Ferah Ali Paşa

Ferah Ali Paşa, Osmanlı Devleti tarafından Çerkesya'ya gönderilen yönetici ve komutan.

Muhtemelen 1779 ya da 1780'de Karadeniz kıyısında bulunan Soğucak muhafızlığına (Gelencik yakınında) atandı, ardından Sucuk-Kale (Çerkesçe: ЦӀэмэз/Tsemez şimdiki Novorossiysk yerinde) ve Anapa kalelerini, Fransız mühendislerin de yardımlarıyla inşa ettirdi, ardından da Anapa Muhafızı oldu (1781). Gürcü asıllı bir devşirme olup (General İsmail Berkok,Tarihte Kafkasya,İstanbul,1958,s.372) dindar biri olarak ünlenmiştir. Yaşamı, Haşim Efendi'nin notlarından (bk.Evliya Çelebi ve Haşim Efendi'nin "Çerkezistan Notları", İstanbul, 1969, 2.Kısım,s.99-184) ve Cevdet Paşa Tarihi'nden incelenebilmektedir.

Ferah Ali Paşa, Batı Çerkeslerinden olan Şapsığlar ve onların bir uzantısı olarak daha kuzeyde, Anapa yöresinde yaşayan Natuhaylar arasında Müslümanlığı güçlendirmeye ve onları Ruslara karşı birleştirmeye çalışmıştır. Yöre halkı ile yakınlaşmayı geliştirmek için kendisi bir Şapsığ kızı ile evlendiği gibi maiyetini de bu yolda teşvik etmiştir. Ayrıca,1783'te Kırım'ın Ruslar tarafından ilhak edilmesi üzerine ülkesini terk eden Müslüman Nogay ve Tatar sığınmacıları Anapa'ya yerleştirdiği, Osmanlı hamamları ve camiler inşa ettirerek, Anapa'yı bir Müslüman kenti haline getirmeye çalıştığı da bilinmektedir.

Ferah Ali Paşa'nın 1784 ya da 1785'te öldüğü tahmin edilmektedir. Kendisini izleyen Osmanlı muhafızları, yerli halkla kaynaşmayı aynı başarıyla sürdüremediklerinden, zaman zaman gerginlikler yaşanmıştır.

Türk yazarı Kemal Bilbaşar'ın (1910-1983) "Kölelik Dönemeci" adlı romanı Ferah Ali Paşa'yı ve dönemindeki Çerkesya'yı, değişik bir biçemle ve yerli renkleri de katarak anlatmaktadır.