Kálmán Mikszáth
Kálmán Mikszáth von Kiscsoltó (d. 16 Ocak 1847, Szklabonya - ö. 28 Mayıs 1910, Budapeşte, Macaristan), 19. yüzyılın sonunda yetişmiş en önemli Macar yazar olarak kabul edilen romancı.
Hukuk öğrenimi gördü, ama bir süre sonra gazeteciliğe başladı. İlk başarısını, A tót atyafiak (1881; Slovak Akrabalar) ve A jó palóczok (1882; Palóc'un İyi İnsanları) adlı öykü kitaplarıyla elde etti. 1894'te, çizgi dışı bir Macar soylusunu konu alan ilk romanı Besztercze ostroma'yı (Besztercze Kuşatması) yayımladı. Romantik nitelikli ilk dönem yapıtlarının ardından yüzyıl sonlarına doğru daha gerçekçi bir anlatıma yöneldi. Toplumun kusurlarını keskin bir dille yermekle birlikte, günlük yaşamı anlayışlı ve sevecen bir bakışla yansıtan yapıtlar verdi. Yazar olarak ünlenmesinin ardından 1887'de Ulusal Meclis'e seçildi, Macar Akademisi üyesi oldu.
Hayattayken çok büyük bir üne kavuşan Mikszáth, Macar eleştirel gerçekçiliğinin en önde gelen yazarlarındandır. Özellikle köy törelerini işlediği öykülerinde son derece başarılıdır. Kinik bir aydınlıktan yoksun olmayan mizah dolu romanları çoğu kez bir dizi anekdot izlenimi bırakır.
En önemli yapıtları sayılan Különös házasság (1900; Garip Bir Evlilik) ve A Noszty fiú esete Tóth Marival (1908) adlı romanlarını yaşamının sonlarına doğru yazdı. Bunların ilki 19. yüzyılın başlarında Macaristan'da geçer ve toplum baskısına direnen iki sevgiliyi konu alır. İkincisi ise, orta sınıftan zengin bir ailenin kızını baştan çıkararak servet sahibi olmak isteyen, uçarı bir soylu gencin öyküsüdür. Mikszáth'ın son yapıtı A fekete város (1910; Kara Kent) tarihsel romanlardan en iyisidir.
Mikszáth'ın A beszelö köntös (1889; Konuşan Kaftan, 1946) ve Szent Péter Esernyöje (1895; Aziz Petrus'un Şemsiyesi, 1946) adlı romanları Türkçeye çevrilmiştir.
Kaynaklar
- Bu maddenin yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki Kálmán Mikszáth maddelerinden yararlanılmıştır.