Kornet
Kornet bakırdan veya pirinçten yapılmış bakır nefesli çalgılar grubuna bağlı üflemeli bir çalgıdır.
Kornet trompet'e çok benzeyip trompet gibi bir ağızlık ve kendi üzerine kıvrılmış silindir biçimindeki borudan oluşur. Ağız kısmı kâse benzeri konik biçimdedir. Ses rengi parlak ve çınlayan niteliktedir. Fakat kornetin boru kısmı konik şekildedir; sekli daha az yaygın ve toparlanmıştır ve ton kalitesi daha ytatli ve yumuşaktır. Bakır nefesli çalgılar grubundan olan kornet, trompet ve korno, çalmak için kullanılan ilkeler ve teknikler hemen hemen aynıdır.
Tarihçe
Kornet ismi Latince "cornus" sözcüğünden türetilmiştir ve bir müzik aleti, bir boru gibi çalınan "hayvan boynuzu" anlamına gelmektedir. EAntik Etrusk ve antik Roma'da kullanılana "boru" sesi veren hayvan boynuzları veye bunlara benzeyen metaldan yapılmış müzik aletleri kornetin doğrudan doğruya atalarıdır. Bu boynuzdan veya bunu taklit eden metaldan yapılan müzik aletleri arasında posta borusu bulunmakta idi ve bu boru askerler tarafında n savaş alanında borazan gibi müziksel işaretler vermek için kullanılmaiştir.
Kornet 1814'de posta borusu nefesli çalgısına yapılan değişiklerle ortaya çıkartıldı ve 1820'li yıllarda Fransa'da müzik aleti üreticileri tarafından geliştirildi. Fakat bu değişikliklerin yapılabilmesine baş neden 19. yy başlarında Heinrich Stolzel ve Friedrich Bluhmel adlı iki Alman müzuik çalgısı yapıcısı ayrı ayrı bakır nefesli çalgılarda kullanılmak üzere piston valfları geliştirip tescil ettirdiler. Bu pistonlu valfların posta borusuna uygulanıp bu yeni müzuik çalgısının özel biçim alması ile kornet doğmuş oldu. Bu modern kornet nefesli müzik çalgısını üreten umuzik alet ustalarının başında 1828 civarında Paris'te kornet üreten Jean Aste gelmekteydi. Modern korneti çalmakla işim yapan ilk virtüöz müzik çalgıcı Fransız Jean-Baptist Arban idi. Arban kornet clamak için çok derin çaliamalar yapmıştı ve 1"Arbon Metodu" adı verilen kornet çalma metodunu açıklayan La grande méthode complète de cornet à piston et de saxhorn adlı hala da kullanılan eserini 1864'de yayımladı.
20. yy. başlarına kadar kornet ve trompet çalgıları müzik ensambl bando ve orkestralarında aynı zamanda birlikte bulunmuşlardı. Senfonik Batı müziği orkestraları için hazırlanan kompozisyonlarda kornetler ve trompetler için ayrı müzik parçaları hazırlamak adet olmuştu. Özellikle trompetler için piston kullanma ve pistonlu trompete üretilmesi çok daha geç olmuştu. Fakat yıllar geçtikçe müzik aleti üreticileri hem kornet hem de trompet müzik aletlerini geliştirmişlerdir ve bu ustalarca üretilen kornet ve trompetler hem biçimleri ve hem de çıkardıkları ses bakımından birbirine çok benzer hale gelmişlerdir. Günümüz modern müzik çalımı için kornetler "Britantya Stili Bakır Nefesli Çalgı Bandoları"'nda; konser bandolarında ve senfonik orkestra müziği için özel kornet repretuvarı müziği için kullanılmaktadır.
Kornetler ve trompetler
Kornetler ve trompetler değişik çalgılardan türetilmislerdir. Kornetler için piston kullanımı 1814'den itibaren hemen kabul edilmiştir. Piston kullanması ile kornetlerin melodik parçaların çalınmasında kullanılması mümkün olmuştur. Trompetler için piston kullanılması çok daha geç olmuştur. Bunun için 19. yy boyunca besteciler kornetler ve trompetler için değişik müziksel parcalar bestelemekte devam etmişlerdir. Genellikle kornetler için melodik müziksel pasajlar hazırlanmıştır ve trompetler ise tantanalı çalgiların hep bir arada çalındıkları (fanfar) parçaler hazırlamışlardır. Fakat trompetler de pistonlar ile geliştirilmiştir ve günümüzde pistonlu trompetlerle, aynen kornet çalınmasında yapıldığı gibi parmak kullanımı ve benzer dudak şekillendirilerek üfürük kullanması ile aynı sesleri çıkartmak mümkün olmaktadır. Fakat kornetler ve trompetler her bakımdan birbiriyle ikame edilemektedir; bu iki çeşit çalgı arasında "ton kalitesi veya ton rengi (veya timbre)" farkı bulunmaktadır.
Kornet ve trompetin, özellikle borular kısımlarında, yapılış biçimi de değişiklik gösterir. Trompetin boru kısmı kesiti ta en ucunda bulunan çan şekiline kadar kesit olarak hep daire şeklindedir. Halbuki kornet için boru kısmında, ağız kısmından daha ucundaki çan şekilli kısma gelinceye kadar once dar ve gittikçe yavaş vavaş genişleyen bir koni gibidir ve boru kesiti daima eliptiktir; daireesl değildir. Kornetin boru kesitinin eliptik şekilli olması kornet sesinin daha yumuşak ve sıcak olmasına ve trompet sesinin ise daha hırçın ve daha kulak delici olmasına neden olmaktadır. Kornetin boru kesiminin konik olması daha hızlı pasajların çalınmasına imkan vermektedir ama bunun yanında trompetin frekans ıskalasında sesi (pitch) daha kolayca kontrol edilebilmektedir. Kornet daha toparlak ve daha küçük ebadlı olduğu için ve bu nedenle ağırlık merkezi çalgıcıya daha yakın olduğundan daha kolayca tutulmaya imkan sağlamaktadır. Bu nedenle çalmayı yeni öğrenen genç çalgıcılar için kornet çalmayı daha önce öğrenmek tavsiye edilmektedir.
Kornetlerin boruları eliptik kesitli olduğu için genellikle ağızlık parçaları trompetlerden daha küçük çaplı kesitdedir ama daha derindirler.
Repretuvar
Klasik senfonik müzik orkestralarında kornetler "bakır nefesli çalgılar" bölümlerinde kullanılmaktadır. Bu çalgının özel olarak kullanıladığı tanınmış kompozisyonlar arasında şunlar sayilabilir:
- Hector Berlioz'un "Symphonie fantastique" senfoni eseri;
- İgor Stravinski'nin "Histoire du soldat" adlı 1918'de bestelenmiş tiyatro müziği eseri.
Kornetler "Britanya Tipi Bakır Nefesli Çalgılara Bandoları (Brass Band)" repretuvarlarında çok önemlidirler. Ayrica bakır nefesli dalcılar; tahta nefesli çalgılar ve perküsyoon çalgılarından oluşan "Harmoni Bando"'ları eserleri için kornetler gereklidir.
Caz müziği janrında çok isim yapmış kornet çalgıcısı 1910'lu yıllarda "Papa Jack Laine's Reliance Band" adlı ensamblda çalan "Nick La Roca'dır. Genellikle caz trompet çalgıcısı olan Louis Armstrong da birçok kornet için parça calop bunlarain ses kayıtları yapılmıştır. Diğer bir ünlü caz müziği kornet çalgıcısı Bix Beiderbecke'dir
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Kornet gelişmesi tarihçesi ve bibliyografya (İngilizce)