Blu-ray Disc
 | |
 | |
| Medya tipi | Optik disk |
|---|---|
| Format | MPEG-2, H.264/MPEG-4 AVC, VC-1 |
| Kapasite |
25 - 50 GB (tek katman) 50 - 100 GB (çift katman) |
| Okuma sistemi |
400 nm lazer: 1× @ 31 Mbit/s (4.5 MByte/s) 2× @ 72 Mbit/s (9 MByte/s) 4× @ 144 Mbit/s (18 MByte/s) 6× @ 216 Mbit/s[1] (27 MByte/s) 8× @ 288 Mbit/s (36 MByte/s) 12× @ 432 Mbit/s (54 MByte/s) |
| Geliştirici | Sony Corporation 2003 |
| Kullanımı |
Veri depolama 1080p HD video HD audio 3D stereoscopic Quad HD 2160p gelecekte Ultra HD |
İlk Sony tarafından 2003'te geliştirilen sonra Japon firmalar başta olmak üzere 2004 yılında Panasonic, Hitachi, Sharp, Pioneer, Samsung, LG, Philips, Thomson’ın bulunduğu dünyanın önde gelen üreticilerinin Blu-ray Disk Birliği (Blu-ray Disc Association - BDA) adı altında geliştirdikleri yeni format özellikle yeni nesil yüksek çözünürlüklü (HD) videoların tek bir diskte saklanabilmesinde yardımcı olurken, aynı zamanda çok büyük miktarda veri depolamaya da yardımcı oluyor. Tek tabakalı bir Blu-ray disk 25 GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV kalitesinde görüntü veya on üç saat civarında standart çözünürlüklü görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine sahip. Blu-ray ileride kolayca genişletilebilsin diye ayrıca çoklu katman desteği de barındırıyor, her bir katmanda 25 GB veri ile ileride veri kapasitesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır.
| Fiziksel Büyüklük | Tek katman kapasitesi | Çift katman kapasitesi |
|---|---|---|
| 12 cm, tek taraflı | 25 GB (23,3 GiB) | 50 GB (46,6 GiB) |
| 12 cm, çift taraflı | 50 GB (46,6 GiB) | 100 GB (93,2 GiB) |
| 8 cm, tek taraflı | 7,8 GB (7,3 GiB) | 15,6 GB (14,5 GiB) |
| 8 cm, çift taraflı | 15,6 GB (14,5 GiB) | 31,2 GB (29 GiB) |
Daha öncede 100GB'lık ilk blu-ray medya prototipini gösteren TDK, 31 Ağustos 2006'da katman başına sınır olarak kabul edilen 25GB veri kapasitesini 33,3 GB'a çıkartarak, 6 katmanlı 200 GB'lık blu-ray medya yaptığını duyurdu.
Halihazırda kullanılmakta olan DVD gibi optik disk teknolojileri veri yazmak ve okumak için kırmızı lazer kullanırken, yeni format mavi-mor lazer kullanmakta. Blu-ray ürünler farklı lazer tipleri kullanılmasına rağmen, BD/DVD/CD uyumlu optik okuyucusu yardımıyla CD ve DVD’leri de oynatabilmektedir. 405 nm’ lik mavi-mor lazerin dalga boyu, 650 nm dalga boyuna sahip kırmızı lazerden daha kısadır.Bu da daha lazer ışınının çok daha hassas bir şekilde odaklanmasını mümkün kılmakta ve dolayısıyla veriler daha sık olarak daha az bir alanda depolanabilmektedir. Sayısal açıklığın 0,85 olarak değiştirilmesi ile de sonuçta kullanılmakta olan CD'ler veya DVD’ler ile aynı boyuttaki bir Blu-ray disk 50 GB’a kadar veri depolayabilmektedir.
HDTV’nin hızlı yükselişi ile birlikte tüketicilerin yüksek çözünürlüklü görüntüleri kaydetme istekleri de artmıştır ve Blu-ray disklerin tasarımı bu düşünce ile ortaya çıkmıştır. Blu-ray dijital yayıncılık tarafından kullanılan MPEG-2 TS formatının doğrudan kaydını desteklemekte ve bu Blu-ray’i dijital televizyonların küresel standartları ile uyumlu kılmaktadır. Bunun anlamı HDTV yayınlar herhangi bir veri kaybı olmaksızın veya fazladan işleme gerek duyulmaksızın doğrudan disklere kaydedilebilmektedir. Artan veri kapasitesi ile birlikte Blu-ray 36 Mbps veri iletim hızını kullanmaktadır. Bu hız HDTV’nin asıl resim kalitesini koruyarak kaydedilmesi ve seyredilmesi için gerekenden bile fazladır. Ayrıca optik disklerin rastgele erişim özellikler kullanılarak, yüksek çözünürlüklü bir görüntü kaydedilirken aynı disk üzerinde başka bir görüntünün izlenmesi de mümkün olmaktadır.
