Klaipėda

Koordinatlar: 55°42′N, 21°08′E

Klaipėda
Klaipėda
Bayrak Arma
Klaipėda
Klaipėda Klaipėda
Koordinatlar: 55°42′K 21°08′D / 55.7°K 21.133°D
Yüzölçümü
- Toplam	110 km^2 (42,5 mi^2)
Nüfus
- Toplam	161.300
Zaman dilimi	OAZD (UTC+1)
İnternet sitesi: http://www.klaipeda.lt

Klaipėda'nın Smiltynė'dan görünümü.

Klaipėda ( Klaipėda  ˈklaɪpe:da; Almanca: Memel), Litvanya'nın güneyinde Kuronya Lagünü'nün ağzında, Baltık Denizi kıyısında bulunan bir şehirdir. Litvanya'nın tek limanıdır. Şehirden Almanya ve İsveç'e feribot seferleri vardır. 2008 yılı itibarı ile şehrin nüfusu 238.000'dir. Şehrin adı tarihsel kaynaklarda ilk olarak 1252 yılında geçmektedir; fakat şehre şehir hakları 1254 yılında tanınmıştır.

Klaipeda (eski adıyla Memel) Litvanya'nın Baltık Denizi'ne kıyısı bulunan şehridir. Litvanya'nın 3. büyük şehri ve Klaipeda bölgesinin başkenti konumundadır.

Şehrin karmaşık bir tarihi geçmişi bulunmaktadır, bu durum kısmen de; şehrin buzsuz limanının, Akmena-Dane Nehri ağzında birleşmesinin öneminden dolayı kaynaklanmaktadır. Şehir 1919 Versailles Antlaşması'na kadar Alman Devletleri tarafından kontrol edildi. 1923'deki ayaklanmanın sonucu olarak şehir Litvanya topraklarına eklendi ve 1939-1945 arasında Almaya tarafından uygulanan ultimatom ile Üçüncü Reich'e dönmesi haricinde günümüze kadar Litvanya'nın toprakları olarak kalmıştır. Nüfusu 1992'de 207.100, iken 2014'de 157.314'e düştü. Klaipeda ya yakın olan popuüler sahil beldeleri, güneyindeki Nida ve kuzeyindeki Palanga beldeleridir.

İsimleri

Alman şövalyeleri Curonların Pilsats bölgesinde bir kale inşa etti ve bu kaleye Memelburg ismini verdi ve daha sonra Memel olarak kisaltildi. 1252-1923 ve 1939-1945 yılları arasında şehir resmi olarak da Memel adıyla anılmaya başlanmıştır. Siyasi Değişiklikler yüzünden 1923 ile 1939 yılları arasında Memel ve Klaipeda isimleri birlikte resmi olarak kullanilmiştır. Sadece Klaipeda şehrin ismi olarak 1945 yilinda kullanilmaya baslanmistir. Memelburg ve Memel isimleri 13. Yüzyıldan itibaren yazılı kaynaklarda geçerken Klaipeda ismi Litvanya ile ilgili kaynaklarda 15. Yüzyildan itibaren geçmektedir. 1413 yılında ki Vytautas ın mektubuna göre şehrin isminden ilk olarak Caloypede olarak bahsedilmektedir. 1420 de ki müzakere belgelerinde ise Klawpeda olarak ve 1422 de ki Melno antlaşmasında Cleupeda olarak geçmektedir. Samogit halk etimolojisine göre Klaipeda adı kasabanın bataklık arazisine işaret eder. Büyük ihtimalle adı Curon kökenlidir.

Tarihi

Töton Şövalyeleri

Baltık kabilelerinin bu bölgeye yerleşiminin 7. Yüzyildan itibaren varolduğu ve günümüze kadar geldiği bilinmektedir. 1240 yılında papa Norvec Krali 4. Hakon a Zambiya Yarımadasını fethetme fırsatı sundu ancak Litvanya Dükü Mindaugas tarafından Hristiyanligin kisisel olarak kabul edilmesiyle birlikte Germen Sovalyeleri ve Lubeck den bir grup hacli ordusu Zambia ya tasindi. 1252 yılında Memel kalesinin yapımına başlandı. Kuruluş belgeleri de Eberhard ve Bishof Henrich tarafından 29 Temmuz 1952 ve 1 Agustos 1952 tarihlerinde imzalanmıştır.

