Behzat Butak

Behzat Hâki Butak
Doğum	16 Ekim 1891 Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	26 Ekim 1963 (72 yaşında) İstanbul, Türkiye
Meslek	Tiyatro ve sinema oyunculuğu, para koleksiyonerliği
Etkin yıllar	1917-1963

Behzat Hâki Butak (d. 16 Ekim 1891, Bursa – ö. 26 Ekim 1963, İstanbul),^[1] Türk oyuncu.

Cumhuriyet Dönemi çağdaş Türk tiyatrosunun en önemli isimlerinden birisi olan sanatçı, tiyatro çevrelerinde “Büyük Behzad” veya “Baba Behzad” olarak tanındı. Darülbedayi Osmani’nin (Şehir Tiyatroları) ilk katılımcılarından biri idi. Bu kurumda oyuncu, yönetmen, yönetici, dekoratör, turne düzenleyicisi, mali koordinatör olarak hizmet verdi.^[2] “Kayseri Gülleri" adlı oyundaki "Bodos Ağa" rolü ile ünlendi. Tiyatroculuğunun yanı sıra 36 filmde çeşitli roller alarak sinema oyunculuğu yaptı.

Para koleksiyonerliği yapan sanatçı, Türk nümizmatik tarihi açısından önemli isimler arasında yer alır.

Hayatı

1891 (veya 1889^[3]) yılında Bursa'da doğdu. Babası Bursa Islahhanesi Başkâtibi Halil Hâki Bey idi. Tiyatro ile ilk karşılaşması Mihaliç'e gelen "Gavril Tiyatro ve Cambaz Kumpanyası"nı seyretmesiyle oldu.^[4]

1906'da babasının ölümü üzerine İstanbul'a giderek Mercan İdadisi'ne girdi. Namık Kemal'in yapıtlarını getirdiği için okuldan uzaklaştırılınca^[5] ve Ticaret Okulu'na geçti. Resim ve tiyatroya ilgi duyuyordu. Hem ressam, hem orta oyuncusu olan Ressam Muazzez'den resim dersleri aldı.

1908 Temmuz’unda amatör bir orta oyunu temsiline çıkarak tiyatro yaşamına ayak bastı. Hayatının ilk rolü: “Kavuklu arkası” idi.^[3] Ardından Muazzez'in kurduğu "Sahne-i heves" adlı toplulukla profesyonel oldu. Aynı yıl Sanayi-i Nefise Mektebi'ne girerek orada bir tiyatro meydana getirdi. Şehzadebaşı'nda Letafet Apartmanı karşısında "Osmanağa" tiyatrosunda Victor Hugo'dan çevrilen "Ancelo Mari Piyer" piyesini oynadılar. Seyirci bulamayan grup dağılmak zorunda kaldı.^[4]

1909 yılında Hariciye Nezareti Behzat'ın da içinde bulunduğu dört kişilik bir öğrenci grubunu, elektrik mühendisliği eğitimi için İtalya’ya gönderdi. Ancak gittikleri fabrika grevde olduğundan eğitim göremediler. Behzat, iki aylık süre içinde Roma ve Napoli’deki tiyatroları inceledi.

İstanbul’a dönüşünde "Darüttemsili Osmani” grubunda yer aldı. Fazıl Reşit ve Aktör Hüseyin Kâni Bey'in yazdıkları "Ramses" piyesinde "Kahin" rolünü oynadı. Ardından Şark Dram Kumpanyası’na girdi. 1910'da Otello Kâmil ve Komik Ali Rıza Efendi'nin de bulunduğu bir toplulukla Karadeniz turnesine çıktı, ancak Giresun'da saldırıya uğradı ve canını kurtarabilmek için gizlice bir gemiye binip İstanbul'a kaçtı.^[5]

1912’de çıkan Balkan Harbi’ne gönüllü katıldı. Döndüğünde çeşitli tiyatro topluluklarında kısa süreli çalıştı. 1914'te başlanan Himmet Ağa'nın İzdivacı filminde rol aldı.