Önümüzdeki yıllarda HDTV’ye geçiş ile birlikte Blu-ray cihazların VCR ve DVD kaydedicilerin yerini alması beklenmektedir. Bu format aynı zamanda gelecekte bilgisayarlardaki veri depolama ve yüksek çözünürlüklü filmler için standart olacak gibi duruyor.
Neden ismi Blu-ray ?
Blu-ray, ismini veri yazıp okumak için kullandığı mavi-mor ( Blue-Violet ) lazer ışınının “Blue”su ile optik ışının “ray”inin birleşmesinden alıyor. Blu-ray yazımındaki “e” harfinin eksikliği Blu-ray disk birliğinin bu adı kayıtlı bir ticari marka olarak kaydettirebilmeleri için bilerek yaptıkları bir oynama..
Hangi Blu-ray biçimleri planlanmakta?
Blu-ray’ in çok geniş bir biçim yelpazesi planlanmakta. Aşağıda bu biçimlerden başlıcaları yer almaktadır.
- BD-ROM Yazılımlar, oyunlar ve film dağıtımları için sadece okunabilir ( Read-Only ) biçim.
- BD-R Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için kaydedilebilir ( Recordable ) biçim.
- BD-RE Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için yeniden yazılabilir ( Rewritable ) biçim.
Blu-ray disklere ne kadar hızlı veri yazılıp okunabilir?
Blu-ray Disc tanımlamalarına göre 1x hız 36 Mbps olarak tanımlanmıştır. Ancak BD-ROM biçimindeki filmler en az 54 Mbps veri hızına ihtiyaç duyacaklardır, ilk nesil Blu-ray cihazların 2x ile piyasaya sürülmüştür( 72 Mbps ). Blu-ray disklerde uygulanmakta olan daha büyük “Sayısal açıklık (Numerical aperture-NA)” değerinin bir sonucu olarak daha yüksek hızlarda olasıdır. Sayısal açıklık değerinin büyük olması Blu-ray’ in kayıt için daha az güç harcamasına, DVD ve HD-DVD ile aynı veri hızına ulaşması için bu disklerden daha düşük dönme hızlarına gereksinim duymasını sağlamaktadır. Geçenlerde birçok internet sitesinde özellikle yeni satışa sunulan 56x CD-ROM sürücülerin bazılarında, CD’lerin 30000 devir/dak. bulan yüksek dönme hızlarında fiziksel olarak dayanmadığı ve CD-ROM içinde parçalandığı yönünde haberler yer almıştı, dolayısıyla yüksek dönme hızları kullanılan CD malzemeleri için de bir fiziksel sınır bulunmakta. Oysa Blu-ray’ de kullanılan sayısal açıklık değeri ile örneğin 10000 dev/dak. lık bir dönme hızı için Blu-ray 12x yani yaklaşık 450 Mbps’lık gibi bir hıza ulaşabilmekte. Bu sebepten dolayı BDA 8x’ e kadar bir hız planlamakta.
Blu-ray hangi ses ve görüntü codeclerini destekleyecek?
Blu-ray Disc birliğinin (BDA) hem görüntü codecleri hem de ses codecleri konusundaki son kararları henüz netleşmesede belirli temel codecler duyulmaya başlandı. Daha önce FRExt olarak anılan MPEG-4 AVC High Profile ve Microsoft’un WMV9 tabanlı önerilen SMPTE standardı VC-1 görüntü codecleri mutlaka desteklenecek. Ses codecleri konusunda ise henüz hiçbir şey kesinleşmiş değil ancak yeni codeclerin şu anda kullanılanlardan belirgin bir şekilde ayrılacak seviyede daha kaliteli olması konusunda çalışılıyor.
Blu-ray cihazlar
İlk Sony tarafından Japonya'da satışı yapılan Blu-ray cihazlar, Amerika Birleşik Devletleri’nde de 2006 yılının başlangıcında satışa sunuldu. Ürünlerin Avrupa kıtasındaki satışı ise ABD’den kısa bir süre sonra başlamıştır. Şu an Türkiye'de de Blu-ray oynatabilen ve kayıt yapabilen cihazları ve bilgisayar sürücülerini satın almak mümkündür.
Bunun yanında, Sony yeni kuşak oyun konsolu olan PlayStation 3 de blu-ray'i oynatabilmektedir. Blu-ray'in yaygınlaşma evresini geçirmekte şüphesiz PlayStation 3'ün satış rakamları, popülaritesi ve şu anki blu-ray oynatıcılara, sürücülere nazaran nispeten daha uygun ücretli olması dünya üzerinde birçok son kullanıcının blu-ray'le olan ilk tanışmasının PlayStation 3 aracılığıyla olması görüşünü ortaya koymaktadır.
