Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası

Tunç Ünver yönetiminde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası konseri (Ankara, 1973)

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Türkiye’de çok sesli müziği yayma, tanıtma sevdirme, Türk bestecilerin eserlerini yurtdışında seslendirme amaçlarına hizmet eden Ankara'da yerleşik senfoni orkestrasıdır. Dünyada, kuruluşundan itibaren varlığını kesintisiz sürdüren en eski orkestralardan biridir.

Tarihçe

1826'da Osmanlı padişahı II. Mahmut devrinde İstanbul'da batılı bir bando oluşturmak düşüncesiyle "Mızıka-ı Hümayun" adı ile kurulan topluluk, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın temelini oluşturur. Mızıka’ı Humayun 1924 yılında Atatürk'ün isteği ile Ankara'ya taşındı ve 1932 yılında "Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası" adını alarak Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak hizmetlerine devam etti. 1957 yılında Riyaset-i Cumhur Senfoni Orkestrası adını almış orkestra günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlıdır.

Osmanlı Dönemi

Mehter takımı yerine batılı bir askerî bando oluşturmak için kurulan Mızıka-ı Hümayun, zamanla çeşitli müzik, sahne sanatı ve eğlence dallarını bünyesinde toplayan bir örgüt olmuştu. Orkestranın başına başlangıçta İstanbul'da yaşayan Fransız uyruklu bir sanatçı getirildiyse de yetersiz olduğu görülünce Sardunya Hükümeti'nin tavsiyesi üzerine davet edilen Giuseppe Donizetti 17 Eylül 1828 tarihinde İstanbul'a gelerek Orkestra Şefliği'ne atandı. Donizetti, 1856'daki ölümüne kadar görevini sürdürdü. Donizetti'nin yerine İtalyan sanatçı Callisto Guatelli orkestranın yönetimine getirildi. Callisto’nun 1899'da ölümünden sonra Aranda Paşa orkestrayı yönetti. 1908 yılında flütist Saffet Atabinen ilk Türk şef olarak orkestranın başına geçti ve orkestraya yenilikler getirdi.

Mızıka-ı Humayun’un ilk parlak sanatsal yükselişi, 1919 yılında 60 kişilik kadrosu ile Avrupa kentlerinde verilen konserler ile gerçekleşti. Konser öncesinde Mızıka-ı Humayun yönetciliği ile orkestra şefliği birbirinden ayrılarak Osman Zeki Üngör ilk defa bağımsız bir orkestra şefi olarak göreve başlamış, Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında orkestra, Osmanlı Padişahı'na bağlı bir kurum olarak varlığını devam ettirdi, saltanat kaldırılınca halifeye bağlandı ve Makam-ı Hilafet Mızıkası adını almıştır.

Cumhuriyet Dönemi

Hilafetin kaldırılmasında 8 gün sonra, 11 Mart 1924'te orkestra, TBMM'nin karşısındaki binada ilk konserini verdi. Yeni hükümetin önünde ilk sınavını böylece veren orkestra, 27 Nisan 1924 tarihinde dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Atatürk'ün emri ile Ankara'ya taşındı.[1] Osman Zeki Üngör'ün yönetiminde çalışmalarına devam eden orkestra, Türk Ocağı'ndaki konserlerin yanı sıra radyo konserlerine ağırlık verdi.

Cumhuriyet dönemindeki ilk yurtdışı turnesi 1926 yılında gerçekleşti. "Karadeniz Gemisi"ndeki Yerli Malı Sergisi'nin Avrupa sahil şehirlerine yaptığı 4 aylık geziye katılan orkestra büyük ilgi gördü. Yine Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı'na 1932 yılına kadar bağlı olarak çalışmayı sürdüren orkestra, 23 Haziran 1932 tarihinde Zeki Üngör'ün çabaları ile Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı. Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası adını alarak cumhuriyet ile özdeşleşti. Bu adın alınması ile bando ve orkestra kesin olarak birbirlerinden ayrıldı. Zeki Üngör 1934'te orkestradan ayrıldı.

Orkestra Yönetimi

Orkestrada idari ve sanat otoritesi 1951 yılına kadar tek şefte toplanmış. Orkestra sanatçıları aynı yıl kendilerine bir yönetim kurulu seçtiler. Bu yönetim şekli 1957'de "Kuruluş Özel Yasası" ile resmileşmiş, orkestra yönetimi yönetim kurulu ve teknik kurul olmak üzere iki organa ayrılmış, her sene tekrarlanan bir seçimle orkestrayı yönetecek 5 kişilik yönetim kurulu belirlenmeye başlanmış ve seçilen yönetim kurulu orkestranın senelik programını belirlemeye, teknik kurul ise yabancı şef ve solistlerin seçimini yapmaya başlamıştır.[2]

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefleri

Tarih Orkestra şefleri Notlar
1924–1934 Zeki Üngör
1934-1946 Adnan Saygun
1935-1946 Ernst Praetorius
1946-1952 Hasan Ferit Alnar
1957-1959 Robert Lawrence
1960-1962 Bruno Bogo
1960-1963 Otto Matzerah
1963-1971 Gotthold E. Lessıng
1971-1975 Jean Perisson
1977-1982 Tadeusz Strugala
1982-1986 Hikmet Şimşek
1988-1999 Gürer Aykal
2007-günümüz Rengim Gökmen

Konser Salonu

Orkestra, çalışmalarını 1961 yılında kendisine tahsis edilmiş ve 1962'de konser salonuna dönüştürülmüş olan binada sürdürür. Söz konusu bina Gençlik Parkı'nın güneyinde, Talatpaşa Bulvarı üzerindedir. 1995'te mevcut konser salonu ile Ankara Adliyesi arasındaki bölgede temeli atılan[3] yeni binanın inşaatı devam etmektedir. Binanın 2013 yılında bitirilmesi planlanıyor.[4]

Yardımcı şefler

Kaynakça

  1. ↑ Tarihçe: "Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası" CSO.gov.tr sitesi, (Erişim tarihi: 7 Nisan 2014)
  2. ↑ CSO'nun yeni direktörü Rengim Gökmen, Milliyet (10 Ocak 2007)
  3. ↑ Gül Keskin, AKM'de sessiz değişim, (17 Ekim 2007)
  4. ↑ "Seçim Aydın, Günay'ı Yalnız Bırakmayalım". 1 Nisan 2012. 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120526133615/http://www.turizmdebusabah.com/yazar_detay~haberNo~60603~f~g%C3%BCnay__039_%C4%B1_yaln%C4%B1z_b%C4%B1rakmayal%C4%B1m.htm.

Dış Kaynaklar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.