Kütüphanecilik

Kütüphane
kütüphane konular kataloğu

Kütüphanecilik, profesyonel olarak kütüphanelerde çalışan ve sosyal ve teknik bilgilere ulaşımı sağlayan kişiler tarafından yürütülen faaliyetlerin genel adıdır. Genellikle üniversitelerin kütüphane bilimlerinden mezun ya da kütüphane alanında dereceye sahip personele ihtiyaç duyularak kurumların kütüphane birimlerinde hizmet faaliyetleri yürütülür.

Kütüphanelerin Antik Çağdan beri var olmasına karşın, kütüphaneciliğin geçmişi ancak 19. yüzyılın ikinci yarısına değin uzanır. Bu yüzyılda, kütüphane malzemelerinin derlenmesi, düzenlenmesi ve kullanıma sunulmasındaki gelişmelerle birlikte belgebilim (dokümantasyon) ve bilgibilim (enformasyon) adıyla birbirine bağlı iki disiplin ortaya çıkmıştır.

1927'de kurulan Uluslararası Kütüphane Birlikleri ve Kurumları Federasyonu'na (IFLA) 1976'da bugünkü adı ve statüsü verildi.

Görev ve Fonksiyonlar

Geleneksel olarak Kütüphaneciler kelime kökeninin de göstermiş olduğu gibi kitap koleksiyonları ile ilişkilidir.(Latine Liberden gelen kitap sözcüğü) Kütüphanecilerin rolü toplum içinde düzenli olarak sosyal ve teknolojik gereksinimleri karşılamaktır. Modern bir kütüphaneci elektronik kaynaklar, dergiler, gazeteler, ses ve video içeren kaynaklar, haritalar, el yazmaları, fotoğraf ve benzeri diğer görsel materyaller, bibliyografik veri tabanları ve web tabanlı dijital kaynaklar gibi farklı ortam ve formattaki; ana ve yardımcı kaynakların kütüphaneye sağlanması ve kullanıcıların hizmetine sunulması ile ilgili hizmetlerin yürütülmesini sağlamaktadır. Kütüphaneciler aynı zamanda kullanıcıları için ayrıca bilgi okuryazarlığı hizmeti, bilgisayar eğitimi, kamu kurumu programlarının topluluklara uyarlanması, engelli kullanıcılar için gereken hizmet ve teknolojinin sağlanması gibi hizmetleri de sunmaktadırlar.

Tarihi

Antik Dünyada

Sümerler mali kayıtların tutulmasını başlatan ilk devletttir.[1] Büyük miktarda ve karmaşık verilerin tutulması geleneğini başlatan katip görevindeki kendi özel görevlerinin kapsamı bilinmeyen din adamlarına 'Kitapların Efendileri' ya da 'Tabletlerin Koruyucuları' yakıştırmaları yapılmıştır.[2]

MÖ yaklaşık 8. yüzyıldaki bir dönemde Asur kralı Ashurbanipal tarafından Mezapotamya'daki sarayında Nineve'de bir kütüphane kurulmuştur. Ashurbanipal tarihte profesyonel bir meslek olarak kütüphaneci tanımlaması yapılan ilk kişidir.[3] Bu dönemde Sümer ve Babillilerin sahip oldukları materyalleri kapsayan tarih, astronomik hesaplamalar, matematiksel kaytıları ve gramer ve dil yapıları ile ilgili kayıtları bulunduran tabletler, sözlükler, ticari kayıtlar, kanunlar ve kehanetleri içeren belge niteliğindeki kaynakların denetim ve düzenlenmesi kütüphane tarafından yapıldığı bilinmektedir.[4][5]

Büyük İskender Kütüphanesi, Ptolemy I tarafından MÖ 323 tarihinde Büyük İskender'in ölümü üzerine tüm Yunan Edebiyatını barındıracak şekilde oluşturulmuştur.[6] Bu dönemin önemli kütüphanecilerinden olan Demetrius, Zenodotus, Eratosthenes, Apollonius, Aristophanes, Aristarchus, ve Callimachus açısından önemli bir gelişme olmuştur.[3] Bu bilim insanlarının kütüphane koleksiyonundaki kaynakların toplanması ve sınıflanması konusunda önemli katkıları olmuştur. En önemlisi Callimachus tarafından Yunanca "Tablolar" anlamında gelen pinakes adında sınıflandırma sisteminin oluşturulmuştur. Bu sistem 10 konu başlığı altında 120 alanı kapsayan, her konunun kendi içinde tekrar bölündüğü, yazar adına göre alfabetik şekilde listelenme yapıldığı sistemdir.[6] Bu dönemde çalışan kütüphaneciler "öğrenme sorumluları" olarak düşünülmüştür.[7]

Roma Cumhuriyetinin yaklaşık son dönemleri ve Bizans İmparatorluğu'nun başlangıç dönemlerinde, Romalı Aristokratlar kendi evlerinde oluşturdukları kütüphanelerde kaynaklarını muhafaza ediyorlardı. Cicero gibi pek çok aristokrat koleksiyonlarının büyüklüğü ile övünerek kendi kullanımları için materyalleri bulunduruyorlardı. Lucullus gibi diğer aristokratlar ise kaynaklarını diğer bilim adamlarına ödünç verecek şekilde dönem içinde rol almışlardır.[8] Pek çok Roma İmparatoru vatandaşların beğenisini kazanmak için halk kütüphanelerinin kurulmasını bir politika olarak görüyorlardı. Dönemin bilginleri çeşitli imparatorluk kütüphanelerinde istihdam edilirken, çalışanların belirli bir ofisi ya da nitelikli bir özelliği bulunmuyordu.[9]

Ayrıca

Kaynakça

  1. ↑ Dunlap, Leslie W. (1972) Readings in Library History. New York: R.R. Bowker.
  2. ↑ Rubin, Richard E. Foundations of Library and Information Science. .Neal-Schuman Publishers, Inc. (2010)p. 36.
  3. 1 2 Mukherjee, A. K. Librarianship: Its Philosophy and History. Asia Publishing House (1966) p. 75
  4. ↑ Jackson, Sydney L. (1974). Libraries and Librarianship in the West: A Brief History. New York: McGraw-Hill.
  5. ↑ Rubin, Richard E. Foundations of Library and Information Science. Neal-Schuman Publishers, Inc. (2010)p. 37.
  6. 1 2 Rubin, Richard E. Foundations of Library and Information Science. Neal-Schuman Publishers, Inc. (2010) p. 38
  7. ↑ Guinagh, Kevin. "The President, the Professor and the College Library." The Kubraruab's Role in Society – The Challenge: Sixth Annual Mary C. Richardson Lecture, May 3, 1963. New York (1963)
  8. ↑ Rubin, Richard E. Foundations of Library and Information Science. Neal-Schuman Publishers, Inc. (2010) p. 39
  9. ↑ Johnson, Elmer D. (1985). History of Libraries in the Western World. The Scarecrow Press, Inc. p. 70
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.