Karabel Geçidi
Karabel Geçidi, İzmir iliinin Kemalpaşa ve Torbalı ilçeleri arasındaki yol üzerinde ve Bozdağlar sıradağlar kütlesi içinde, bu dağ silsilesinin en batıdaki kısmını oluşturan Nif Dağı ile daha doğuda uzanan kalan kısmı arasında yer alan bir geçittir. İzmir'den yaklaşık 20 km uzaklıktadır.
Coğrafi niteliğinin yanı sıra geçitteki kayalar üzerine kazınmış resimsel kabartma Ege Bölgesi'ndeki en eski tarihsel kalıntılardan birdir.
Karabel Kaya Kabartması
Kabartmada sağa yönelmiş, sağ elinde bir yay, sol elinde bir mızrak bulunan bir savaşçı resmedilmiştir. Sol elinin üstünde Luvi hiyeroglifleri ile yazılmış bir yazı bulunur. Görüntü yaklaşık 1,5 mt genişliğinde 2,5 mt yüksekliğindedir.[1]
Kabartmada resmedilen kişinin kimliği konusu tarihçiler ve gezginler arasında uzun yıllar tartışılmıştır. İlk kez ondan Halikarnasoslu Herodotos söz eder ve onu Mısır firavunu Sesostris.[2] olarak tanımlar.
Kabartma ilk kez 1839 yılında fransız gezgin Charles Texier tarafından keşfedilir ve 1862'de onun yaptığı resmi yayınlanır.[3]
Alman bilgin Heinrich Keipert'in 1843 yılında, kabartmadaki resmin Orta Anadolu'da, Çorum Boğazköy'deki Yazılıkaya'daki kaya kabartmalarıyla benzerliğini belirmesinin ardından zamanla, Kurt Bittel, Helmuth Theodor Bossert, Hans Gustav Güterbock, Ekrem Akurgal, Heinrich Otten ve Annelies Kammenhuber gibi birçok bilim adamı bu tarihsel kalıntının Hitit kültürüyle ilgili olduğunu saptamıştır.[4]
Hitit çivi yazılı belgelerin okunması ve Luvi hiyerogliflerinin çözümlenmesiyle artan bilimsel bilgilerin sonucunda İngiliz bilim adamı David Hawkins 1998 yılında, Karabel kabartmasındaki savaşçının sol kolu üzerindeki hiyeroglif yazısının, İ.Ö.13. yüzyıldan kalma, Luvi dilinde yazışmış olduğunu ve bu yazının anlamını çözdü.Yazıda şunlar yazılıydı:
Tarkasnawa, [Mira Ülkesi]'nin Kralı
Mira Ülkesi'nin Kralı Allantallis'in [oğlu]
Mira Ülkesi'nin Kralı ...... torunu.
Kabartmada resmi çizilmiş kişi; İ:Ö.13. yüzyılda Hitit İmparatorluğuna bağlı olarak Batı Anadolu'da var olan Mira Ülkesi'nin Kralı Tarkasnawa idi.[5]. Tarkasnawa'nın büyük babasının Kupanta Kurunta olduğu anlaşıldı.[6]
Geçitte Tarkasnawa kabartmasına yakın bir mesafede aynı boyda ikinci bir kabartma heykel bulunmaktaydı. Ancak bu ikinci kabartma, düşmüş bir kaya kütlesinin üzerinde 1875'de restore edilemez ölçüde hasarlı durumda keşfedilmiştir.[7]
Geçitteki yol üzerinde 1926-1935 döneminde İzmir Valiliği görevini yürütmüş Kazım Dirik tarafından kabartma heykelin yerini belirtmek için yaptırılmış çini süslemeli bir zafer takı bulunmaktaydı, ancak yol genişletme çalışmaları nedeniyle bu zafer takı yıkılmıştır. Şu anda yol üzerinden sadece anıta çıkışı sağlayan merdivenler görünmektedir.
Ayrıca bkz.
Dipnotlar
- ↑ Hittitemonuments.com ve Kabartmaların rasimleri
- ↑ Herodot Tarihi II.Kitap 106.bölüm, Sesostris Kabartması]
- ↑ Charles Texier. Asie mineure: description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonnèse d'Asie. Didot frères, 1862
- ↑ Horst Ehringhaus: Götter, Herrscher, Inschriften - Die Felsreliefs der hethitischen Großreichszeit in der Türkei, von Zabern 2005 S. 90 ISBN 3-8053-3469-9
- ↑ J. D. Hawkins: Tarkasnawa, King of Mira, Boğazköy sealings and Karabel, in: Anatolian Studies 48, 1998, S. 1-31.
- ↑ Horst Ehringhaus: Götter, Herrscher, Inschriften - Die Felsreliefs der hethitischen Großreichszeit in der Türkei, von Zabern 2005 S. 90 ISBN 3-8053-3469-9
- ↑ O. Kimball Armayor - ed. D. R. Shackleton Bailey (1981) ((İngilizce)). Harvard Studies in Classical Philology, Volume 84, sf. 68 ISBN 978-0-674-37931-2. Harvard Üniversitesi.
Kaynakça
- David Hawkins, Anatolian Studies, Vol. 48|yıl=1998 |dil=
- Birgit Brandau, Hartmut Schickert: Hethiter, die unbekannte Weltmacht. Piper, München 2001. ISBN 3-492-04338-0
- Trevor Bryce, The Hittite Kingdom,Oxford Univercity Press Oxford 2005
- Joachim Latacz: Troia und Homer. Der Weg zur Lösung eines alten Rätsels. Koehler-Amelang 52005. ISBN 3-7338-0332-9