleri yönetebilmek için, Osmanlı Bankası'nın, bazı yabancı bankalarla birlikte kurduğu şirkete gerekli binalarda mimar Alexandre Vallaury'nin planlarına göre Voyvoda Caddesi'nde yapılmıştı.Bu binalardan birine Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü ve merkez şubesi taşındı (bugün Osmanlı Bankası Müzesi); yanındaki diğer bina ise Reji İdaresi'nin yönetim binası oldu (halen Merkez Bankası tarafından kullanılmaktadır). Osmanlı Bankası'nın ve Reji İdaresi'nin Voyvoda Caddesi'nde görkemli binalara taşınması üzerine diğer bazı bankalar da burada yer edinmeye başladılar.
Selanik Bankası (Banque de Salonique), Alman Bankası (Deutsche Bank), Rus Dış Ticaret Bankası (Banque Russe pour le Commerce Etranger), Atina Bankası (Banque d'Athénes), Şark-ı Karip Ticaret Bankası Ltd (Commercial Bank of the Near East Ltd), Hollantse Bank-Uni, Banco di Roma, Banca Commerciale Italiana bunlardan bazılarıydı. Var olanlara zamanla TC Merkez Bankası, Sümerbank, Garanti Bankası, Tutum Bankası gibi yeni bankalar eklendi ve daha sonra sigortacılık şirketleri de buraya yerleşti. 1940'lı yıllarda Voyvoda Caddesi, üzerinde Adalet, Agopyan, Ahmet Ağa, Alime, Alyon, Ankara, Sigorta, Assicurazioni Generali, Bahtiyar, Bereket, Bozkurt Jeneral, Çınar, Güven, Hazeran, İstikamet, İş Bankası, Ünyon, Kevork Bey, Minerva, Nişastacıyan, Nur, Soma, Şark, Uzun ve Voyvoda hanları bulunuyordu.
Zaman içinde, çevrenin Bankalar Caddesi diye adlandırılmasına yol açan bankaların yerlerinde değişiklik oldu, bugün Bankalar Caddesi'nde, bankalar ve elektrik malzemesi satıcıları ile ithalatçıları yan yana bulunmaktadır.
Kaynaklar
- Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi - T.C. Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı.