Hezâr Dînârî
İmadüddin Hezâr Dînârî, (d. ? - ö. 1244, Kütahya), Selçuklu kumandanı. Kütahya Fatihi olarak bilinmektedir.
Kimliği
Hezâr Dînârî'nin 1236'dan 1244 tarihine kadar Kütahya'da bulunduğu Kütahya'daki Hıdırlık Mescidi ve Balıklı Camii kitabelerinden anlaşılmaktadır. İmadüddin Hezâr Dînârî'nin Selçuk ümerasından bulunduğu kitabelerle malum ise de isminin sonundaki Hezâr Dînârî kaydı Hezâr Dînâr isminde birisinin kölesi olduğunu göstermektedir. Hezâr Dînâr lakaplı bir hükümdar Selçuklular'da yoktur, böyle bir emir ismine tesadüf edilmemiştir. İmadüddin Hezâr Dînârî'nin Ermenşahlar'dan Bedrüddin Aksungur Hezâr Dînâr'ın kölesi olması ve sonradan Selçukîler'in hizmetine girmiş olması pek muhtemeldir. Ermenşahlar'dan olan Bedrüddin Hezâr Dînâr da Ermenşahlar'ın ikincisi Zahirüddin İbrahim Şah'ın kölesidir. Bedrüddin Hezâr Dînâr'ın vefatının da 1197 senesinde olması bu durumu desteklemektedir. Efendisinin vefatından sonra I. Alâeddin Keykubad'ın hizmetine girmiş olması pek muhtemel olup tarihte tevafuk eder[1]
Ankara'da Ahi Elvan Camii minberini yaptıran Elhac Elvan Mehmet Bey bin Elhac Mecdeddin İsa ibni Nizameddin Hezâr'ın ceddi olan Nizameddin Hezâr ile İmadüddin Hezâr Dînârî'nin kardeş veya bir efendi kölesi olması muhtemeldir. Selçuk ümerasından Celâlettin Karatay vakfiyesinde bu iki Hezâr Dînârî'ler şahittir.[2]
Kütahya'nın Fethi
Sultan II. Kılıç Arslan'ın ülkesini on bir oğlu arasında paylaştırması sırasında Kütahya, Gıyaseddin Keyhüsrev'in hissesine düştü. Daha sonra kardeşler arası taht kavgaları sırasında durumdan yararlanan Bizans, Kütahya'yı ele geçirdi. Hezâr Dînârî, o zamanlar Bizans'ın en sağlam kalelerinden olan Kütahya Kalesi'nin fethi sırasında Hıdırlık mevkiini kumanda merkezi olarak kullanmıştır. Zira kaleyi en güzel şekilde gören ve içindeki hareketleri en iyi biçimde takip edebilen nokta Hıdırlık'tır. Rivayete göre Hezâr Dînârî bir gece rüyasında Hızır Aleyhisselam'ı görür ve Hızır Aleyhisselam kendisine bir harp taktiği anlatır. Hezâr Dînârî, bu rüyayi tatbik ederek 1230'da kalenin Sultanbağı tarafındaki dik kısmından keçilerin boynuzlarına mumlar bağlatır. Gece karanlığında bu mumlar yakılarak davul, teneke ve acayip sesler vaveylasında keçiler kaleye doğru kovalanır. Bu durumu merak eden Bizans askerleri merak ve şaşkınlık içerisinde o tarafa koşarken, kalenin kuzey tarafından Türk askerleri girerek fethi tamamlar.[3]
Hizmetleri
Hezâr Dînârî , uzun yıllar "Kale Muhafızı" olarak çalışmış, Kütahya'da birçok eser inşa ettirmiştir. Saadettin Camii yanındaki mescit, Dönenler Camii içerisindeki türbe, Balıklı Camii (1236) ile Hıdırlık Tepesi'ndeki mescit (1243), kitabelerinde belirtildiği üzere onun yaptırdığı eserlerdir. Saadettin Camii Sakahanesi'nden akan Dinar Suyu'nu getirtmiş ve şu anda yazılı kayıtlara geçmediği için bilmediğimiz daha nice hizmetler yapmıştır. Kabri Saadettin Camii yanında medfûndur.[4] Saadettin Camii'nin ilk banisi olduğu ve kabrinin de camii yanında bulunduğu caminin 1870 tarihli kitabesinden teyit olunmuştur.[5]
Kaynakça
- ↑ Uzunçarşılı, İ.H., Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, sayfa, 23
- ↑ Uzunçarşılı, İ.H., a.g.e. sayfa, 24
- ↑ Uzunçarşılı, İ.H. a.g.e. sayfa, 23.
- ↑ Altun, A. Kütahya'nın Türk Devri Mimarisi. (1981-1982) İstanbul (s. 270-275)
- ↑ Uzunçarşılı, İ.H., a.g.e. 1932, sayfa, 139