Cumhuriyet Mitingleri

Tandoğan Mitinginden bir görüntü, 14 Nisan 2007, Anıtkabir

Cumhuriyet Mitingleri, 2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan veya başka bir Millî Görüş kökenli siyasetçinin olası cumhurbaşkanı adaylığına karşı düzenlenen mitingler. Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirlerde, 2007 yılının Nisan ve Mayıs aylarında yapılan mitinglerin duyurulmasında "cumhuriyetine sahip çık" mesajı kullanıldı.

Mitinglerin ilki 14 Nisan 2007'de, Cumhurbaşkanlığı seçiminden iki hafta önce Ankara'da yapıldı. İkinci miting 29 Nisan'da İstanbul Çağlayan meydanında oldu. Üçüncü ve dördüncü mitingler 5 Mayıs'ta Manisa ve Çanakkale'de yapıldı. Beşinci ve son miting ise 13 Mayıs'ta İzmir'de yapıldı.

Mitinglere katılım oranı ise çeşitli tartışmalara neden oldu. Anıtkabir önünde yapılan ilk mitinge katılım değişik kaynaklara göre birkaç yüz bin ile 1.5 milyon arasında değişti.[1] İstanbul'daki ikinci mitinge katılım ise AFP ve Reuters'a[2] göre bir milyon kişi BBC'ye göre ise yüzbinlerce kişi idi.[3]

Arka plan

Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaştıkça başta Cumhuriyet Halk Partisi olmak üzere bir kısım muhalefet partisi Adalet ve Kalkınma Partisi'ye erken seçim kararı aldırma ve cumhurbaşkanını şu anki meclis tarafından seçilmemesi çağrısını yapmış fakat Adalet ve Kalkınma Partisi bu fikri kabullenmemiş ve mitinglerin başladığı Nisan ayına kadar cumhurbaşkanı adayını açıklamamıştır.

12 Nisan 2007 tarihinde Genelkurmay başkanı Yaşar Büyükanıt cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili olarak "Cumhuriyetin temel değerlerine, devletin üniter yapısına, laik demokratik devlete sözde değil özde bağlı bir cumhurbaşkanının seçileceğini umut ediyorum" açıklamasını yapmıştır.[4]

13 Nisan 2007'de Nokta dergisinin binasına Askeri Mahkeme kararıyla baskın düzenlenmiş ve derginin bilgisayarlarına el konulmuştur. Nokta dergisi 29 Mart 2007'de Cumhuriyet mitinginin düzenleyicilerinden olan Atatürkçü Düşünce Derneği genel başkanı Şener Eruygur'un Jandarma Genel Komutanlığı sırasında hükûmeti devirmek amacıyla hazırladığı iddia edilen Sarıkız ve Ayışığı darbesi planlarını, 5 Nisan 2007'deki "Günümüzdeki sivil eylemler ne kadar sivil" başlıklı haberinde cumhuriyet mitingini düzenleyen bazı sivil toplum örgütlerinin Türk Silahlı Kuvvetleri ile olan ilişkisi ve TSK'nın sivil toplum kuruluşlarını psikolojik savaş aracı olarak gördüğüne dair belgeler yayınlamıştı.[5][6] Genel yayın yönetmeni Alper Görmüş derginin aynı sayısında Bugün, doğrudan bir darbe tehlikesi içinde değiliz , fakat 14 Nisan'daki Anıtkabir'e yürüyüş dahil, örgütlenen kitlesel sivil hareketlerin tümüyle ‘sivil' olduğunu düşünmek de saflık olacaktır. yorumunda bulunmuştu.[7]

