Dzogchen
Dzogchen “büyük mükemmelliğin” yanında Atiyoga ya da Mahasandhi olarak da adlandırılır ve Tibet Budizmi’ne ait Nyingma-Okulunun geleneksel öğretilerini tanımlar. Tibet Bön’ünde ise Buda öğretilerinin özü olarak aktarılır. Bu öğretilerin aktarımı açıkça ve ılımlı bir şekilde Sakya, Kagyü ve Gelug okullarında gerçekleşir. Tibet’teki aynı isimli Dzogchen Manastırı Nyingma’nın altı ana merkezinden biridir.
Öğretilerin içeriği
Dzogchen bütün Budist öğretilerin manevi özüdür. O, asıl kurtuluşun yoludur ve bu yol ikiliklerin dışında kendine ait her gerçek niteliğin tanınmasından geçer. İnsanın bu gerçek doğası açık ve parlaktır, bilinçlidir, düşüncelerden ve hislerden uzaktır, durudur.
Ruhun kusurlu bir doğadan kusursuz bir doğaya değişimi konusunda yapılan tahminlerde de olduğu gibi Dzogchen aslında şüphe doludur. Dzogchen, zihinsel toksinlerin gerçek bilgeliğe dönüştürüldüğü aşamalı bir yöntem değildir. Aslında bu yöntem diğer Budist öğretisi yaklaşımlarının esası konumundadır. Aksine Dzogchen dolaysız bilgiye ulaştıran bir öğretidir. Bu durum ruhun ilk kusursuz doğa bilgisini tanıması ve sabitlemesi için söz konusudur. Dzogchen öğretileri gereğince bugüne kadar geçici gizlenmeden ötürü bu şekilde tanınmamıştır. İki kat hız ile birlikte elde edilen deneyim Buda Doğasını (açık ışık asıl farkındalığı) tanıma olarak da tanımlanır.
Dzogchen’in gerçekleşmesinde gerçek bir Dzogchen üstadı ile ruhun gerçek farkındalığına girmesi gerekmektedir.