Beyinsapı
| Beyinsapı | |
|---|---|
 | |
| Orta ve art beyinler | |
| Latince | truncus encephali |
| Gray's | subject #187 |
| Dorlands/Elsevier | b_21/12195821 |
Beyinsapı, beynin alt kısmıdır ve yapısal olarak medulla spinalis olarak devam eder. Kafa sinirleri yolu ile yüz ve boynun motor ve duyusal inervasyonunu sağlar. Beyinsapı küçük olmakla birlikte, beyin ile vücudun geri kalan kısmı arasındaki bütün sinir bağlantısı buradan geçtiğinden hayati öneme sahip bir bölgedir. Buradan geçen yollar, kortikospinal yol (motor), arka kolon-medial lemniskus yolu (dokunma, vibrasyon ve propriyosepsiyon) ve spinotalamik yoldur (ağrı, kaşınma, sıcaklık ve kaba dokunma). Beyinsapı, kalp ve solunum sisteminin çalışmasının düzenlenmesinde de önemli rol oynar. Merkezi sinir sistemini de düzenler ve bilincin oluşmasında ve uyku düzeninde anahtar görevi yapar.
Beyinsapı genellikle orta beyin (mezensefalon), pons (metensefalon) ve medulla oblongatanın (bulbus) bileşimi olarak tanımlanır. Nadiren diensefalonun bazı parçaları da bu tanıma girer.
Genel anatomi
Önden görünüm/Medulla ve pons
Medullanın en ortadaki kısmı ön median fissürdür. Yana kayınca her iki tarafta piramitler bulunur. Piramitler kortikospinal yolun liflerini taşır. Bu lifler üst motor nöronların aksonlarıdır ve medulla spinalisin ön boynuzunda devam ederler. Hemen yanda anterolateral sulkus yer alır ve buradan hipoglossal sinir çıkar. Biraz daha lateralde glossofaringeal ve vagal sinirlerin kökleri yer alır. Piramitler pontomedüller bileşkede sona erer ve burada bazal pons yer alır. Bu bölgeden nervus abdusens, nervus fasialis ve nervus vestibülokohlearis çıkar. Ponsun ortasından ise büyük trigeminal sinir çıkar.
Arkadan görünüm
Medullanın bu taraftan en ortasında posterior median fissür yer alır. Hemen yanda her iki tarafta fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus, bunların üzerinde de bazı çekirdekler ve obeks vardır. Obeks, 4. ventrikülün bitip santral kanalın başladığı noktayı işaretler. Bunun üzerinde vagal ve hipoglossal trigonlar görülür. Altlarında ilgili sinirlerin motor çekirdekleri vardır. Bunların üzerinde fasiyal kollikulus ve medial motor sinirleri lateral duyusal sinirlerden ayıran sulkus limitans yer alır. Sulkus limitansın hemen lateralinde özel duyusal görevi olan vestibüler bölge yerleşmiştir. Yukarıda, beyinciği orta beyne bağlayan üst, orta ve alt pedünküller bulunur. Üst pedünkülün hemen üzerinde medüller velum ve iki troklear sinir yer alır.
Orta beyin
Üç parçaya ayrılır. İlki Latince çatı anlamına gelen tektumdur. Tektum alt ve üst kollikulusları içerir ve serebral akuaduktun arka duvarını yapar. Alt kollikulus işitmede görevlidir ve diensefalonun medial genikülat çekirdeğiyle bağlantıdadır. Üst kollikulus ise görmede rol alır ve lateral genikülat çekirdekle ilişkilidir. İkinci kısım öndeki tegmentumdur. Sonuncu ise çiftler halinde yer alan serebral pedünküllerdir.
Embriyoloji
İnsanda beyinsapı, nöral tüpten oluşan üç primer vezikülün ikisinden gelişir. Mezensefalon bu üç vezikülden ikincisidir ve sekonder vezikülleşme göstermez. Bu, orta beyni oluşturacaktır. Üçüncü primer vezikül olan rombensefalon, metensefalon ve myelensefalon adı verilen iki sekonder veziküle dönüşür. Metensefalon pons ve beyinciği yaparken myelensefalon medullayı meydana getirecektir.