Canik

Koordinatlar: 41°16′19″K 36°21′3″D / 41.27194°K 36.35083°D / 41.27194; 36.35083

Canik
—  İlçe  —
Canik'in Samsun'daki konumu.
Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi
Koordinatlar: 41°16′19″K 36°21′3″D / 41.27194°K 36.35083°D / 41.27194; 36.35083
Ülke Türkiye
İl Samsun
Coğrafi bölge Karadeniz
Yönetim
 - Kaymakam İlhan Turgut
 - Belediye başkanı Osman Genç (AK Parti)
Yüzölçümü
 - Toplam 249,670 km2 (96,4 mi2)
Rakım [1] 670 m (2.198 ft)
Nüfus (2015)[2]
 - Toplam 96,541
 - Kır -
 - Şehir 96,541
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 55080
İl alan kodu 362
İl plaka kodu 55
İnternet sitesi: canik.bel.tr

Canik, Samsun'un Devgeriş Deresi'yle Mert Irmağı arasında Karadeniz'den içeri doğru uzanmış bir yerleşim yeridir. Cumhuriyet tarihinde 2009 yılına kadar belde olan Canik, 2009 yılında Samsun merkezden ayrılmış ve ilçe olmuştur. 2009 yılı sayımına göre ise ilçe merkezinin nüfusu 69.363'tür.[3]

İlçenin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Canik Dağları'nın Karadeniz'e doğru uzantısı olan tepeler, batısında Mert Irmağı ve İlkadım ilçesi, doğusunda ise Kutlukent bulunmaktadır.

İlçenin en önemli özelliği; sanayi ve ticaret merkezi denilebilecek derecede ticari ve sanayi kuruluşları içinde barındırması ve bunların hatırı sayılır bölümünün içinde olması ve Samsun'un ekonomisine büyük katkı sağlamasıdır.

Canik sözcüğü

Canik kelimesinin ilk kez geçtiği Türkçe metin 1244/45'te kaleme alınan Dânişmendnâme'dir. Canik kelimesi bu eserde yirmi beş kez geçmektedir. Eserdeki tasvirlere göre o dönemdeki Canik'in sınırları şöyledir: kuzeyinde Karadeniz, batısında Samsun, güneyinde Karakuş (yeni adı Akkuş), doğusunda Trabzon ve Bulgar Dağları bulunan bir sancak.

Canik adının kökeni

Canik kelimesinin kökeni hakkında bazı görüşler vardır. Yaygın olarak kabul gören görüş ise, yerli halk arasında "Cenik" şeklinde, sürülerin kışın barındıkları çukur yer manasında kullanılan bu kelimenin daha ziyade coğrafî ve idari bir bölgeyi ifade etttiğidir. Canik adı Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkezi Samsun olan sancağa verilmiştir. Coğrafî olarak Karadeniz bölgesinin orta kısmına ve bu bölgedeki dağlara atfedilen bir tabirdir.[4] Ancak yine de kelimenin kökeni hakkındaki tartışmalar henüz kesin bir sonuca ulaşmamıştır.[5]

Necati Demir, bir makalesinde Canik adının kaynağının Peçenekler olabileceğini ileri sürmektedir. Buna göre bugün Canik adı verilen dağların ismi büyük bir ihtimalle başlangıçta "Becenek" idi ve bol- fiilinde olduğu gibi ön seste ünsüz düşmesiyle önce "Ecenek" olmuş, daha sonra da bugünkü kullanılış biçimi olan Canik şeklini almıştır.[6] Bu açıklama, Canik isminin Karadeniz’in yerli halkı olan Can kavminden geldiğine dair tezden daha zayıf olmakla beraber, muhtemeller arasındadır. Ayrıca makalede geçen bilgiler düşünüldüğünde Can ya da Çan kavminin Peçenekler ile aynı kavim olabileceği veya akrabalığı da akla gelmektedir.[7]

Tarihi

Samsun’un dolayısıyla Canik'in eski tarihine ait bilgiler azdır. Klasik tarih Samsun’un MÖ 6. yüzyılda Miletli denizci göçmenler tarafından kurulduğunu gösterir. MÖ 4. yüzyılda Pers hakimiyetine girmiş ve MÖ 3. yüzyılın ortalarında Pontus Krallığı’na bağlanmıştır. Pontus Kralı Büyük Mithridates, Sinop ile Amisos'u kendisine idare merkezi olarak seçmiştir. Bizans döneminde Amisos, Armeniak temasına (idarî bölge) dahil bulunuyordu. Şehir Türklerin burayı fethine kadar bir ticaret merkezi olarak yaşamaya devam etti.[8]

1960'lı yıllara kadar Canik, yerleşim alanı olarak Hasköy, Hacıismail, Tekkepınar köyleri ve seyrek yayılmış çiftçi evlerinden ibaretti. Bu köyler, Millî Mücadele sonrası yapılan mübadele sonucu Rumlar'dan alınarak Balkanlardan getirilen vatandaşlarımızın yerleştirilmesi ile oluşturulmuştur.

Bölgede bu günkü stadyumun yerinde hipodrom, Yeni Mahalle'de küçük bir tayyare alanı ve yer yer bataklıklar vardı. Ordu-Ankara karayolunun geliştirilmesi, küçük sanayi sitelerinin kurulması, garajlar ve hâl gibi kentsel donatıların yapılması ilçede önemli bir hareketlilik oluşturmuş, yerleşim alanlarının hızla büyümesine neden olmuştur.

1994 yılından itibaren Samsun; Atakum, İlkadım, Gazi ve Canik adıyla dört alt beldeye ayrılmıştı. 2009 yılından itibaren ilçe olan Canik'te 19 Mayıs Stadyumu, Doğu Park, Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi, Toptepe Tümülüsleri, Meşe Dinlenme Tesisleri ve Canik Başarı Üniversitesi gibi önemli yerler vardır.

Nüfusu

Yıl Toplam Şehir Kır
2008[9] 86.290 65.724 20.566
2009[10] 89.758 69.363 20.395
2010[11] 91.052 70.820 20.232
2011[12] 91.861 71.828 20.033
2012[13] 92.201 72.677 19.524
2013[14] 93.721 veri yok veri yok
2014[15] 95.560 veri yok veri yok

Not: 2013 yılından itibaren istatistiklerdeki şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.


Kaynakça

  1. ↑ http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=298881
  2. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDREnWt. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  3. ↑ TÜİK - Canik Popülasyonu
  4. ↑ Darkot, Besim. "III" (Türkçe). Canik. s. 25.
  5. ↑ Dilcimen, Kâzım (1940). "III". Canik Beyleri. Samsun. s. 4-8.
  6. ↑ Demir, Necati (2002). Karadeniz'in Kuzeyinde Peçenekler. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. s. 710.
  7. ↑ Ayan, Ergin (Türkçe). Dânişmendname'de Samsun.
  8. ↑ Darkot, Besim (Türkçe). Samsun. s. A, X 172.
  9. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105319/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:52:25-1817417057145374211712677720.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105527/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:55:03-7798768951799531362837650279.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105557/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:55:34-51677068119006712561300117268.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105632/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:56:08-7791379382435734591175888330.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105718/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:56:51-66880771912019463541977278280.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105803/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:57:38-16478348551670364206378507609.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri". tuik.gov.tr. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150425105841/http://rapory.tuik.gov.tr/25-04-2015-13:58:12-167747472116079295482107995550.html. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

Dış bağlantılar

Canik mahalleleri
Samsun'un ilçeleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/11/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.