14 Nisan Cumhuriyet Mitingi

Cumhuriyeti'ne Sahip Çık Protestosu,[14 Nisan 2007, Anıtkabir, Ankara

Anıtkabir bir günde en çok ziyaretçiyi (370 bin[8]) 14 Nisan 2007 tarihinde ağırlamıştır. Bazı yerli ve yabancı haber ajanslarına göre bu miting Cumhuriyet tarihinin en kalabalık mitingi olarak kayda geçmiştir. ADD mitinge en az 1 milyon kişinin katıldığını duyurmuştur.[9] Emniyet Genel Müdürlüğü mitinge toplam 583 bin kişinin katıldığını açıklamıştır.[10] TSK tarafından Anıtkabir'i ziyaret edenlerin 370 bin kişi olduğunun belirtilmesine karşın, özellikle dış basın mitinge katılımın 200 bin[11] ile 300 bin[12][13] arasında olduğunu ajanslara geçmişlerdir. Bir internet sitesi ise Google Earth kullanarak yaptığı bir hesaba göre (Alanın çevresi ölçülmüş ve alanın bir kare olduğu varsayılmıştır. Ancak kaplanılan alan kare olmaktan uzaktır) en az 1.400.000 kişi olduğunu iddia etmiştir.[14] 14 Nisan Mitingi'ne kaç kişinin katıldığı sağlıklı olarak belirlenememiştir. Kalabalık grupları saymak için önerilen yöntemlerin hiç biri bu miting için gerçekleşmemiştir. Kalabalıkları sayma[15],[16] konusunda kullanılan temel yöntem havadan çekilen fotoğrafın üzerinde alan hesaplaması yapıp kalabalığın bu alan üzerindeki dağılım oranlarının da hesaplanması şeklindedir. Bahsi geçen alanların hesaplanması sırasında alanın eğimi, şekli, alan üzerinde bulunan ağaç, araçlar gibi faktörlerin de hesaplanması, kalabalığa olan katılım ve ayrılımların miktarının belirlenmesi gerekir. Sayım sırasındaki kritik ölçütlerden biri de birim alana kaç kişinin düştüğünün belirlenmesidir, tıklım tıklım dolu bir otobüste metrekareye 3-4 kişi düşerken sokakta yapılan gösterilerde bu değer 1 - 2 arasında değişebilmektedir. Örneğin 14 Nisan mitinginde bahsi geçen yollar ve meydanların toplam alanları hesaplanmamış, kalabalığık yoğunluğu ve katılım-ayrılım oranları belirlenmemiştir. Kaynaklarca verilen rakamların bu derece farklılık göstermesi de bilimsel ölçüm yapılmamış olmasından kaynaklanmaktadır.

Katılımcılar, önce Tandoğan Meydanı'ndaki etkinliklere katıldı, buradan da Anıtkabir'e yürüdüler.[17] Mitinge katılanlara Turgut Özakman'ın yazdığı senaryo tarzı metin çerçevesinde Prof. Dr. Alpaslan Işıklı, Prof. Dr. Birgül Ayman Güler ve Prof. Dr. Nur Serter seslenmiştir.

Mitinge ayrıca, siyasi parti liderlerinden Deniz Baykal, Zeki Sezer, Yaşar Okuyan ve Mümtaz Soysal, sanatçılardan Rüştü Asyalı, Edip Akbayram, Tuncer Tercan ve Tolga Çandar, bazı üniversite rektör ve dekanları ile çeşitli sivil toplum kuruluşları katıldılar.

Kitle iletişim araçlarında 14 Nisan mitingi

O dönem Tuncay Özkan'a ait olan KanalTürk [18][19] televizyonu mitingi canlı aktarmış, bazı kanallar ise haber özetlerine yer vermişlerdir. TRT,bazılarınca mitinge yeterince yer vermediği gerekçesiyle eleştirilmiş [20], ancak yönetimi bu iddiaları yalanlamıştır.[21]

Güvenlik önlemleri

Miting için yakın illerden polis takviyesi ile toplam 10.000 polis görev almıştır. Tandoğan Meydanı sürekli olarak izlenirken, civardaki çatılara keskin nişancılar yerleştirilmiş, ayrıca ihtiyaç duyulması halinde jandarma birlikleri de takviye olarak hazır tutulmuştur.[22] Miting alanında 12 ambulans görev yaparken 13 panzer de sokak aralarında hazır bekletildi[23]. Miting boyunca hiçbir tatsız olay ya da kışkırtma yaşanmamıştır.

