Dimitrios İoannidis
Dimitrios İoanidis (Dimitrios Yuannides ve Dimitri Yuannides ya da olarak da yazılır[1], Yunan alfabesi: Δημήτριος Ιωαννίδης, d. 13 Mart 1923 - ö. 16 Ağustos, 2010) Yunan asker, 1967-1974 Yunanistan askerî cuntasının önde gelen üyelerinden biridir.
Atina'da orta-üst sınıf bir ailede dünyaya geldi. Yunan Harp Akademisi'nde eğitim gördü, Piyade Okulu, Harp Okulu ve Atom-Kimyasal-Biyolojik Savaş Okulu'nda eğitimini tamamladı. Yunanistan İç Savaşı sırasında hükümet yanlısı kanatta savaşan İoannidis, daha sonra komünistlerin tutulduğu Makronisos kampında görev yaptı.[2]
21 Nisan 1967'deki darbenin beyinlerinden biri olmasına karşın Yorgo Papadopulos'un gölgesinde kalmayı tercih etti. Yunan Askeri Polis (ESA) örgütünün başına geçen İoannidis örgütü korku duyulan bir güç haline getirdi. Bu örgüt Cunta yönetimine karşı çıkan ve kralcı ya da cumhuriyetçi görüşlü olarak bilinen üslerine bile şiddet uyguladığı ve aşağıladıkları için kötü bir şöhrete sahip oldu.
Cunta'nın en tutucularından biri olan İoannidis, Kasım 1973'te Atina Teknik Üniversitesi'nde Cunta yönetimine karşı gerçekleşen ve kanlı biçimde bastırılan öğrenci ayaklanmasının nedenini Papadopulos'un rejimi liberalleştirme girişimlerine bağladı. Kendisine sadık ESA güçleriyle 25 Kasım gecesi gerçekleştirdiği başarılı bir darbe ile Papadopulos'u iktidardan uzaklaştırdı.
Arkadaşı ve takipçisi Fedon Gizikis'i cumhurbaşkanı yapmakla birlikte, perde arkasındaki gerçek iktidar sahibi olarak kaldı. Ülke içinde baskıcı bir siyaset izlerken, dış politikada da yayılmacı bir siyaset güttü. Kıbrıs adasının Yunanistan'la birleşmesini yani Enosis'i gerçekleştirmeyi amaç edindi. "Kızıl Papaz" olarak tanımladığı ve hem fırsatçı hem de komünist eğilimli olarak gördüğü Kıbrıs Cumhurbaşkanı başpiskopos Makarios'a karşı kişisel bir husumet beslemeye başladı. Makarios'un Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'nde bulunan Yunan subayları, EOKA'lı aşırılara desteklemekle suçlayarak, bunların hemen ülkeyi terk etmelerini istemesi üzerine 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'ne bu birliğin komutanının görevinden alınmasını ve adanın kontrolünü Yunan subayların bulunduğu bu birliğin almasını istedi.[3] Birlik aynı gün Lefkoşa'daki Başkanlık Sarayı'nı bastı. Fakat Makarios aldığı istihbarat sayesinde önceden sarayın arka bahçesinden 2 yaveri ile birlikte bir askeri araca binerek Baf'a kaçtı. Bir helikopter, Akrotiri’deki Birleşik Krallık Üssü’nden onu aldı ve Londra’ya götürdü.[4]
İoannidis iktidara kukla bir yönetici olan sağ-kanat EOKA lideri Nikos Sampson'u getirdi ve dış dünyaya darbenin Kıbrıs'ın kendi iç dinamikleriyle gerçekleştiğini göstermeye çalıştı. Darbe ilk zamanlarda planladığı gibi geliştiyse de Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahalesine ve adanın bölünmesine neden oldu. 20 Temmuz'da Türk birliklerinin Kıbrıs'a çıkmasıyla doğan bunalım, İoannidis'in perde arkasından yönettiği cuntanın hızla çökmesine yol açtı.
Ocak 1975'te gözaltına alınan İoannidis vatana ihanet, darbe ve Kasım 1973'te Atina Teknik Üniversitesi'ndeki gösteriler sırasında yaşanan ölümlerin emrini verme suçlamalarıyla karşılaştı. İdam cezasına mahkûm edilmesine rağmen, Karamanlis hükümeti tarafından cezası ömür boyu hapis cezasına çevrildi. Cezasını Pire'deki Koridalos Cezaevi'nde çekti. İoannidis ölümüne kadar özür dilemekten kaçındı ve af dilemedi.[5]
Ölümünden kısa süre önce, 2009 Haziranı'nda verdiği ve 13 ay gecikmeyle Yunan Adesmeftos Tipos gazetesinde yayınlanan demecinde "Kıbrıs konusunda Amerikalıların kendisini kandırdığını, ayrıca Kıbrıs'a Türk çıkarması sonrası Deniz Kuvvetleri Komutanı'na Girne limanı açıklarındaki bütün Türk gemilerini batırmasını, Hava Kuvvetleri Komutanı'na ise, 6 fantom uçağını Kıbrıs'ta Türklerin olduğu yerleri bombalamak üzere Girit'ten kaldırmasını söylemesine rağmen, üç kuvvet komutanı, Devlet Başkanı Fedon Gizikis ve Genelkurmay Başkanı Grigorios Bonanos'un aralarında gizlice görüşüp Türkiye ile çatışmaya girmemek için anlaştıklarını ve kendisine ihanet ettiklerini" söyledi.[6]
Ağustos 2010'da ciddi solunum sorunları nedeniyle Nikea Hastanesi'ne sevk edildi. Ancak İoannidis'in sağlık durumu her geçen gün kötüye gitti. 16 Ağustos 2010'da tedavi altına alındığı hastanede yaşamını yitirdi. İoannidis cuntanın hapisteki son üyesiydi.
Kaynakça
- ↑ Kanlı Yunan bayrağının öyküsü, Yorgo Kirbaki, Hürriyet, 22 Kasım 2008.
- ↑ Ülkenin en güçlü insanıydı, sonunda vatan haini ilan edildi, Hürriyet, 16 Ağustos 2010
- ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.38.
- ↑ Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.40.
- ↑ Cunta lideri 87 yaşında hapiste öldü
- ↑ Yunan cunta lideri: "Amerikalılar bizi kandırdı", CNN Türk, 27 Temmuz 2010