Fiziksel mücadele (tarım)

Bu mücadele yönteminde zararlıların doğrudan toplanması, öldürülmesi ya da davranışlarının bozulması, çevrelerinin bir dereceye kadar kendileri için uygun olmayacak koşullara çevrilmesi gibi işlemler yapılır.

a) Toplamak ve Yok etmek

Zararlıların yumurta, larva ve pupalarını veya ergin bireyleri toplamak suretiyle yapılabilir. Meyve ağaçlarının gövdelerine oluklu mukavva, çuval gibi materyaller bağlamak suretiyle elma iç kurdu gibi zararlıların kışlamak üzere burada toplanmaları sağlanarak kış sonuna doğru içinde bulundukları materyalle birlikte yok edilmesi ile zararlı miktarı oldukça azaltılabilmektedir.

b) Zararlının Konukçuya Gelmesini Engellemek

Çit, hendek, yapışkan macun kuşaklar, çinko levhalar kullanmak suretiyle zararlıların bitkiye gelmelerini ve zarar meydana getirmelerini önlemek için yapılır. Hendekler, göç eden kanatsız böceklere uygulanabilir. Daha sonra hendek içersinden toplananların yok edilmesine çalışılır. Zararlıların bitkiye gelişleri yapışkan kuşaklar vasıtasıyla önlenebilmektedir. Böcekler yapışkan yüzeylere bacaklarından kanatlarından ya da tüm vücudu ile yapışmak suretiyle zedelenmektedir. Bu yöntemden kanatsız dişi böceklerin ilkbahar ya da sonbaharda yumurta koymak için ağaçlara tırmanmaya başladıklarında yararlanılmaktadır.

c) Yakmak

Toplu olarak bir arada bulunan zararlıların bulundukları yerlerde alev makineleri ile yakılarak yok edilmeleri sağlanır.

Ürünlerin depolanması sırasında depoların duvar, raf, çatlak ve yarıklarında saklanma olanağı bulabilecek depo böcek ve kırmızı örümceklerine karşı bu kısımların boş depolarda pürmüz ocağı vasıtasıyla alevden geçirilmesi depoya alınacak temiz materyalin bulaşmasını önleyecektir.

Hasta bitki ve hastalıklı bitki artıklarını yakmak hastalık kaynağının azaltılmasında önemli bir uygulamadır.

d) Sesten Yararlanmak

Tarımsal zararlıları kaçırmak için yüksek dozda gürültü yapmak sıkça kullanılan yöntemlerden olmuştur ancak çevreye verilen zarar ve bu hayvanların zamanla bu seslere alışarak etkilenmemeleri görülmüştür.

e) Tuzaklardan Yararlanmak

Biyoteknik mücadele yöntemleri arasında da sayılan bu yöntemde; ışık tuzakları, yem tuzakları, koku tuzakları böcekleri cezp etmek ve bu sayede yok etmeyi sağlayan araçlardır. Işık tuzakları olarak kızıl ötesi ve mor ötesinden yararlanılmaktadır. Bu sayede mısırda mısır kurdu zararı azaltılmıştır ancak masraflı bir yöntemdir.

Bazı tatlı ve kokulu maddelerin belli mesafelerden böcekleri çekebilmektedir. Feromon adı verilen bu cezp edici kokularla salkım güvesi ve iç kurdu mücadelesinde başarılı sonuçlar alınmıştır.

Virüs hastalıklarını taşıyan böceklerin bu türlü tuzaklar yardımıyla cezp edilerek çekilmeleri için sarı polietilen plakalar kullanılmakta mücadelede önemli başarılar elde edilmektedir.

f) Çevre Koşullarını Değiştirmek

Bu yöntemle zararlının yaşadığı ortamdaki koşulları kendileri için istenmeyen hale getirecek şekilde değiştirmek suretiyle zararlıyı yok etmek amaçlanmaktadır. Zararlılara karşı sıcaklığın azaltılması şeklinde uygulanması soğuk hava tertibatlı odalarda özellikle meyve sineklerine karşı uygulanan bir metottur. Depolanan meyve içi sıcaklığının 0 °C’ye kadar düşürülmesi ve bu sıcaklıkta 10 gün süreyle tutulması sonucu zararlının yumurtaları ve larvaları ölmektedir. İhraç edilecek narenciyelerin naklinde frigo firik nakil vasıtalarının kullanımı bu esasa dayanır.

Aynı düşünce ile hastalıklarla da mücadele planlanabilmektedir. Sırıklara alınmış domateslerde sıra yönü önemlidir ve kuzey güney yönünde olurlarsa daha fazla ışık alırlar ve mantari yaprak hastalıklarından (Alternaria sp., Stemphylium sp.) korunmaktadırlar.

g) Sıcaklık Uygulaması

Sıcaklık, toprakta bulunan mikroorganizmaların öldürülmesinde sıcak buhar veya kuru sıcaklık şeklinde tatbik edilir.

Tohum, yumru, soğan gibi çoğaltma organlarındaki hastalıklar sıcak su içersinde belirli süreyle tutulmasıyla öldürebilir. Bu süre ve sıcaklık derecesi tohumun canlılığını kaybetmediği değerlerdir ve genellikle 50–55 °C’ de 15–30 dk en çok kullanılandır.

Özellikle tohumla bulaşan virüs hastalıklarının öldürülmelerinde, bitki tohumlarını 70 °C’ de 2–7 gün sıcak havada bekletmek kullanılmaktadır.

Sıcak hava uygulaması bazı taze meyve ve sebzelerin dayanıklılığını arttırır. Örneğin patates ve tatlı patates 28–32 °C de 2 hafta tutulursa yaralar çabuk iyileşir ve bu yaralardan olan bazı mantari hastalıklar (Rhizopus sp.) ve yumuşak çürüklük bakterileri (Erwinia sp.) zarar veremez.

Bitki hastalıklarının birçoğu düşük sıcaklıklarda gelişemez. Bu nedenle daha çok taze meyve ve sebzelerde hasat sonu çürümelerini önlemek için düşük sıcaklıkta depolama önerilmektedir. Bu amaçla bitkilerin donmadan kurumadan ve fizyolojik bozukluk oluşturmadan dayanabilecekleri en düşük sıcaklık derecesi uygulanır. Örneğin patates 5–8 °C de çürümeden daha uzun süre kalabilmektedir