Kitlesel çevrimiçi açık ders

Kitlesel açık çevrimiçi ders (KAÇD)^[1], uzaktan eğitim anlayışının bir uzantısı olarak ortaya çıkan açıklık hareketinin pedagojik bağlamda yaşamboyu öğrenenlere sunulmasının bir sonucudur. İngilizce Massive Open Online Course (MOOC) olarak kısaltılan yaşamboyu öğrenme modelinde yer alan kelimeler bu uygulamamanın felsefesini de yansıtmaktadır. Kitlesel anlamına gelen massive kelimesi öğrenme süreçlerinde kitleselliği (dersi aynı anda alabilenlerin sayısının alışılagelmişten çok daha fazla olabileceğini) ve çeşitliliği, açık anlamına gelen open kelimesi öğrenime ulaşımda engellerin kaldırılmasını, çevrimiçi anlamına gelen online kelimesi bilgisayar ağlarına dayalı öğrenme yaklaşımını, ve ders anlamına gelen course kelimesi ise öğrenme içeriklerinin belirli bir pedagojik yaklaşımla verilmesini ifade etmektedir.^[1][2][3]. Temelde iki farklı pedagojik yaklaşıma göre çeşitlenmektedir: Bağlantıcı KAÇD'ler (cMOOCs) ve geleneksel KAÇD'ler (xMOOCs)^[4].

Dünyaca tanınmış üniversitelerin masraflarının çok küçük bir parçası karşılığı benzer ya da daha üstün olabilecek dereceler daha az tanınan ama MOOC tekniğini iyi kullanan üniversitelerden şimdiden alınabiliyor ^[5].

Bu, bilişim teknolojilerinin aynen bankacılık ve müzik endüstrisine olan etkisinin eğitim sektöründe de tekrarlanacağı anlamına geliyor. Bir başka benzetme de sinemanın ve video teknolojilerinin tiyatroya yaptığı olabilir. Daha önceleri sadece seçkin bir zümrenin ulaşabildiği bir hizmet (örneklerde bankacılık hizmetleri, sahne sanatları, KAÇD'da ise yüksek eğitim), birden çok daha geniş gruplarca ulaşılabilir hale gelmektedir; hizmetin bir fazla kişiye sunumu yani marjinal masrafı sıfıra yaklaşmaktadır.

Örneğin üniversite eğitiminin ucuzlaması ve maliyet dışındaki külfetlerinin de azalmasıyla, yüksek egitimliliğin gelecekte çok daha yaygın olacağı yapılan tahminlerden biri. Gene aynı sebepten, diplomalılara eğitimin ne bilgi ve beceriler vermiş olması gerektiği beklentilerinin de bugüne göre çok daha yükseleceği tahmin ediliyor.

Ayrıca bazı yetersiz eğitim veren okulların da rağbetten düşüp kapanmak zorunda kalacak olması da bir başka olası yan etkidir.

Teknoloji

Kitlesel çevrimiçi açık derslerin geliştirilmesi, verilmesi ve devam ettirilmesi eğitim sektöründe alışılagelenin dışında beceriler gerektirir. Video, ders tasarımı, yazılım, bilişim alt yapısı, ve dersin üstüne kurulduğu kaide uygulamanın uzmanlığı hemen ilk akla gelenlerdir.

Böyle bir dersin sunumunda aynı anda onlarca kişi çalışıyor olabilir. Dersin verildigi siteye ulaşım trafiği, ve ulaşılabilirlik gereksinimi video paylaşma sitelerininkine benzer. Genellikle bu ihtiyaç bulut bilişim kullanarak giderilir.

Daha önceleri her dersin ya da eğitim kurumunun kendi yazılımı söz konusu iken, zamanla belli ticari ürünler ya da hizmetler ortaya çıkmıştır (Khan Academy, EdX, Coursera, Udacity, P2Pu, Udemy, FutureLearn, Alison). 2013 te ise ilk açık kaynak yazılım çabası EdX ve Stanford Üniversitesi' nin bir araya gelmesiyle başlamıştır. Amaçlarının "çevrimiçi öğrenimin Linux'ü" benzetmesine layık olmasını umdukları XBlock SDK ürününü Affero GPL açık kaynak lisansı ile sunmak olduğunu ilan etmişlerdir.

