Kayaç döngüsü
Kayaç döngüsü 3 tip doğal kayacın (magmatik, tortul, başkalaşım) birbirine dönüşmesi olayını ifade eder. Tabi bu olaylar zincirinin olması için uygun koşullar gerekir ve bu uygun koşulların hepsinin ortaya çıkması için milyon yıllar gerekebilir.
Kayaç Türleri
Magmatik Kayaçlar
Magmanın yükselerek yer kabuğunun içerisine girmesi veya yeryüzünde soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaç türüdür. Magmatik kayaçlar temel olarak silikat minerallerinden oluşmuşlardır.
Tortul Kayaçlar
Üç ana kayaç türünden (tortul kayaçlar, magmatik kayaçlar, metomorfik kayaçlar ya da Başkalaşım kayaçları) biri olan tortul kayaçlar, yeryüzünde çok görülen kayaçlardır ve Dünya'nın yüzeyinin yaklaşık yüzde 75'ini yerkabuğunun ise yaklaşık yüzde 8'ini kaplarlar. Bunlar genellikle tabakalı olarak bulunurlar ve içerlerinde organizma kalıntıları (fosil) bulundururlar. Sarkıt ve dikitler bu kayaçların oluşturduğu jeolojik yapılara örnek olabilirler. Tortul kayaçların büyük bir kısmı dış etmenler tarafından yeryüzünün aşındırılmasıyla meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların taşınarak çukur sahalara (göl, deniz ve okyanus tabanları gibi) biriktirilmesi sonucu oluşmuşlardır. Bu olaya genel anlamda tortullaşma denir. Biriken unsurlar önceleri boşluklu gevşek bir yapıya sahiptirler. Fakat zamanla sıkışıp sertleşirler. Bir birikme sahasında, sonradan biriken unsurlar öncekiler üzerinde birikerek ağırlıkları vasıtasıyla basınç yaparlar. Bu basınç sonucu unsurlar, aralarındaki boşlukların küçülmesi ve büyük ölçüde ortadan kalkmasıyla sıkışır ve sertleşirler. Tortul depoların veya kayaçların oluştukları ortamlar yerden yere farklılık gösterirler.
Başkalaşım kayaçlar
Başkalaşım kayaçları ya da metamorfik kayaçlar, magmatik ve tortul kayaçların çeşitli etkilerle (örneğin basınç, sıcaklık) değişikliğe uğraması sonucu oluşur. Mermer başkalaşım kayaçlara örnek olarak verilebilir. Gnays, elmas, şist de bu kayaçlara diğer örneklerdir.
Dış bağlantılar
- The Six Fundamental Concepts about the Earth's Geology - NASA
- Wilson cycle - a detailed Plate Tectonics rock cycle
- Modelling the rock cycle with STELLA
- Wilson cycle
- A circular Wilson cycle?