I. Karl

Başlığın diğer anlamları için Karl sayfasına bakınız.

I. Karl IV. Károly
Avusturya İmparatoru Macaristan ve Hırvatistan Kralı Bohemya Kralı
Hüküm süresi	21 Kasım 1916 – 3 Nisan 1919
Taç giymesi	30 Aralık 1916
Önce gelen	Franz Joseph
Sonra gelen	Monarşi kaldırıldı
Eş(leri)	Zita
Çocukları	Otto, Avusturya Veliaht Prensi Arşidüşes Adelheid Arşidük Robert Arşidük Felix Arşidük Karl Ludwig Arşidük Rudolf Charlotte, Mecklenburg Düşesi Elisabeth, Lihtenştayn Prensesi
Hanedan	Habsburg-Lorraine Hanedanı
Babası	Otto Franz
Annesi	Maria
Doğum	17 Ağustos 1887 Persenbeug-Gottsdorf, Avusturya-Macaristan
Ölüm	1 Nisan 1922 (34 yaşında) Madeira, Portekiz
Defin	Igreja Nossa Senhora do Monte, Madeira Muri Manastırı, İsviçre (Kalbi)
Dini	Roman Katolik
İmza

I. Karl (d. 17 Ağustos 1887, Persenbeug Şatosu, Avusturya - ö. 1 Nisan 1922, Quinta do Monte, Madeira (Portekiz), 21 Kasım 1916-11 Kasım 1918 tarihleri arası son Avusturya imparatoru ve IV. Károly adıyla Macaristan kralı.

Hayatı

Avusturya imparatoru I. Franz Joseph'in yeğenlerinden birinin oğluydu. Yeterince soylu olmayan biriyle evlendiği için çocuklarının taht üzerindeki haklarından vazgeçmek zorunda kalan amcası Franz Ferdinand'ın 28 Haziran 1914'te, I. Dünya Savaşı'nın patlamasına vesile olan ünlü suikast sonucunda öldürülmesi üzerine tahtın varisi oldu. Tahta çıktıktan sonra Avusturya-Macaristan'ı I. Dünya Savaşı'ndan çıkarmak için yoğun çaba gösterdi. Bu amaçla, kayınbiraderi Bourbon-Parma prensi Sixtus aracılığıyla İtilaf Devletleri'ne gizli görüşme önerisinde bile bulundu. Ama İtalya'ya toprak vermeyi reddetmesi bu çabalarının sonuçsuz kalmasına yol açtı. Fransızların Alsace-Lorraine üzerindeki taleplerini de destekleyen Karl'ın barış girişimlerinin açığa çıkması, hem Almanya'da hem de kendi ülkesinde saygınlığını önemli ölçüde zedeledi.

I. Dünya Savaşı, çok uluslu Avusturya İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan halklar arasında ayrılıkçı milliyetçi hareketlerin güçlenmesinde önemli rol oynadı. Karl'ın soruna çözüm getimek amacıyla Ekim 1918'de imparatorluğun batıda kalan topraklarında federal bir yönetim kurulduğunu ilan etmesi, gecikmiş ve sonuçsuz bir adım olarak kaldı. 12 Kasım'da bildiri yayınladıysa da Alman-Avusturya Bağımsız Cumhuriyeti ilan edildi ve bunu 16 Kasım'da Macaristan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilanı izledi. Avusturya-Macaristan ordularının İtalya cephesinde yenilgiye uğramasının ardından, 11 Kasım 1918'de devlet yönetiminden çekildiğini, ama tahtta kalmayı sürdüreceğini açıklayan Karl, Yarbay Edward Lisle Strutt'a bağlı küçük bir İngiliz koruma eşliğinde 24 Mart 1919'da İsviçre'ye sürgüne gönderildi. Aynı yılın nisanında Avusturya Parlamentosu'nun kararıyla tahttan indirildi ve Avusturya'daki tüm asalet ünvanları kaldırıldı. İsviçre'de, ailesi ile birlikte kısa bir süre, Konstanz Gölü'nde, Rorschach yakınlarında ki Wartegg Kalesi'nde ikamet etti ve 20 Mayıs 1919'da Cenevre Gölü'nde, Château de Prangins'e taşındı.

Sürgün edilmesi ve ölümü

Macarsitan tahtına çıkmaya yönelik iki girişiminin de (1921) başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, 19 Kasım 1921 tarihinde Portekiz'e bağlı Atlas Okyanusu'ndaki Madeira'ya sürgüne gönderildi. Başlangıçta çift ve çocukları Reid Otelinin yanında, Funchal'da, Villa Vittoria'da yaşamış ve daha sonra Quinta do Monte'ye taşınmışlardır. Viyana'da imparatorluk günleri ile karşılaştırıldığında, orada ki koşulları kesinlikle yoksulluk içinde geçti. Ölümünden sonra Habsburg Hanedanı'nın başına Otto von Habsburg geçmiştir.

I. Karl, Madeira'yı terketmedi. Kasaba'da yürüyüş yaparken, 9 Mart 1922'de, soğuk algınlığı sonucu bronşit ve sonradan ağır pnömoni rahatsızlığı ilerlemiştir. İki kez kalp krizi yaşadıktan sonra, karısının yanında (kendisi sekizinci çocuğuna hamileydi) 1 Nisan'da solunum yetmezliği nedeniyle öldü ve 9 yaşındaki eski Veliaht Prens Otto, babasının neredeyse son anlarına şahit oldu. I. Karl'ın kalbi dışında ki naaşı Viyana'daki Habsburg Crypt'e taşıması için çeşitli girişimler yapılmasına rağmen, halen Madeira adasındaki Monte Lady Kilisesinde tutulmaktadır.

Kaynakça