Basmane tren garı

Bu madde veya bölüm Basmane Garı maddesine çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Koordinatlar: 38°25′21″K 27°08′37″D / 38.4225°K 27.14361°D

Basmane Garı
Yapı Bilgileri
Konum:	Basmane, İzmir
Ülke:	Türkiye
Yapım tarihi:	25 Ekim 1866

Basmane Garı, İzmir'in Konak ilçesi Basmane semtinde bulunan tren garıdır.

Tarihçe

Basmane garı 1876 yılında, İzmir'in Konak ilçesi Basmane semtinde, ünlü fransız mimar Gustave Eiffel tarafından klasist tarzda tasarlanmış olup, Regie Generale adlı fransız firma tarafından inşa edilmiştir. Basmane garı, 19. yy'da Avrupalıların, İzmir Limanı ile ard alanı arasındaki ticareti kolaylaştırmak için giriştikleri demiryolu yatırımının bir parçasıdır. Günümüzde de hala güncelliğini korumuş olmakla birlikte istasyon olarak kullanılmaya devam etmektedir.

İçerik

Basmane semti İzmir, Konak'a bağlıdır. Bu alanda bir sürü eski Türk evleri bulunmaktadır. 22.yy.'ın ortalarına kadar Yahudiler ve Türkler bu bölgede birlikte yaşamışlardır. Basmane otelleriyle bilinen bir semttir. Adını; bir zamanlar buralarda kurulmuş olan ve çoğunluğu gayrimüslimlere ait olan basma kumaş işletmelerinden alan semttir. Basmane semti içinde tren garı ve fuar alanı bulunmaktadır. Basmane Garı semtin merkezindedir ve Endüstri Devriminin özelliklerini yansıtır. Demiryolu mimarisi, başta gar binaları olmak üzere dönemin Avrupa’da geçerli yönelimlerini, özellikle de inşa sürecinde egemen olan İngiliz ve Fransız etkilerini göstermektedir. Binaya direkt olarak Basmane'nin ana caddesinden girilebilir.

Biçimsel Özellikleri

Basmane Garı, üç bölümlü, simetrik ve ana girişin yer aldığı orta bölümün yükseltildiği bir kurguda inşa edilmiştir. Dönemin Neoklasik özelliklerini yansıtan alınlık, sıva, silme gibi öğeler cephede rahatça görülebilir. Dik çatılı orta bölüm, üç katlı ve merkezil olarak yükselir. Demiryolu sistemine ait yazı ve simgeler de bu parçanın üzerinde yer alır. Her bir katın ötekinden silmelerle ayrıldığı tipik bir düzene sahip olan bu bölümde, binanın zemine bastığı noktalar gibi, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taş dizileriyle ağırlık kazanmıştır. Yan kanatlarda ise cephe, alınlıklı bir bölüm ile kırma çatılı diğer bir bölüm olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Mekansal Deneyim

Binaya girildiğinde Fransız Mimarisinin izlerini rahatça görebiliriz. Basmane Garında eski Fransız Mimarisinden esintiler farkedilse de yapımında kullanılan materyallerle Basmane semtinden de kopuk değildir. İçinde bulundurduğu demir makaslarla beraber Endüstri Devrimi’nin izlerini de taşır. Ve binaya girildiğinde 1800lerde bir insanın binaya girdiğiyle aynı hisleri hissedersiniz. Meydandan erişilen uzun ve yüksek giriş cephesinin yanındaki alınlıklar, dışa taşarak girişi vurgulamıştır. Girişten ulaşılan ana koridorun sağ ve sol yanında bekleme salonu, idari birimler ve hizmet birimleri bulunmaktadır. İstasyonun iç mekan tasarımında rasyonel bir yaklaşım hakimdir.

Yapı Ve Malzeme Özellikleri

Simetrik olarak inşa edilen istasyon üç bölümden meydana gelmektedir. Girişi de içinde barındıran orta bölüm yükseltilmiş, iç mekanlarda ise rasyonel bir yaklaşım görülmektedir. Yaklaşık yirmi üç metre, iki basık tanozu taşıyan ve peronu örten çatı, kendi döneminin özelliklerini taşıyan demir makaslarla taşınmaktadır. Demir yolu sistemini anlatan semboller, üç katlı bir düzende dik çatılı orta bölüme yerleştirilmiştir. Her bir kat, diğerinden silmelerle ayrılmış, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taşlarla desteklenmiştir. Yan cepheler ise alınlıklı ve kırma çatılı olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Peron bölümünü örten çatıyı taşıyan yapıda çelik , cephelerde ise kesme taş kullanılmıştır. Cephelerdeki kesme taş kullanımı mekana renk ve doku bakımınından doğallık katmış, sert ve sağlam bir görünüm elde edilmiştir. Günışığında cepheler sade ve doğal bir görünüme sahipken, akşamları yapılan ışıklandırma ile cephelerdeki kesme taş kullanımının oluşturduğu bütünlük, tarihi bir atmosfer oluşturmuştur.

Kaynakça

mimarlikdergisi adlı web sitesi Basmane Garı ve Çevresi kitabı(Sabri Sürgevil) Emel Kayın and Feyzal Avcı Özkaban, eds. İzmir Kent Ansiklopedisi: Mimarlık I&II (İzmir: Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, 2013) izmirdergisi adlı web sitesi