Hisar (dergi)

Hisar
Tür Fikir, sanat ve edebiyat dergisi
İlk sayı 16 Mart 1950
Son sayı Aralık 1980
Yayım sıklığı Aylık
Ülke Türkiye
Dil Türkçe

Hisar, 1950-1980 yılları arasında Ankara'da yayınlanmış olan aylık fikir, edebiyat ve sanat dergisi.

Türk süreli yayın tarihinin en uzun ömürlü dergilerinden birisidir.[1]. Bu dergi etrafında toplanan şairler Türk edebiyatında “Hisarcılar” olarak anılır.

Özellikle Garip akımı ‘na tepki duyan bir grup şair tarafından "eski şiirimizden, millî kültür ve edebiyatımızdan kopmadan yeni ve güzel bir şiir sergilemek, o yıllarda şiirimizi çıkmaza sokanlara ve yozlaştıranlara karşı çıkmak ve tavır almak" parolasıyla 1950 yılından itibaren çıkarılan dergi 7 yıl boyunca aralıksız 75 sayı yayınlandıktan sonra 1957’de yayımına ara verdi. 1 Ocak 1964’te yeniden çıkarıldı. 1980’de 227. sayıdan sonra yayın hayatı sona erdi.

Dergiyi fiilen çıkaran kişi, Mehmet Çınarlı’dır.[2] Hisar'ın yayınlanmasında ve Hisar topluluğunun oluşmasında Munis Faik Ozansoy yol gösterici rol üstlenmiş; 1975’e kadar ‘Yazı Kurulu Başkanı’ ve başyazar olarak görünmüş ancak resmi olarak dergi yönetiminde yer almamıştır.[1]

Kurucular

Derginin kurucuları arasında Mehmet Çınarlı ve Munis Faik Ozansoy dışında şu isimler yer alır: İlhan Geçer, subay Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, memur Yahya Benekay, tıp fakültesi öğrencisi Fikret Sezgin, Hasan İzzet Arolat ve lise öğrencisi Osman Fehmi Özçelik.

Dördüncü sayıdan itibaren Nevzat Yalçın'ın katılmasıyla derginin dokuz kişilik çekirdek kadrosu on kişiye çıkmıştır. Kısa bir süre sonra Yahya Benekay, Fikret Sezgin, İzzet Arolat hem topluluktan hem de edebiyat ortamından uzaklaşmıştır.[1] Derginin yayına ara verdiği dönemde Osman Fehmi Özçelik’in edebiyat ortamından kopması ve ikinci yayın döneminde Ozansoy’un ölümü ile çekirdek kadro 5 kişiye düşmüş; bu beş kişi derginin yayın hayatının sonuna kadar yollarına devam etmiştir.

Derginin adı

Derginin adı, dergiyi çıkaranların koruma ve savunma eğilimine işaret eder.[3] Mehmet Çınarlı 1987 tarihli bir yazıda "Bu dergiyi çıkaranlar Hisar'ın yabancı taklitçiliğine karşı milli sanatı, ideoloji baskısına karşı hür düşünceyi, dilde tasfiyeciliğe karşı yaşayan Türkçeyi savunmasını istemişlerdir [...]Edebiyat kitaplarında Hisarcılar diye adımız geçiyor. Eğer Kale deseydik Kaleciler diyeceklerdi. Bunu düşündük, Kale demekten sarfı nazar ettik, Hisar dedik." sözleriyle Hisar isminin seçilme sebebinin anlatmıştır.[3]

Poetika

Hisarcılar, derginin ilk sayısında bir poetika/beyanname yayınlamamışlardı. Bunun nedeni, "okuyucuyu kararında serbest bırakmak" düşüncesi idi. Ancak bu durumun derginin yazınsal duruşu hakkında bazı yanlış anlaşılmalara neden olduğu ileri sürülerek derginin 18 sayısında "Açıklamak Gerekirse" başlıklı yazı ile derginin şiir görüşü açıklanmıştır. Mehmet Çınar tarafından kaleme alınmış olan 1 Ekim 1951 tarihli “Açıklamak Gerekirse” başlıklı yazı, kimilerine göre derginin manifestosu niteliğindedir.[3] Bu yazı ile Hisar'ın aruzcu olduğu, muhafazakar olduğu iddiaları reddedilmiştir.

Hisar yazı kurulu üyeleri, derginin çıkışından 17 yıl sonra, bir radyo programında (Ankara Radyosu tarafından hazırlanan 26 Aralık 1966 tarihli Radyoda Hisar Saati programında) dört madde olarak ilkelerini açıklamışlardır. Bu ilkelerden üçü edebiyat, biri dil ile ilgilidir. İlkeler, daha sonra Hisar dergisinin 113. ve 114. (Şubat, Mart 1967) sayılarında da yayımlanmıştır.

İdeoloji karşıtlığı derginin poetikasında önemli rol oynar.[3] Dergi, yayın hayatı boyunca kendini ideoloji karşıtı ve salt sanat taraftarı olarak sunmuştur.

İçeriği

Şiir ağırlıklı bir dergi[4] olan Hisar’da plastik sanatlar, müzik, sahne sanatlarına dair yazı ve eleştiriler de yer almıştır. Mehmet Kaplan dergide “Ruhi Çınar” takma adıyla felsefî, “Osman Okatan” takma adıyla da siyasî denemeler yazdı.[2] Cemil Meriç yazı hayatına ilk defa 1967’de bu dergide "Hint ve Batı" adlı dizi yazılarla başlamış daha sonra "Fildişi Kule’den" başlıklı yazılar kaleme aldı. Hemen her sayı­da Mehmet Çınarlı, Mehmet Kaplan ve Gültekin Sâmanoğlu'nun sanat ve edebi­yatla toplum, devlet ve siyaset ilişkilerini ele alan yazıları yayımlanmıştır.[2]

Hisar Dergisi Yayınları

Hisar dergisinin çoğu şiir kitabı olmak üzere hi­kâye, roman, tiyatro ve incelemelerden meydana gelen yirmi dokuz kitaplık bir yayını da olmuştur.[2]

Kapanması

Kuruluşunun 30. yılını 14 Nisan 1980 tarihinde Ankara'da Kültür Bakanlığı, Aydınlar Ocağı ve Türkiye Yazarlar Birliğinin ortaklaşa düzenlediği bir toplantıda kutlayan dergi, aynı yılın aralık ayında 277. veda sayısını çıkararak yayın hayatına son verdi.[5]

Kaynakça

  1. 1 2 3 Öztürk Emiroğlu, Kaynağını Gelenekten Alan Hisarcılar, Turkish Studies Cilt 4, Sayı 1-II, Kış 2009
  2. 1 2 3 4 Liseedebiyat.com sitesi, Hisar, Erişim tarihi:29.03.2012
  3. 1 2 3 4 Aslı Uçar, 1950’ler Türkiyesinde Edebiyat Dergiciliği Poetikalar ve Politikalar, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2007
  4. ↑ Muharrem Dayanç, Hisar Dergisinin, Kurucusunun(Mehmet Çınarlı) Ağzından Serüveni, TDK Türk Dili Dergisi, Ekim 2002]
  5. ↑ Milliyet Gazetesi Arşivi, Hisar Dergisi'nin 30. Yıldönümü Bugün Kutlanıyor, Milliyet Gazetesi 14.04.1980
This article is issued from Vikipedi - version of the 3/2/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.