Sürdürülebilirliği

Teknolojinin oluşmasının yanı sıra bu teknoloji ve "açık" yani bedava eğitim yönteminin toplumsal hayata geçirilmesi için yeterli gelir sağlayan düzen arayışları da devam etmektedir. Bugüne kadar ingilizcede bedava anlamına gelen free ile ayrıcalıklı seçkin anlamına gelen premium sözcüklerinin karışımı freemium sözcüğü ile adlandırılan ticaret düzeninin değişik çeşitleri görülmektedir. Bu düzende genellikle kısıtlı ya da temel ürün ya da içeriğin bedava, ama gelişmiş ürünün, yan, ya da ek hizmetlerin para karşılığı sunulması şeklinde ayarlanmaları söz konusudur. freemium sözcüğünün türkçesi henüz oluşmamış; bir iki öneri: bedavalüks, bedavalı, paralı+beleş=paraleş, beleş+seçkin=beleçkin ^[6]

Çevrimiçi eğitimde olası yan ya da ek hizmet gelir kaynakları^[7][8][9]

yan ya da ek hizmetler

Sertifika vermek Bilgi beceri değerlendirmek, not vermek İşçi bulmak Başvuruları elemek Etüt abiliği / öğrenim kılavuzluğu Ödev değerlendirmesi Firma içi bu tipte ders düzeni kurma hizmeti Geleneksel ders ücreti İşverenlere yetenekli öğrencileri pazarlamak Öğrenci özgeçmişi hizmeti ile iş ilanı - öğrenci çöpçatanlığı Sponsorlu yüksek teknoloji becerileri dersleri Sponsorluk, isim, logo, ürün yerleştirme Alışılagelmiş web üzerinden reklam

Kitlesel çevrimiçi açık ders piyasasındaki bilişim aktörleri, beraber çalıştıkları eğitim aktörleri ile gelir paylaşımında değişik yaklaşımlar sergilemektedirler. Kâr amacı gütmeyen EdX eğitim kurumlarından temel bir beraber çalışma ücreti ile yan hizmetlerden kısıtlı bir pay talep etmekteyken Coursera sıfır temel ücret, ama oluşan yan gelirlerden büyük bir pay alma yolunu seçmiştir.^[10]. Alison (İrlanda) kurslarında web reklamı vererek para kazanmayı amaçlamaktadır.

Etki arttırıcı yöntemler

• Videoda konuşan kafa öğretmen yerine, ögrencinin merak ve becerebilme dürtülerini kamçılayan içerikler,
• Öğrencilerin birbirlerini denetlemesi,
• Otomatik tarafsız imtihan (zor ve gelişmekte olan bir konu) ve hızlı geri dönüş,
• Grup çalışması,
• Yalnızken ders dinleme, birlikteyken ödev ve proje,
• Geleneksel ders kitaplarına benzemeyen malzeme, örneğin çizgi roman, çevrimiçi oyun,
• Öğrencilere tecrübeli çevrimiçi abiler tayin etmek,
• Geri dönüşleri yazı yerine ses kaydıyla vermek,
• Haftalık "derste son gelişmeler" dergisi,
• Geride kalanların eski başarılarını tebrik eden, teşvik eden iletiler
• Öğrencilerin kendilerinden ve dersten beklentilerini dile getirmelerini sağlamak
• Öğrencilerden az bir ücret almak, ama mutlaka almak
• Ders anlatımlarını kısa (en fazla 6-9 dakikada) tutmak
• Ödev ve projeleri katılıma teşvik edici (nerdeyse oyun/yarışma) biçimde sunmak.

Beklenen Faydaları

Kitlesel çevrimiçi açık ders kılavuzu ^[11] şu 12 faydayı sayar:

1.İnternete bağlı her yer için uygundur
2.Herhangi bir dilde ya da birden fazla dilde verilmeye uygundur
3.Çevrimiçi her olanağı kullanabilir
4.Yer ve zaman farklarından bağımsızdır 
5.Kısa sürede hazırlanıp sunulabilir (örneğin kitlesel felaket durumlarında)
6.Duruma-uydurulabilir-içerik herkes tarafından paylaşılabilir
7.Resmiyet gerektirmez
8.Öğrenciler arası iletişim anında kendiliğinden öğrenimi tetikleyebilir
9.Kurum ve meslek sınırları kolayca aşılabilir
10.Eğitime giriş engellerini (ön koşul eğitim, ayırılacak zaman ve para) azaltır 
11.Kişisel öğrenme ortamını ve öğrenme sosyal ağını katılımla orantılı geliştirir
12.Hayat boyu öğrenme becerilerini geliştirir.

