Joe Orton
Joe Orton, asıl adı John Kingsley Orton (d. 1 Ocak 1933, Leicester, Leicestershire - ö. 9 Ağustos 1967, Londra, İngiltere), İngiliz oyun yazarı, seyircide dehşet duygusu uyandıran, taşkın bir üslupla kaleme alınmış farslarıyla tanınır.
Başarısız bir oyunculuk yaşamından sonra 1950'lerin sonunda, dostu Kenneth Halliwell'in desteğiyle yazmaya başladı. Ama bu dönemde Halliwell'le birlikte yazdığı romanları yayımlatamadı. Ancak 1964'te BBC'de yayınlanan radyo oyunu The Ruffian on the Stair'le (Merdivendeki Alçak) üne kavuşabildi ve ölümüne değin başarılı bir oyun yazarı olarak adından söz ettirdi.
Entertaining Mr. Sloane (1964; Mr. Sloane'u Ağırlarken), Loot (1965; Yağma) ve ölümünden sonra 1969'da sahnelenen What the Butler Saw (Uşağın Gördükleri) adlı yapıtları ahlaksal çürümeyi, şiddeti ve cinsel zorbalığı irdeleyerek seyircinin ahlaki duygularına saldıran aykırı üsluplu kara komedilerdir. Yapıtları, özlü ve nükteli anlatımları ve yer yer abartılı parlaklıklarıyla dikkati çeker. Oyun kişileri, kendilerini içinde buldukları rezil durumlardan gülünç yöntemlerle kurtulmaya çalışırlar. Orton'ın ayrıca, aralarında Funeral Games'in de (1968; Cenaze Oyunları) bulunduğu dört tane tek perdelik oyunu vardır.
Orton'ın çok kısa süren yazarlık yaşamı, onun kadar başarılı olmayan Halliwell tarafından dövülerek öldürülmesiyle son buldu. (Hemen ardından Halliwell de intihar etti.)
John Lahr'ın Prick Up Your Ears: The Biography of Joe Orton (Kulak Kabartın: Joe Orton'ın Yaşamöyküsü) adlı yapıtı 1978'de yayımlandı. 1987'de Orton'ın günlükleri ve Lahr'ın araştırmaları aynı adla sinemaya uyarlandı, filmde Orton'ı Gary Oldman canlandırdı.
Oyunlar
- Fred and Madge (1959'da yazıldı, 2001'de yayımlandı)
- The Visitors (1961'da yazıldı, 2001'de yayımlandı)
- The Ruffian on the Stair (Merdivendeki Alçak, ilk kez 1964'te sahnelendi) Radyo oyunu
- Entertaining Mr Sloane (Mr. Sloane'u Ağırlarken, 1964'te sahnelendi)
- Loot (Yağma, 1965'te sahnelendi)
- The Erpingham Camp (1966'da sahnelendi)
- The Good and Faithful Servant (1967'de sahnelendi)
- Funeral Games (Cenaze Oyunları, ilk kez 1968'de sahnelendi)
- What the Butler Saw (Uşağın Gördükleri, ilk kez 1969'da sahnelendi)
- Up Against It (senaryo)
Dış bağlantılar
- Joe Orton Online: yazara adanmış bir websitesi (İngilizce)