İktidarın tepkisi

TBMM Başkanı Bülent Arınç ve hükûmet 14 Nisan Cumhuriyet Mitingi öncesi "provokasyon" uyarılarında bulunmuştur. Bu durum bazılarınca karşı propaganda olarak algılanmıştır.[24]

Bakanlar arasındaki genel görüş mitingin demokratik bir hak olduğu ve yasalara uygun olduğu sürece normal karşılanması gerektiği olarak ifade edilmiştir.[25] Başbakan Erdoğan mitinge katılanları bindirilmiş kıt'alar (bir eylem için o konuyla ilgili olmayan kişilerin toplanması) olarak tanımlamış [26], AKP Grup Başkanvekili Eyüp Fatsa ise "Biz de miting düzenlersek on katı kalabalık toplarız. Her kalabalık sonrası Meclis kararını mı değiştirecek? Bu Meclis iradesine müdahale olur" diyerek tepkisini göstermiştir.[27]

Diğer eleştiriler

Mitingi düzenleyen ve destekleyen bazı kişilerin Sarıkız ve Ayışığı askeri darbesi girişimleriyle bağlantılarının Nokta dergisinde iddia edilmesi, destekleyici gruplar arasında Türk İntikam Tugayı (TİT)'nın da yer alması; anti-demokratik ve milliyetçi bu gruplara karşı kesimlerin eleştirilerine yol açtı.

Miting aşırı milliyetçi ve antidemokratik olduğu suçlamasıyla İktidara yakın kesimler tarafından eleştirildi.[28] Ayrıca Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarına yakın olan gazeteci Nazlı Ilıcak, mitingi Ergenekon'un organizasyonu, katılanları da Ergenekoncu olarak nitelemiştir.

Dış basında miting yorumları

Miting çok sayıda yerli ve yabancı gazeteci tarafından izlendi.

29 Nisan Çağlayan Mitingi

Gösterinin ana temasını laikliğin korunması ve erken seçime gidilmesi oluşturuyordu. Mitingde atılan sloganlar başta AKP hükûmetini ve partinin önde gelen isimlerini hedef almıştı. Muhalefete birleşme çağrılarının da yapıldığı miting olaysız olarak sona erdi.

Çağlayan'daki mitingden bir görüntü

Mitingin ana temasını ve düzenleniş nedenini AKP'nin Cumhurbaşkanlığı konusundaki tutumunu eleştirmek ve laikliğe destek vermek oluşturmaktadır. Miting Düzenleme Komitesi Başkanı Prof. Dr. Necla Arat'ın miting öncesi yaptığı açıklamada şu ifadeler yer almaktadır:

Laik, demokrat, sosyal hukuk devleti için, irticaya, dinci ve ırkçı faşizme 'dur' demek için, emperyalizme karşı tam bağımsız Türkiye için, ülkemizin ve ulusumuzun bölünmez bütünlüğü için, çağdaş, laik, demokratik, parasız bilimsel eğitim için, onurlu yaşam ve emeğimize sahip çıkmak için, cumhuriyet devriminin kazanımlarına ve kurumlarına sahip çıkmak için 29 Nisan Pazar günü saat 13.00'te Çağlayan alanında buluşalım.[33]

