Dakelce

Dakelce
Dakelhghuni [crx], Dakelhghunek [caf]
Ana dili olanlar	Kanada (Britanya Kolombiyası)
Dil aileleri	Denesey Na-Dene Eyak-Atabask Atabask Kuzey Dakelce
Dil kodları
ISO 639-2	ath
ISO 639-3	[[ISO639-3:crx (Dakelce)<br>caf (Güney Dakelcesi)|crx (Dakelce) caf (Güney Dakelcesi)]]

Dakelce (kendilerince Dakelhghuni, Dakelhghunek; İngilizce Dakelh, Carrier, Carrier proper), Kanada'da Britanya Kolombiyası bölgesinde konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Kimileri iki ayrı dil (Dakelce ve Güney dakelcesi) olarak sınıflandırır. En yakın akrabası Nadoten-Vetsuvetencedir. Nadoten-Vetsuvetenler ve Sekanilerle birlikte Carrier Sekani Tribal Council adı altında idari birlik oluştururlar.

Diyalekt ve kabileler

Asıl Dakel dilleri ya da dili [kendilerince Dakelh, Yinka Déné, Yinka Whut’en; İngilizce Dakelh dialects or languages, Carrier proper]^[1]

• Dakelce [kendilerince Dakelhghuni; İngilizce Dakelh, Carrier, Central Carrier, Nak’albun/Dzinghubun dialect, Stuart/Trembleur dialect, Stuart-Trembleur Lake dialect]. Tl’azt’en Band, Nak’aẕdli Band ve Yekooche Band kabilelerince konuşulur.
• Güney Dakelcesi [kendilerince Dakelhghunek; İngilizce Southern Carrier]
  • Neçako Dakelcesi [İngilizce Nechakoh dialect, Fraser/Nechako dialect]
    • Lheidli şivesi [İngilizce Lheidli dialect]. Lheidli T’enneh kabilesince konuşulur.
    • S̠aik’uẕ şivesi [İngilizce Saikuz or Stoney Creek dialect]. S̠aik’uẕ First Nation (ya da eski adıyla Stoney Creek Band) kabilesince konuşulur.
    • Nadleh şivesi [İngilizce Nadleh dialect]. Nadleh Whut’en Band kabilesince konuşulur.
    • Stelakoh şivesi [İngilizce Stelakoh dialect]. Stelakoh Band kabilesince konuşulur.
    • Tesetl’adak şivesi [İngilizce Tesetl’adak or Cheslatta dialect]. Cheslatta Band kabilesince konuşulur.
  • Blackwater Dakelcesi [İngilizce Blackwater dialect]
    • Lhtakoh şivesi [İngilizce Lhtakoh dialect]. Red Bluff Band kabilesince konuşulur.
    • Ndazko şivesi [İngilizce Ndazko or Nazko dialect]. Nazkoh Band kabilesince konuşulur.
    • Lhoosk’us şivesi [İngilizce Lhoosk’us or Kluskus dialect]. Kluskus Band kabilesince konuşulur.
    • Lhk’acho şivesi [İngilizce Lhk’acho or Ulkatcho dialect]. Ulkatcho Band kabilesince konuşulur.

Yazı

Dakel hece yazısı^[2]

Dakel heceyazısı örneği

Dakel heceyazısı tablosu

Ünsüzler	Ünlüler						Sonda
	a	ʌ	e	i	o	u
b	ᗭ	ᗪ	ᗫ	ᗬ	ᗩ	ᗨ	ᗮ
t	ᗡ	ᗞ	ᗟ	ᗠ	ᗝ	ᗜ	ᐪ
d	ᑕ	ᑐ	ᑓ	ᑔ	ᑎ	ᑌ
tʼ	ᗧ	ᗤ	ᗥ	ᗦ	ᗣ	ᗢ
k	ᗺ	ᗷ	ᗸ	ᗹ	ᗶ	ᗵ	ᐠ
g	ᗴ	ᗱ	ᗲ	ᗳ	ᗰ	ᗯ	ᐟ
kʼ	ᘀ	ᗽ	ᗾ	ᗿ	ᗼ	ᗻ	ᘁ
tʃ	ᙠ	ᙝ	ᙞ	ᙟ	ᙜ	ᙛ
dʒ	ᘛ	ᘗ	ᘘ	ᘙ	ᘖ	ᘔ
tʃ'	ᘡ	ᘞ	ᘟ	ᘠ	ᘝ	ᘜ
ts	ᙦ	ᙣ	ᙤ	ᙥ	ᙢ	ᙡ
dz	ᙍ	ᙊ	ᙋ	ᙌ	ᙉ	ᙈ
tsʼ	ᙬ	ᙩ	ᙪ	ᙫ	ᙨ	ᙧ
n	ᘇ	ᘄ	ᘅ	ᘆ	ᘃ	ᘂ	ᐣ
m	ᘍ	ᘊ	ᘋ	ᘌ	ᘉ	ᘈ	ᒼ
ŋ							ᓑ
l	ᘧ	ᘤ	ᘥ	ᘦ	ᘣ	ᘢ	ᑊ
ɬ	ᘳ	ᘰ	ᘱ	ᘲ	ᘯ	ᘮ	ᒡ
tɬ	ᘹ	ᘶ	ᘷ	ᘸ	ᘵ	ᘴ
dl	ᘭ	ᘪ	ᘫ	ᘬ	ᘩ	ᘨ
tɬ'	ᘿ	ᘼ	ᘽ	ᘾ	ᘻ	ᘺ
s	ᙓ	ᙐ	ᙑ	ᙒ	ᙏ	ᙎ	ᔆ
s̪							
z	ᙅ	ᙂ	ᙃ	ᙄ	ᙁ	ᙀ	ᙆ
z̪							ᙇ
ʃ	ᙙ	ᙖ	ᙗ	ᙘ	ᙕ	ᙔ	ᙚ
x	ᗉ	ᗆ	ᗇ	ᗈ	ᗅ	ᗄ	ᐥ
ɣ	ᗏ	ᗌ	ᗍ	ᗎ	ᗋ	ᗊ	ᐦ
h	ᐸ	ᐳ	ᐶ	ᐷ	ᐱ	ᐯ	ᑋ
w	ᗕ	ᗒ	ᗓ	ᗔ	ᗑ	ᗐ
xʷ	ᗛ	ᗘ	ᗙ	ᗚ	ᗗ	ᗖ
j	ᘓ	ᘐ	ᘑ	ᘒ	ᘏ	ᘎ
YOK	ᐊ	ᐅ	ᐈ	ᐉ	ᐃ	ᐁ
ʔ							ᐧ

Örnekler

• Dakelh Dakel (kişi)
• Dakelhne Dakel halkı
• dune adam
• ts'oodun (Dakelce) s̠kui (Güney Dakelcesi) çocuk
• sus kara ayı
• shas̠ boz ayı
• dut'ai kuş
• khez yumurta
• d̠ẕulh dağ
• kw'us̠ bulut
• chan yağmur
• too su
• s̠um yıldız
• kwun ateş
• lhiz (Dakelce) lhez (Güney Dakelcesi) kül
• yok (Dakelce; Güney Dakelcesi/Neçako) koo (Güney Dakelcesi/Blackwater) ev
• 'ilho (Dakelce) lhuk'ui (Güney Dakelcesi) bir
• kwulai' (Dakelce) skwunlai (Güney Dakelcesi) beş

Dipnotlar

1. http://www.ydli.org/dakinfo/dialects.htm
2. http://www.ydli.org/dakinfo/writing.htm

Dış bağlantılar

• http://www.ydli.org/linginfo.htm The Yinka Déné Language Institute