Gökova Körfezi
Koordinatlar: 36°59′57″K 28°09′43″D / 36.99917°K 28.16194°D
Gökova Körfezi, Kerme Körfezi ya da İstanköy Körfezi olarak da bilinir, Ege Bölgesi kıyılarının güneyinde körfez.
Kuzeyde Bodrum, güneyde Reşadiye (Datça) yarımadaları arasında, kabaca üçgen biçiminde doğu-batı doğrultusunda uzanır. İlkçağda Kerameikos adıyla bilinen körfez daha sonra İstanköy ve Kerme adlarıyla anılmıştır. Eskiden körfezin doğu kesimini belirtmek için kullanılan ve doğu ucundaki ovadan gelen Gökova adı bugün körfezin bütünü için kullanılır.
Doğal yapı
Tektonik hareketler sonucunda Ege Bölgesi'nde doğu-batı doğrultusunda oluşan çukur alanlardan en güneyde yer alanı Gökova Körfezidir. Doğu kıyıları yakınında sığ olan körfezin derinliği, açıklara ve batıya gidildikçe artar. Körfezin kuzey kıyıları dik ve yüksektir. Bu kıyıların ardında Yaran Dağı uzanır. Körfezin en önemli özelliği, güneydoğu kıyısının Türkiye'nin en girintili çıkıntılı kıyı kesimi olmasıdır. Bu kesimde iç içe geçmiş, genellikle daire biçiminde ve yörede bük adıyla anılan çok sayıda koy vardır. Körfeze dökülen çok sayıda kısa akışlı dere yazları kurur; bu derelere yörede azmak adı verilir.Gökova'dan geçerek körfeze dökülen Çaydere, Akçapınar ile Akyaka köyleri arasında bir bataklık alanı oluşturur.
Adalar
Körfezin kuzey kesiminde yer alan en önemli adalar, Bodrum kentinin karşısındaki Karaada ile daha doğudaki Orak Adasıdır. Körfezin en büyük adası olan Karaada'nın yüzölçümü 9 km²'yi aşar. Körfezin güneydoğu kıyılarının önünde ise irili ufaklı çok sayıda ada yer alır. Bunlardan başlıcaları olan Karacaada, İncirliada, Yalı Adası, Şehir Adası, olarak da bilinen Sedir Adası (eskiden Sideyri), Ortaada, Gelibolu Adası, Zeytinli Ada ve Yedi Adalar'ın her birinin yüzölçümü Orak Adası gibi 1 km²'den azdır. Körfezin batısında Yunanistan'a ait İstanköy Adası yer alır.
Bitki örtüsü
Körfezin çevresi çeşitli türlerde makilerle kaplıdır. Güneydoğusundaki koyların çevresinde kızıl çamlara rastlanır. Körfez kıyılarındaki bazı koylarda kendiliğinden yetişen ve yörede delihurma adıyla anılan bir tür hurma ile sığla (günlük) ağaçları görülür. Tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bu ağaç türlerinin yer aldığı vadilerin Doğayı Koruma Alanı olarak ayrılması planlanmaktadır. Körfezin güneydoğusunda yer alan Çamlı (eskiden Gelibolu) mahallesi yakınlarında Bucak ve Çetibeli orman içi dinlenme yerleri vardır.
Tarihi yerler
Antik Çağ'da Karya kıyılarında yer alan körfez tarihsel kent kalıntıları bakımından da zengindir. Bunlardan en önemlileri Keramos ve Kedreai'dir. Milas'a bağlı bucak merkezi Ören yakınlarında kalıntıları bulunan Keramos kenti, ilkçağda seramik sanatının başlıca merkezlerindendi. Körfezin o dönemdeki adı olan Kerameikos bu kentten geliyordu. İlkçağda körfezin kuzeyinde Halikarnassos (bugün Bodrum), güney ucunda da Knidos kentleri yer alıyordu.Kedreai antik kentinin kalıntıları Sedir Adasındadır.
Yerleşim
Gökova'nın çevresinde önemli yerleşme yeri yoktur. Kıyıları Muğla'nın Bodrum, Milas, Muğla (merkez), Ula, Marmaris ve Datça ilçeleriyle çevrilidir. Bodrum dışındaki önemli yerleşimlerden biri de körfezin en doğusunda bulunan Ula İlçesine bağlı Akyaka kasabasıdır.
Doğal ve tarihsel değerleri zengin olan körfez yat turizmi bakımından büyük önem taşır. Yatların ve Mavi Yolculuk'a çıkan teknelerin uğrak yeri olan, rüzgardan korunaklı koylardan başlıcaları Çökertme Koyu, Akbük, Gelibolu Koyu, Söğüt Bükü, Ballısu Koyu, İngiliz Limanı, Değirmen Bükü, Longöz Limanı ve kıyısında bir tatlı su kaynağı bulunan Mersincik Limanıdır.
Muğla-Marmaris-Datça karayolu, Sakar Geçidini aşarak körfezin doğu kıyısından geçer. Turistik konaklama ve konutları özellikle körfezin doğu ve güneydoğu kıyılarında yoğunlaşır.
Gökova Termik Santralı
Gökova Körfezinin kuzeyindeki linyit yataklarının değerlendirilmesi amacıyla Milas İlçesi sınırları içindeki Türkevleri mahallesi ile Ören beldesi arasında bir termik santral yer alır. Asıl adı Kemerköy Termik Santralı olan santralın yoğun hava ve deniz kirliliğiyle körfezle çevresindeki doğal dengenin bozulmasına yol açabileceği tartışmalara neden olmaktadır.
Gökova körfezinde yaşayan hayvanlar
Argyropelecus hemigymnus.gif)
Chauliodus sloani (bkz.)
yeşilgöz balığı (Chlorophthalmus agassizi)