Eleştiriler

14 Nisan Cumhuriyet Mitingi'nde olduğu gibi bu miting de aşırı milliyetçi kesimlerin etkisi altında düzenlenmek, antidemokratik olmak ve Avrupa Birliği üyeliğine karşı çıkmakla eleştirildi. ADD Başkanı Çölaşan Bizim yanımızda durması gereken gazeteler bile bizim yanımızda yok. Yani Cumhuriyet’te bile yer almıyoruz. Basın ya satılık, ya suskun ya da çok fazla hareket edemiyor. Basında sesimizi çok fazla duyuramıyoruz” dedi.[34] Mitingin düzenleyicilerinden Atatürkçü Düşünce Derneği Başkan Yardımcısı Nur Serter'in "'Ne mutlu Türküm diyene' demek neredeyse suç olmuşken 'Ne mutlu Kürdüm ya da ne mutlu Ermeniyim' demek insan hakları ve demokrasi diye yutturuluyor. Bir Türk vatandaşı olarak, bir ulusalcı olarak TSK'ya şükranlarımı sunuyorum. Ne mutlu Türküm diyene demekten onur duyanları meydana çağırıyorum." şeklindeki sözleri ve meydanda atılan 'Ne ABD ne AB, bağımsız Türkiye' sloganı bu açıdan eleştirildi.[35][36] Star gazetesi yazarlarından Mehmet Altan 27 Nisan Genelkurmay Başkanlığı Basın Açıklaması sonrasında "Tehlikede olan demokrasi değil mi?" başlıklı yazısıyla bu tip bir mitingin cumhuriyet savunusu için değil de demokrasi savunusu için yapılması gerektiği yorumunda bulunarak eleştirdi[37].

Sloganlar

Mitingi düzenleyenler

Çağlayan Mitingi, 14 Nisan Cumhuriyet Mitingi'nin devamı niteliğindedir. Her 2 miting de ÇYDD ve ADD önderliğindeki Miting Düzenleme Komitesi tarafından organize edilmiştir. Miting düzenleme komitesinde şu isimler yer almaktadır:

Katılan örgütler

Siyasi partiler

Sivil toplum örgütleri

Konuşma yapanlar

Katılan sanatçılar

Zülfü Livaneli
Bulutsuzluk Özlemi
Ayten Alpman
Sadık Gürbüz
Edip Akbayram
Tolga Çandar
Rutkay Aziz
Hasan Karayol
Halit Ergenç (Mustafa Kemal'in Gençliğe Hitabe'sini okudu)

Gösterimler

Tuncay Özkan tarafından meydanda gösterilen videoda Recep Tayyip Erdoğan'ın farklı yıllardaki konuşmalarından, aşağıdaki sözlerini içeren kesitler de yer almıştır.[38]

5 Mayıs Manisa Mitingi

Sultan Meydanı'nda cumhuriyet mitingi
Cumhuriyet mitingine katılanlar

5 Mayıs 2007 günü saat 10.00'da başlayan, Manisa'nın Sultan Meydanı'nda gerçekleştirilen ve hükûmete tepki niteliği taşıyan gösteridir. Manisa tarihindeki en büyük mitingdir. 14 Nisan ve 29 Nisan Çağlayan Mitingi'nin devamı niteliğindedir.

Atatürkçü Düşünce Derneği öncülüğünde yapılan Cumhuriyete Sahip Çıkalım mitingi için Manisalılar ve çevre illerle ilçelerden gelenler, yürüyüşün toplanma yeri olan Öğretmenevi önünde buluştu. Yürüyüş sırasında İbrahim Gökçen Bulvarı'nın, Sultan Camisi önüne kadar trafiğe kapatılacağı bildirildi. TBMM'nin başkanı Bülent Arınç'ın evinin, mitingin yapılacağı Sultan Meydanı çevresinde bulunmasından dolayı [39] güvenlik önlemleri alınırken, İzmir'den giden takviye Çevik Kuvvet ekipleriyle birlikte Manisa'da 1.600 polis görev yaptı.[40]

Mitinge, DSP Genel Başkanı Zeki Sezer, Hürriyet ve Değişim Partisi Genel Başkanı Yaşar Okuyan, İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Yaşar Müjdeci, ADD Genel Başkan Yardımcısı Ali Ercan, CHP İzmir, Muğla, Aydın ve Manisa milletvekilleri, çeşitli ilçe ve belde belediye başkanlarının da mitinge katıldı. Manisa Akademik Odalar Birliği Genel Sekreteri Abidin Yatkın, Manisa Eczacı Odası Başkanı Özgür Özel, Manisa Diş Hekimleri Odası Başkanı Zihni Hoşkar, Manisa Tabip Odası Genel Sekreteri Bedri Bilge, Manisa Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı A. Aykut Ece ve Emekli Subaylar Derneği Başkanı Serhat Karadeniz'in, düzenleme komitesi adına katıldılar.

