Farabundo Martí
Agustín Farabundo Martí Rodríguez Mayıs 1893 – 1 Şubat 1932), diğer adıyla Farabundo Martí, El Salvadorlu aydın ve devrimci liderdir. Fakirlerin zenginler tarafından sömürülmesi onu genç yaşta sol düşünüşe itmiş ve ölümünün ardından Salvador solunun en önemli şehitlerinden biri sayılmıştır.
Devrimci etkinlik
Siyasi bilimler fakültesini bırakıp toplum ve ulus için savaşmaya başladı. Yönetimdeki Meléndez-Quiñonez hanedanlığına karşı öğrenci protesto gösterisine katıldığı için tutuklandı ve ardından sürgüne gönderildı. Bu dönemde Nikaragualı devrimci lider Augusto César Sandino ile birlikte de çalıştı. Orta Amerika Komünist Partisi ile ve Kızıl Haç'ın komünist alternatifi Uluslararası Kızıl Yardım'la da çalıştı. Marksist-Leninist (Stalinizm'i reddeden) eğilimli faaliyetleriyle yoksulların ve alt tabakalardakilerin durumunu iyileştirmeye uğraştılar. 1930'da başkan adayı olacağı söylentisi dolayısıyla tekrar sürgün edildi.
İsyan ve ölümü
1931'de yeni başkanın seçiminin ardından ülkesine geri döndü ve Alfonso Luna ve Mario Zapata ile birlikte yerli köylüleri içeren bir gerilla ayaklanması çıkarmaya çalıştı. Maximiliano Hernández Martínez diktatörlüğüne karşı çıkan bu komünist köylü ayaklanması ilk başta başarılı gibi gözüktü; fakat daha sonra La Matanza (katliam) diye bilinen ve 30 binden fazla köylünün öldüğü bir katliamla sonuçlandı. Marti ise sahte bir yargılamanın ardından vurularak idam edildi.
Anısı
Bir şehit olarak görülen Marti adını Salvadorlu siyasi parti Farabundo Martí Halk Kurtuluş Cephesi'ne vermiştir. Bu parti 1980'lerdeki iç savaş sırasında Amerikan destekli askeri cuntayla savaştı. Parti bugün Salvador'un iki büyük partisinden biri konumundadır.