Düzen değiştirici yanları

• Ulaşılırlık : Beklenen faydalarından özellikle eğitime giriş engellerini azaltması, ve öğrenimi yer ve zaman farklarından bağımsızlaştırması yüzünden eskisinden daha fazla insanın yüksek eğitimde önünün açılacağı beklenmektedir. Bunu sinemanın gelişiyle sahne sanatlarına talebin büyük artışına benzetmek mümkündür.
• İşe yararlık :Kitapların tarihinde olduğu gibi, her hazırlanmış Kitlesel çevrimiçi açık dersin bir sonraki için aşılması gereken bir kalite standardı oluşturması beklenir. Bu yüzden Kitlesel çevrimiçi açık derslerin gittikçe daha etkili ve faydalı olması beklenmektedir.
• Üretim hızı : Bir Kitlesel çevrimiçi açık dersin hazırlanmasında kullanılan bileşkenlerin başka derslerde de kolayca yeniden kullanılabilecek olması da derslerin gittikçe daha kolay ve hızlı hazırlanabileceği ve daha ucuza mal edilebileceği anlamına gelir.
• Evrim hızı : Derslerin çevrimiçi olması öğrencilerin her yaptığının yani her tıklamasının kaydedilebilmesi demektir. Bu muazzam miktardaki objektif veri eğitim araştırması yapan bilim adamları için bulunmaz bir kaynaktır. Pedagoji bilimi kökten değişecektir.

Bütün bunların karmaşık etkisi eğitim sektöründe verimliliğin kat kat artması, o sektörde calışacak insan sayısı gereksinimini azaltması, bu azalmaya rağmen sunulan eğitim ürün ve hizmetlerinin çeşitlerinin sayıca ve ulaşılırlık bakımından görülmedik seviyelere varmasıdır.

Kısacası bütün bunlar gerçekleşince yüksek eğitim, gerektiğinde hemen alınan, üretimi nerdeyse masrafsız, yeni çeşitlerinin hazırlanışı bugüne göre çok daha az sayıda kişi ve kurumu ilgilendiren bir uzmanlık ya da zanaat haline gelmiş bir endüstri dalı olacaktır.

Kullanım ve yayılış

Kitlesel çevrimiçi açık dersler dünyanın her tarafına hızlıca yayılmış olsa bile henüz tam yerleşmemiştir. Bunun bir abartılmış beklentiler silsilesi, başarılar ve hayal kırıklıklarının birbiri peşinden geldiği bir moda olayı olduğunu düşünenler de vardır. Kitlesel çevrimiçi açık ders veren örgütlerden Udemynin müdürü, Dennis Yang, bu konuyu önce youtube'de bir video ile ^[12] daha sonra bir de Huffington Post'da bir yazısıyla irdelemiştir.^[13]

Dersi alanların yaklaşık yüzde onu bitirir. Çoğu kenardan seyreder, tadına bakıp bırakır, ya da bitirdiğini belirtmeden sessizce dersi tamamlar. Katılanlar üniversite öğencilerinden, eğitimcilerden, diplomalı uzmanlardan, iş adamlarından, araştırmacılardan, ve internetle ilgilenenlerden oluşmaktadır.

2012 itibarıyla Coursera, Udacity ve EdX tarafından sunulan derslere toplam bir buçuk milyon kişiden fazla öğrenci kaydolmuştur.^[14] 2013 itibarıyla Udacity yalnız başına 2.8milyon kişiden fazla öğrenci kaydetmiştir.^[15]

Gelen eleştiriler

Eleştiriler genellikle taraflardan beklentilerin kontrolü, derse katılımın kontrolü, ders ortamının kontrolü, uluslararasılık ve yöresellik boyutunun karşıtlığı, fiyat düşürme ve eğitim kalitesinin karşıtlığı, verilebilecek sertifikaların seviye tutarlılığı, kullanılan(-acak) bazı yöntemlerin yeteri kadar denenmiş ve güven verici olup olmadığı yönündedir.

Örneğin öğrencilerle ilgili varsayımların yanlış olma ihtimalinin yüksekliği, her dersin kontrolsüz ve organik bir şekilde gelişebileceği ya da bazı becerilerin insan ilişkisi ve kişisel gözlemleme ile geri dönüş (Meşk sistemi) olmadan edinilemeyeceği yönündedir.