5 Mayıs Çanakkale Mitingi

5 Mayıs 2007 günü saat 13.30'da başlayan, yaklaşık 25.000 kişinin katıldığı hükûmete tepki niteliği taşıyan Manisa Mitingi'nin devamı niteliğindeki gösteridir. Solda kanattaki partilere birleşin çağrısı ön plana çıktı.

400 kadar polis, mitingde olay çıkmasını önlemek amacıyla görev yaptı.

13 Mayıs İzmir Mitingi

Miting alanından bir görüntü.

13 Mayıs 2007 tarihinde İzmir'in Gündoğdu Meydanında gerçekleştirilmiştir. Hükûmete tepki göstermek amacı ile düzenlenmiştir.

Mitingde, emniyetin açıklamasına göre 600 bin, miting düzenleme komitesine göre ise 2.5 milyon kişi katılmıştır. Ayrıca üç sol partinin liderleri; Cumhuriyet Halk Partisi lideri Deniz Baykal, Demokratik Sol Parti lideri Zeki Sezer ve Sosyaldemokrat Halk Partisi lideri Murat Karayalçın da mitinge katılmışlardır.

Eylemin güvenliği sağlamak için 5.000 güvenlik görevlisi miting alanındaydı.

Mitinglerin ardından

22 Temmuz 2007'de yapılan genel seçimde Adalet ve Kalkınma Partisi %46,7 oy alarak oylarını artırmış, CHP, DSP ile seçim ittifakına girmesi ve SHP'nin seçimlerden çekilmesine rağmen %20,8'de kalmıştır. 28 Ağustos 2007'de Abdullah Gül 11. cumhurbaşkanı seçilmiştir. Seçim sonuçları; mitinglerin, toplumun geniş tabanı tarafından kabul görmediğinin işareti sayılmıştır.[33]

Mitinglerde 2. dalga

17 Mayıs 2009 Pazar günü saat 12.00'da başkent Ankara’da Ergenekon operasyonunu protesto amaçlı bir Cumhuriyet mitingi daha yapılmıştır. Emniyet kaynaklarına göre mitingde 22 bin 833 kişi mevcuttu.

Bu mitingin düzenleme sebebini ADD, İnternet sitesinde yaptığı şu açıklama ile dile getirmiştir;

Ergenekon adı verilen operasyonlarla ülke düzeyinde tam bağımsızlıktan, çağdaşlıktan, laik, demokratik, sosyal, hukuk devletinden yana olan, toplumda saygınlık kazanmış aydınlar, bilim insanları, yazarlar, siyasetçiler, emekli subaylar ve demokratik kitle örgütlerine karşı soruşturmalar açılmakta, gece yarısı baskınlarıyla gözaltılar gerçekleştirilmektedir. Atatürkçü Düşünce Derneği olarak, hukuk devletine, demokratik laik cumhuriyete, üniter yapımıza ve tam bağımsızlığımıza sahip çıkıyoruz.

