José Santos Zelaya

José Santos Zelaya (1 Kasım 1853 - 17 Mayıs 1919), 1893'ten 1910'a değin ülkesini diktatörlükle yöneten Nikaragualı siyaset adamı. ABD karşıtı bir politika izlemiş ve Orta Amerika'yı kendi yönetimi altında birleştirmeye çalışmıştır.

Liberaller tarafından başlatılan ve Muhafazakarların 30 yıl süren egemenliğine son veren bir ayaklanmanın sonucunda iktidara geldi. 1906'da Orta Amerika'da barışı sağlama amacıyla toplanan San José Konferansı'na temsilci göndermeyi reddetti. Ardından Honduras'a asker göndererek hükümeti devirdi ve El Salvador'da bir ayaklanma başlatmaya çalıştı. Meksika ve ABD'yi saldırıya kışkırtan çabalarıyla bölgeyi savaşın eşiğine getirdi. 1907'de Orta Amerika'da barışı güvence altına alan bir antlaşmanın imzalandığı Washington Konferansı'na katıldıysa da çok geçmeden antlaşmayı bozdu.

ABD'nin ekonomik üstünlüğü ve Nikaragua'ya saldırarak bu ülkenin doğu kıyılarını ele geçirme olasılığı, Zelaya'yı ABD karşıtı bir politika izlemeye yöneltti. ABD'nin Zelaya'nın Orta Amerika'yı kendi yönetimi altında birleştirme çabalarını engellemeye çalışması, Zelaya'nın da ABD'nin Nikaragua'yı boylu boyunca geçen kanallar yapılması doğrultusundaki iki önerisini geri çevirmesi iki ülke arasındaki ilişkileri daha da gerginleştirdi. 1909'da ABD yönetimi Zelaya'yı devirmeyi amaçlayan Muhafazakar darbe girişimini destekledi. Zelaya'nın aynı yıl aralıkta ayaklanmaya katılan iki ABD vatandaşını idam ettirmesi üzerine ABD Nikaragua'yla olan diplomatik ilişkilerini kesti. Zelaya 1910 başında Meksika'ya kaçmak zorunda kaldı.