Emek Sineması

O zamanki adı "Melek" olan "Emek" sinemasında 21 Ekim 1931 tarihinde gösterime gireceği bildiren aynı yıl çevrilmiş "Tabu" (Tabu: A Story of the South Seas, 1931) filmi için hazırlanmış bir tanıtım ilânı.

Emek Sineması, Cumhuriyet dönemi’nin en eski sinema salonu.

Tarihi

1924 yılında Beyoğlu Yeşilçam Sokak'ta Melek Sineması adıyla açıldı. İsmini perdenin iki yanında yer alan Art Nouveau tarzı melek heykellerinden almıştı. Tarihi kimliği, Barok ve Rokoko bezeli yaldızlı tavan ve duvarları, 875 kişilik salonu ve tarihi geçmişi ile diğer sinema salonlarından farklılık göstermektedir.

Emek Sineması'nın bulunduğu bina, sinema olmadan önce başka amaçlarla kullanılmıştı. 1884'te mimar Alexandre Vallaury tarafından inşa edilen ve ilk kez “Club des Chasseurs de Constantinople” (İstanbul Avcılar Kulübü) olarak açılan bina daha sonra Strangali’nin Rum Atletik Jimnastikhanesi, ardından 1909'da “Nouveau Cirque” (Yeni Sirk) ondan sonra da “Skating Palace” (Tekerlekli Paten Pisti ve eğlence merkezi)'a ev sahipliği yapmıştır. 1918 yılında ise "Yeni Tiyatro" olarak kapılarını yeniden açmış, 1924 yılının sonuna gelindiğinde de "Melek Sineması" olmuştur. Varlık vergisi yıllarında (1940'lar) bina ve külliyesi belediye tarafından satın alınmış 1957'de Emekli Sandığı'na ihale edilmiştir. Emek Film'in de sahibi olan Emekli sandığı yenilediği sinemanın adını "Emek Sineması" olarak değiştirmiştir.^[1]. Daha sonra geçersiz sayılacak olan Türkiye'deki ilk güzellik yarışması, 1926 yılında burada düzenlenmiş ve yarışmayı sinemanın yer göstericisi Araksi Çetinyan kazanmıştır.

Sinemanın ilk sahipleri, o dönem İpek ve Sümer Sinemaları'nın da sahipleri olan, A. Saltiel ile H. Artidi'ydi. 1945 yılındaki iflasın ardından işletmeciliği alan İpekçi Kardeşler'den sonra, 1940'larda sinema İstanbul Belediyesi'ne oradan da Emekli Sandığı'na geçti. Bu tarihte Emekli Sandığı, sinemanın işletmeciliğini de alarak adını Emek olarak değiştirdi. 1969 yılında Turgut Demirağ’a geçen sinemanın işletmesini 1975 yılından beri İsmet Kurtuluş ve Süheyla Kurtuluş yapıyor.

1993 yılında ciddi bir restorasyondan geçen sinema, son olarak 2000 yılında koltukları ve ses düzeni (Dolby Digital) yenilenerek, yeni açılan modern sinemalarla yarışacak bir teknolojiye kavuşmuştur.^[2]

Sinema binası, 20 Mayıs 2013 tarihinde tamamen yıkılmıştır. Emek sineması, Kamer İnşaat'ın 'Grand Pera' projesi kapsamında tamamen yıkılmıştır.^[3] 2015'te Beyoğlu Belediyesi tarafından yapılan açıklamada binanın 2016 yılında tekrar açılacağı beyan edilmiştir.^[4]

Film gösterimleri

1950'lerde Büyük Caruzo (The Great Caruso), Denizciler Geliyor (On the Town) ve Yağmur Altında (Singin' in the Rain) gibi popüler Hollywood müzikalleri gösterilen sinema 1952-1953 sezonunda Rüzgâr Gibi Geçti (Gone with the Wind) ile dönemin gişe rekorunu kırdı. 1958'de yeni adıyla açılan Emek Sineması'nda gösterilen ilk film, başrollerini Gina Lollobrigida ve Vittorio Gassman'ın oynadıkları Dünyanın En Güzel Kadını (La donna più bella del mondo) olmuştur. Bu filmle birlikte İtalyan ve Fransız filmlerine ağırlık verilmeye başlandı; Bisiklet Hırsızları (Ladri di biciclette), Beyaz Geceler (Le Notti Bianche) ve Gece (La Notte) gibi filmler gösterilmeye başlandı. Hemen 1959'dan itibaren yeniden Hollywood yapımları ağırlık kazandı; Bazıları Sıcak Sever (Some Like It Hot), Gurur ve İhtiras (The Pride and the Passion), Krallar Önde Gider (Kings Go Forth), Brahms'ı Sever misiniz? (Goodbye Again), 1962-1963 sezonunda Batı Yakasının Hikâyesi, Harika Hırsız (Gambit), İrlandalı Kız (Ryan's Daughter), 2001: Bir Uzay Destanı (2001: A Space Odyssey), Walker, Pink Floyd Duvar (Pink Floyd The Wall) Günaha Son Çağrı (The Last Temptation of Christ) ve Kocalar ve Karılar (Husbands and Wives) gibi filmler gösterildi. 1987-1988 sezonunda Hakkâri'de Bir Mevsim, Selamsız Bandosu gibi Türk filmleri de yerini aldı^[2]. David Lean'in 1971 tarihli "İrlandalı Kız" (Ryan's Daughter) filmi Şubat 1973 tarihinden başlayarak tam 6 ay vizyonda kalarak bir rekor kırmıştı. Bu rekorda bir filmin Türkiye'de ilk kez 70 mm formatta ve 6 kanallı ses sistemiyle gösterilmiş olmasının da payı vardır^[5].

Yirmi yılı aşkın süredir İstanbul Film Festivali'ne ve 2002 yılında İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenmeye başlanan Film Ekimi etkinliğine de ev sahipliği yapmış olan sinema salonu, 2009-2010 sezonunda kapalı kalmıştır.

28.İstanbul Film Festivalin de, "Vurun Kahpeye" filminin yeniden galası yapılmıştır. Yönetmeni Lütfi Akad gelemese de, başrol oyuncusu Sezer Sezin eşliğinde, film kalabalık seyirci kitlesiyle izlenilmişti.

Kaynakça

1. "Emek Sineması'nda Son Perde" (Türkçe). v. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130520090346/http://gokhanakcura.blogspot.com:80/2010/04/emek-sinemasinda-son-perde.html. Erişim tarihi: 20 Eylül 2010. 
2. NTV Tarih, R. Sertaç Kayserioğlu, Mayıs 2010, s.83.
3. Bir Emek yıkıldı!
4. "Emek Sineması 2016'da açılıyor". HaberTürk. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160205194433/http://www.haberturk.com/yasam/haber/1124518-emek-sinemasi-2016da-. Erişim tarihi: 4 Eylül 2015. 
5. Dorsay, Atilla (1993). Benim Beyoğlum. Varlık Yayınları. s. sayfa 52.