Dış bağlantılar

14 Nisan Cumhuriyet Mitingi
29 Nisan Çağlayan Mitingi
5 Mayıs Çanakkale Mitingi

Kaynakça

  1. ↑ "%65’in yüzbinleri" (Turkish). Hürriyet. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150518081358/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6335051.asp?gid=180. Erişim tarihi: 2007-04-15.
  2. ↑ "One million Turks rally against government". Reuters. 2007-04-29. http://www.reuters.com/article/worldNews/idUSL2910950920070429. Erişim tarihi: 2007-04-30.
  3. ↑ "Huge rally for Turkish secularism". BBC. 2007-04-29. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6604643.stm. Erişim tarihi: 2007-04-29.
  4. ↑ Büyükanıt’tan cumhurbaşkanı tarifi
  5. ↑ Nokta, 5 Nisan 2007, "Günümüzdeki sivil eylemler ne kadar sivil"
  6. ↑ Nokta, 29 Mart 2007, "Hayret verici ayrıntılarıyla Sarıkız ve Ayışığı. 2004'te iki darbe atlatmışız!"
  7. ↑ Alper Görmüş, "Günlükleri okuduktan sonra günümüzdeki kitlesel eylemlerin ‘sivil'liğine inanmak çok zor", Nokta, Nisan 2007
  8. ↑ Anıtkabir Nisan 2007 günlük ziyaretçi sayıları
  9. ↑ 'Mitinge kaç kişi katıldı?' sorusu...
  10. ↑ Mitinge katılan sayısı belli oldu
  11. ↑ 200,000 protest against Turkey PM CNN
  12. ↑ Ankara'da laiklik yanlısı gösteri BBC
  13. ↑ Hundreds of thousands rally against Turkish government Reuters
  14. ↑ Habertürk İnternet Sitesi - Tandoğan'da kaç kişi vardı?
  15. ↑
  16. ↑
  17. ↑ http://www.stargazete.com/politika/bayan-eruygurdan-mitinglerin-perde-arkasini-dinleyin-sok-ses-kaydi-haber-188536.htm
  18. ↑ Yüz binler yürüdü TV'ler uyudu internethaber
  19. ↑ medyakulisi
  20. ↑ TRT Yönetimi suç işliyor! Haber-sen
  21. ↑ TRT'den miting yayını eleştirilerine yanıt
  22. ↑ ensonhaber
  23. ↑ % 65'in Yüzbinleri
  24. ↑ Arınç: Mitinge katılacaklar iyi düşünmeli
  25. ↑ Bakanlara göre miting en doğal hak Milliyet
  26. ↑ Erdoğan: Mitinge katılanlar bindirilmiş kıta
  27. ↑ Biz düzenlesek 10 katını toplarız HaberTürk
  28. ↑ "'Cumhuriyet tarihinin en büyük mitingi' olduğunu söylediği 14 Nisan mitinginin bizatihi kendisi bir "14 Nisan darbesi" olarak gerçekleşti! Bu değerlendirmede genelde bir mutabakat bulunmasına karşın, 14 Nisan'ın kimi "darp"ettiği konusunda farklı yaklaşımlar var. Darp edildiği düşünülenler arasında iktidardaki AKP hükûmeti ve R. Tayyip Erdoğan'ın yanı sıra (bizimki de dahil!) medya kuruluşları, mitinge katılmayan kitle örgütleri ve sol kuruluşlar da var." Oğuzhan Müftüoğlu, Birgün Gazetesi, 21.04.2007
  29. ↑ BBC - Secular rally targets Turkish PM
  30. ↑ Hundreds of thousands rally against Turkish government
  31. ↑ Hundreds of thousands gather in Ankara to oppose Erdogan presidency
  32. ↑ Financial Times: Turks call for a secular president
  33. 1 2 "Çağlayan mitingi için Prof. Arat'tan çağrı" (Türkçe). 24 Nisan 2007. http://www.milliyet.com.tr/2007/04/24/siyaset/siy08.html. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2009.
  34. ↑ http://www.olayhaberler.com/haber/add-baskani-colasan-cumhuriyete-isyan-etti-video/48970
  35. ↑ http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=219894
  36. ↑ http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=219928
  37. ↑ http://www.stargazete.com/index.asp?haberID=119240 URL erişim tarihi: 1.Mayıs.2007
  38. ↑ Çağlayan'da Bayrak Denizi, Hürriyet.com.tr, 29.04.2007]
  39. ↑
  40. ↑
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/1/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.