Buhurizade Mustafa Itri

Itri'nin portresi 100 TL'lık banknotların arka yüzünde yer almaktadır.

Buhurizade Mustafa Itri (d. 1640, İstanbul - ö. 1712). Türk bestekâr.

Asıl adı Mustafa , takma adı ise Itri'ydi . Çiçekçilik ve meyvecilikle uğraştığı için bu mahlası almış olduğu söylenir. Ustaları arasında Hâfız Post, Nasrullah Vakıf Halhali, Kasımpaşalı Koca Osman Efendi, Derviş Ömer Efendi gibi, 17. yüzyıl bestecileri vardır. Çağının kaynakları mevlevi olduğunu göstermektedir. Mevlevi mukabelesinde okunan bir Segah ayin bestelemiş olduğundan bu rivayetlerde haklılık payı olabileceği düşünülmektedir.

Hayatı boyunca birçok padişah ve devlet adamından himaye görmüş olup, bunlardan en önemlileri IV. Mehmet ve Gazi Giray Han'dır. Devlet adamlarına yakınlığı nedeniyle bir dönem esirciler kethüdalığı yapmış, sarayda da musiki dersleri vermiştir.

Eserleri

Itri'nin Neva Kâr'ı Klâsik Türk Musikisi repertuvarının en yetkin eseri olarak kabul edilmektedir. Makamsal geçkiler, ezgilerin zengin ve orjinalliği bu eseri bir baş yapıt haline getirmiştir. Kâr'ın sözleri ünlü İranlı şair Hafız-ı Şîrâzî'ye aittir.Yine Segâh Yürük Semaisi olan "Tûti-i mûcize-gûyem ne desem lâf değil" çok bilinen ve seslendirilen bir eserdir. Eserin güftesi Nefî'nindir.

Itri'nin küçük formda (şarkı, türkü, köçekçe vb.) hiçbir eseri günümüze kadar gelememiştir. Eserlerin tümü büyük formlardadır. Dini musikinin de çok önemli eserleri yine Itri'ye aittir. Bunlar arasında Segah Bayram Tekbiri, Segah Salat-ı Ümmiye, Cuma Salatı, Dilkeş-haveran Gece Salası, Rast Mevlevi "Na't-ı Mevlana" bütün İslam Dünyasında meşhurdur.

Diğer eserleri

Itri'nin elde kalan din dışı eserlerinden yalnız 4'ü saz eseridir.(3 peşrev,1 saz semaisi),öbürleri hep sözlüdür,yani güfteleri vardır.Bunlardan Nefi'nin "Tut-i mucizeguyem ne desem laf değil" diye başlayan güftesi üzerine yaptığı segah yürük semai beste ile Şirazlı Hafız'ın Gülbün-i ıyş midemed saki güülizar kü?(Eğlence bahçesi yeşermekte,gül yanaklı saki nerede?) adlı güftesi üzerine neva makamında Kár'ı çok tanınmıştır. Itrî ayrıca 1640 yılında imparatorluğun Esirciler Kethüdalığını yapmış ve Mustafabey adını verdiği bir Armut cinsini yetiştirmiştir.[1]

Mezarı Edirnekapı Şehitliği'nde bulunmaktadır.[1]

Bugüne kadar hayatı veya geçimini ne şekilde sağladığına dair Recep Uslu tarafından 2015 yılında yayınlanan detaylı bir araştırma yapılmıştır.

2012 Itrî yılı

UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 25 Ekim - 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleşen 36. genel konferansında[2] 2012 yılını şair Nâbi ve bestekar Itrî anma yılı ilan edilmiş ve bu kapsamda Ankara'da 2 Mart 2012 tarihinde UNESCO Türkiye Millî Komisyonu ve Yunus Emre Enstitüsü tarafından anma yılı açılış etkinliği düzenlenmiştir.[3][4]

Kaynakça

  1. 1 2 "Itrî Yılı". haberturk.com. 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130704192358/http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/711622-itri-yili. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
  2. ↑ "UNESCO 36. Genel Konferansı". unesco.org.tr. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130613010603/http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/guncel/36.genelkonferans.pdf. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
  3. ↑ "Anma Yılı Açılış Etkinliği". unesco.org.tr. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130613060819/http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/guncel/itri_etkinligi.pdf. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
  4. ↑ "2012-2013 UNESCO Yıldönümleri". unesco.org.tr. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131029195541/http://www.unesco.org.tr/?page=15:99:1:turkce:41. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012..(Türkçe)
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/9/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.