Öğrenciler arası işbirliğine daha çok ağırlık veren ???? (Distributed open collaborative courses (DOCC)) ve öğrencinin kendi seçtiği bir tempoda dersi almasını öngören ???? (Self-Paced Online Course (SPOC)) gibi seçeneklerin daha iyi olduklarını savunanlar da vardır.

Kaynakça

1. Bozkurt, A. (2015). Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler (Massive Open Online Courses - MOOCs) ve sayısal bilgi çağında yaşamboyu öğrenme fırsatı. Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 56-82. http://www.academia.edu/10209557/Kitlesel_Açık_Çevrimiçi_Dersler_Massive_Open_Online_Courses_-_MOOCs_ve_sayısal_bilgi_çağında_yaşamboyu_öğrenme_fırsatı
2. Kaplan Andreas, Haenlein Michael (2016) Higher education and the digital revolution: About MOOCs, SPOCs, social media, and the Cookie Monster, Business Horizons, Volume 59.
3. Bozkurt, A. & Aydın, C. H. (2015). Satisfaction, Preferences and Problems of a MOOC Participants. In Proceedings of The Association for Educational Communications and Technology (AECT) 2015 International Convention, (pp. 35-41). 3-7 November 2015, Indianapolis, Indiana, USA. https://www.academia.edu/22759636/Satisfaction_Preferences_and_Problems_of_a_MOOC_Participants
4. Bozkurt, A. (2016). Bağlantıcı Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerde Etkileşim Örüntüleri ve Öğreten-Öğrenen Rollerinin Belirlenmesi. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uzaktan Eğitim Anabilim Dalı. Eskişehir. https://www.academia.edu/28801353/Bağlantıcı_Kitlesel_Açık_Çevrimiçi_Derslerde_Etkileşim_Örüntüleri_ve_Öğreten-Öğrenen_Rollerinin_Belirlenmesi
5. Benzerlerinin beş-altıda biri maliyetine bu teknikle yüksek lisans eğitimi haberi
6. http://friendfeed.com/bahadirvarol/6db5c6b3/freemium-turkce-bir-karslk-bulalm-m freemium sözcüğüne türkçe karşılık arayış çabası
7. "Edukart Raises $500K To Bring Better Online Education To India And The Developing World". TechCrunch. 2013-05-30. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150705084403/http://techcrunch.com:80/2013/05/30/edukart-raises-500k-to-bring-better-online-education-to-india-and-the-developing-world/. Erişim tarihi: 2013-09-16. 
8. Jubin Mehta (2013-02-13). "Online education startup EduKart opens 25 franchisees to accelerate growth". Your Story. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131014171841/http://yourstory.in/2013/02/online-education-startup-edukart-opens-25-franchisees-to-accelerate-growth/. Erişim tarihi: 2013-09-16. 
9. Yuan, Li, and Stephen Powell. MOOCs and Open Education: Implications for Higher Education White Paper. University of Bolton: CETIS, 2013.http://publications.cetis.ac.uk/2013/667, p.10
10. Kolowich, Steve (2013-02-21). "How EdX Plans to Earn, and Share, Revenue From Free Online Courses - Technology - The Chronicle of Higher Education". Chronicle.com. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150922154012/http://chronicle.com/article/How-edX-Plans-to-Earn-and/137433/. Erişim tarihi: 2013-05-30. 
11. "Benefits and Challenges of a MOOC". MoocGuide. 7 Jul 2011<!- – 11:27 pm -->. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150609032026/http://moocguide.wikispaces.com:80/2.+Benefits+and+challenges+of+a+MOOC. Erişim tarihi: 4 February 2013. 
12. "SXSWedu 2013 - MOOCS: Hype or Hope?". SXSWedu. 4 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160104112730/https://www.youtube.com/watch?v=zH7gzPU5Moo. 
13. Yang, Dennis. "Are We MOOC'd Out?". Huffington Post. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150404055722/http://www.huffingtonpost.com/dennis-yang/post_4496_b_2877799.html. 
14. Steve Kolowich (2012-06-11). "Experts speculate on possible business models for MOOC providers". Inside Higher Ed. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150512230631/https://www.insidehighered.com/news/2012/06/11/experts-speculate-possible-business-models-mooc-providers. Erişim tarihi: 2013-10-04. 
15. Bkz bu videonun ilk 3 dakikası "Daphne Koller: What we're learning from online education". TED. June 2012. 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140219005300/http://www.ted.com:80/talks/daphne_koller_what_we_re_learning_from_online_education.html. Erişim tarihi: 23 April 2013.