Aynı yıl Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk konservatuarı olan Darülbedâyi'nin kurulması üzerine sınavlara girip kazandı. Ancak I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine savaşa gönüllü katıldı. Çanakkale cephesi’nde savaştı ve kolundan yaralandı.

Mütarekeden sonra yeniden Darülbedâyi çalışmalarına katıldı. “Kayseri Gülleri” oyunundaki “Bodos Ağa” rolü ile büyük ün kazandı.^[3] 1920 de Raşit Rıza ve İbnürrefik Ahmet Bey'in kurdukları "'Yeni Sahne"ye geçti, Raşit Rıza'nın kurduğu "Türk Tiyatrosu"nda çalıştı. 1923 yılında tekrar Darülbedayi'ye döndü. Bir süre Muhsin Ertuğrul, Raşit Rıza ile beraber çalıştı.

1928 de Darülbedayi'e dönen sanatçı hayatının sonuna kadar bu kurumda çalışıp, değişik karakterleri canlandırdı. "Pinti" piyesindeki "Yahudi Azarya", "Venedikli Tâcir"deki "Şaylok" ve nihayet "Mum Söndü"deki "Şetaret Bacı" sanat hayatının en unutulmaz rolleri oldu.

Savaştan sonra Himmet Ağa'nın İzdivacı filmi ile yeniden kamera önüne geçen sanatçı; Leblebici Horhor filmi ile ününe ün kattı.

Sedef kakmacılığından, cild tezhibine, mozayikçilikten çiniciliğe kadar pek çok sanat dalına ilgi ve yeteneği vardı.^[3] Bir süre Beyoğlu'ndaki Butak Pastanesi'ni işletti.^[2] Para koleksiyonerliği yapan sanatçı, Türk nümizmatik tarihi açısından önemli isimler arasında yer alır.^[6] “Resimli Türk Paraları" (1947) isminde Nümizmatik bir kitap yayımlamıştır.

Son olarak 1960 yılında Tepebaşı Dram Tiyatrosu’nda Aydın Gün’ün kurduğu İstanbul Operası’nda sözlü rol aldı.^[2] 1962’de Yıldız Kenter ile birlikte İlhan İskender Tiyatro Ödülü’nü kazandı.^[7] 1963 yılında hayatını kaybetti.

Filmografi


Yıl	İsim	Rol
1917	Bican Efendi Vekilharç
1918	Himmet Ağa'nın İzdivacı
1919	Mürebbiye	Tosun Ağa
1921	Bican Efendi'nin Rüyası
1921	Bican Efendi Mektep Hocası
1922	Boğaziçi Esrarı / Nur Baba
1922	İstanbul'da Bir Facia-i Aşk
1923	Leblebici Horhor	Leblebici Horhor
1923	Ateşten Gömlek
1924	Sözde Kızlar
1928	Ankara Postası
1929	Kaçakçılar
1931	İstanbul Sokaklarında
1932	Bir Millet Uyanıyor
1933	Leblebici Horhor Ağa
1933	Karım Beni Aldatırsa
1934	Aysel Bataklı Damın Kızı
1938	Aynaroz Kadısı
1939	Allahın Cenneti
1941	Kahveci Güzeli
1942	Kıskanç
1945	Yayla Kartalı
1946	Kızılırmak-Karakoyun
1946	Domaniç Yolcusu / Unutulan Sır
1946	Sonsuz Acı
1948	Harmankaya
1950	Zülfikârın Gölgesinde
1951	İstanbul Kan Ağlarken
1952	Yavuz Sultan Selim Ağlıyor
1954	Paydos
1954	Bozkurt Obası
1955	Son Beste	Mustafa
1959	Ölmeyen Aşk
1962	Billur Köşk
1963	Bahçevan	Tahir Baba

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/4/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.