DVD ile kıyaslama
Şu an itibariyle dünyada en fazla kullanılan optik disk biçimi olan DVD'ye kıyasla Blu-ray çok daha fazla yeni özelliği desteklemektedir. Doğrudan kıyas aşağıdaki tabloda verilmiştir:
| Özellik | DVD | Blu-ray |
|---|---|---|
| HDMI arabirimi kullanılarak desteklenen en yüksek yerleşik çözünürlükler | EDTV (480p) | HDTV (720p, 1080i, 1080p) |
| Disk kapasitesi | 4.7GB (tek katmanlı)
8.5GB (çift katmanlı) |
25GB (tek katmanlı)
50GB (çift katmanlı) |
| Video kapasitesi (çift-katmanlı disk başına) | SD: yaklaşık 3 saat | SD: yaklaşık 23 saat
HD: 8.5 ya da 5.6 saat, encoding şekline bağlı |
| Uyumlu oyun konsolları | PlayStation 2, PlayStation 3, Xbox, Xbox 360, Wii | PlayStation 3, PlayStation 4, Xbox One |
| Oynatıcı fiyatları | 35 TL ve üstü | Profile 1.1 cihazlar için 180 TL ve üstü
Profile 1.2 cihazlar için 900 TL ve üstü, PlayStation 3 için 1000 TL ve üstü |
| Film fiyatları | 1 TL ve üstü | 25 TL ve üstü |
| 2008 yılının sonundaki mevcut başlıklar | 90.000'den daha fazla | 1000 civarı |
| TV'den kolay kayıt cihazları mevcut | Evet | Hayır |
| Kopyalama koruması / DRM | Macrovision, CSS | AACS, ICT, BD+, BD-ROM Mark |
| Bölge kodlu oynatıcı ve diskler | Evet | Evet |
Blu-ray'e alternatifler
Yeni nesil optik disklerde blu-ray'in karşısındaki en büyük rakip Toshiba, NEC, Microsoft, ve Intel desteğiyle öne çıkan HD DVD idi. HD DVD, blu-ray'e nazaran katman başına 15 GB gibi daha düşük bir disk kapasitesi sunuyordu. Buna karşın kullandığı lazer teknolojisi mevcut DVD lazer teknolojisinin benzeri olduğu için maliyet bakımından blu-ray'e göre daha avantajlı olarak öne çıkmaktaydı.
29 Kasım 2004'te 4 Hollywood film stüdyosu (New Line Cinema, Paramount Pictures, Universal Studios ve Warner Bros.) HD DVD'ye özel olarak destek vermeyeceğini duyurdu.
Ocak 2007'de Blu-ray satışları HD DVD'nin önüne geçti ve 2007 yılının ilk üç çeğreği biterken BD satışları HD DVD satışlarının 2 katına ulaştı. CES 2007'de, Warner, Total Hi Def adında, bir yüzü Blu-ray, bir yüzü HD DVD olan bir disk önerisinde bulundu; fakat piyasaya sürülmedi.
28 Haziran 2007'de, Twentieth Century Fox, Blu-ray disk formatını desteklemelerinin en büyük sebebi olarak, Blu-ray'in BD+ kopyalamaya karşı sistemini gösterdi.
19 Şubat 2008 tarihinde de HD DVD'ye en fazla destek veren Toshiba, HD DVD oynatan ve kaydeden cihazları geliştirmeyi, üretmeyi ve pazarlamayı bıraktığını açıkladı. Bununla birlikte diğer stüdyoların desteğini çekmesi sonucunda HD DVD tarih olmuştur.
Blu-ray'e çok benzer bir format olan PDD ise Sony tarafından geliştirilmiş olan bir diğer optik disk formatıdır.
Diğer yeni nesil optik disk formatları: BDXL Temmuz 2010 da dizayn edilen Blue-ray’in bir çeşidi olan BDXL 100GB ve 128GB’e kadar bir kez yazılımı desteklemekte 100GB e kadarda tekrar yazılabilir formatı mevcuttur. UDF2.5/2.6 teknolojisini kullanarak 2x ve 4x hızlarıyla BDAV formatında 100GB ve 128 GB ye kadar veri depolamaya imkan sağlamaktadır. BDXL teknolojisi BD teknolojisiyle kıyaslanamayacak kadar iyidir.
- Digital Multilayer Disk
- Forward Versatile Disc
- Holographic Versatile Disc
- Versatile Multilayer Disc
- Red-Ray
Kaynakça
Dış bağlantılar
Ayrıca bakınız
- Universal Media Disc (UMD)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||