Deylem

İran tarihi
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ

Deylem (Arapça: ديلام, Farsça: دیلمان), Hazar Denizi'nin batısındaki dağlık bölgenin tarihî adı. Doğusundaki Taberistan (bugünkü Mazenderan) batısındaki Gilan da geniş anlamla tarihî Deylem bölgesinin içine alınır.

Dağlık bölgesi olduğundan Arapların ilerleyişinden korunmuş ve geç İslamlaşmıştır. Kethüdalar tarafından yönetilen Deylemliler 9. yüzyılında Zeydiye mezhebinin misyonerlik faaliyetinin sonucu Şiiliği kabul etmişlerdir. İslam tarihçisi[1] Ali İbnü'l-Esîr Deylemliler için şöyle söyler: "Deylemliler Şii dinini benimsediler."[2] Müslümanlığa geçmeden önce bölge halkının çoğu Zerdüştlük inancına mensuptu.

Deylemliler Sasaniler döneminden itibaren Süvari olarak önemsenmiş, Gazneliler ve Fatımiler gibi İslâm devletlerinde de paralı asker olarak kullanılmıştır. Nizamül Mülk te Siyasetname eserinde Türkler ile Deylemlilerin asker ocaklarında kullanılmalarını tavsiye etmiştir.

Deylemliler Büveyhoğulları[3] ve Can Hanedanlığı gibi devleti kurmuşlardır.

Deylem bölgesinin merkezlerinden Alamut Kalesi İsmaililerin kolu olan Nizarilerin eline geçince onların fedaileri olarak da kullanılmışlardır.

Deylemliler, bölgedeki işgal ve gelişmelerden sonra bu bölgeyi de terk ederek Fırat, Murat(Dicle) nehirleri ve Dersim bölgesine 933-1055 yıllarında yerleşirler. Bölgenin yerli halkıyla kaynaşarak bugünkü Zazalar olduğu düşünülür.[4] [5]

Notlar

  1. ↑ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 21,  sayfa: 26
  2. ↑ Minorsky, 1964: dipnot 63: 30
  3. ↑ Minorsky, 1965: 192-93
  4. ↑ Zaza Tarihi
  5. ↑ Sawdi-Bulak, El' V.Minorsk,Daylam.La Domination des Dailamites,Paris,1932,P:V

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/1/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.