1323 yılının ilkbaharında ve yazında, Gediminas'ın liderliğindeki bir Litvanya ordusu Neman'a geldi ve kasabayı fethederek Memel kalesini kuşattı ve Sambiya'yı harap etti ancak Ekim ayında ateşkes ilan etmek zorunda kaldı. Samogiatia ya karşı bir kampanyanın planlanması sırasında Livonya kolundaki Germen Garnizonunun yerini Prusya şubesinden şövalyeler devraldı. Litvanya'lılar tarafından yapılan tehditler ve saldırılar kentin gelişimini büyük ölçüde engelledi; Sehir ve kalenin her ikisi de Litvanyalilar tarafindan yagmalanmaya baslanirken (1379), 1389 da Litvanyalılar, Memel i yeniden insa eden 800 kadar işciye saldırdı.

1422 de imzalanan Melno antlaşması ile Germenler ile Litvanya Buyuk Düklüğu arasında ki sınır önümüzdeki 501 yıl için belirlenmiş oldu. Yeniden inşa edilen kasaba 1475 yılında Kulm kanuni şehir haklarından yararlandı. Memel; Prusya ve Almanyanin bir parcası olarak kalırken ve Litvanya sınırı da 1919 yılına kadar degişmeden kaldı. Avrupanın en uzun süre aynı halde kalan sınırlarından bir tanesidir ve gecmişte kullanılan Alman milli marşının ilk kıtasında buradan söz edilmektedir. Almanca konuşan toprakların sınırlarını şöyle tanımlıyor: Von der Maas, Batı'daki Meuse nehri ve Doğu'daki Neman nehri üzerine bir kalıp Memel'i anlatıyor.

1945 – Günümüz

II. Dünya Savaşı sırasında, 1944 yılının sonundan 1945 yılına kadar, Müttefikler'in zaferi yakınlaşmaya başladığında, savaş sakinleri kaçtıkça kaçtılar. Neredeyse bomboş kalan kalan Klaipeda 28 Ocak 1945 de Sovyet Kızıl Ordusu tarafından ele geçirildi ve şehirde sahece 50 kisi kalmıştı. Savaştan sonra Memel bölgesi Litvanya topraklarina dahil edildi ve bu durum kent tarihinde yeni bir çağın başlangıcına işaret olarak gösterildi. Sovyetler Doğu Baltık taki en büyük buzsuz liman olan Klaipeda yi Sovyet Yönetiminde ki avrupa da bulunan en büyük petrol deniz üssüne dönüştürdü. Büyük bir tersane, tersaneler ve balıkçı limanı inşa edildi. Sonuç olarak, 1959 yılı sonunda, kentin nüfusu savaş öncesi nüfusunu ikiye katladı ve hatta 1989'da 203000 kişi yaşadı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya, Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna'dan bir çok yeni insan yaşamak için Klaipėda'ya geldi. Başlangıçta Rusca konuşanlar şehirde çoğunluktaydı, ancak Joseph Stalin'in ölümünden sonra, Litvanya'nın geri kalan kısmından şehre gelenlerin sayısı Sovyet Cumhuriyetlerinden olan insanlardan daha fazlaydı ve Litvanya halkı daha sonra büyük etnik gruba dönüştü. Bununla birlikte, nüfusu 100000 den fazla olan Litvanya şehirleri arasında Klaipėda, ana dili Rusça olan insanlardan oluşan popülasyon oranının en yüksek olduğu yerleşim yeridir. Klaipeda 1970 ve 1980 lerde kültürel etkinlikler geliştirmeye başladı, bunların başında Deniz festivali ve kültürel geleneğinin tanıtılması gelmektedir. Temelleri; Siauliai Pedagoji Üniversitesi ve Litvanya Ulusal Konservatuvarı'na dayanan Klaipeda Üniversitesi 1991 yılında kurulmuştur. Klaipeda şu anda; Iki dilde de egitim veren (Almanca ve Litvanca) The Hermann-Sudermann-Schule okulunun yani sıra İngilizce Dil Üniversitesi olan LCC International University ye sahiptir.

Antik Kenti

Klaipeda daki antik kent, içinde bulunan Alman ve İskandinav mimarisi açısından Litvanya daki şehirler içinde en etkileyici ve dikkat çeken antik kent olarak bilinir. Klaipeda antik kenti, demet mimarisi tarzı ve planlanan sokak yapısı ile benzersiz olup, bu yapısı ile Litvanya daki diğer antik kentlerden farklıdır. Sokakları geometrik olarak çok doğru yapılandırılmış ve kesişme açisi her zaman doğrudur. Klaipeda Antik kentinin en popüler yerlerinden birisi Tiyatro meydanıdır. Burada Deniz festivali, uluslarası caz festivali, konserler ve çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.Tiyatro meydanının önemli bir odak noktası, genç çıplak ayak kızını tasvir eden Tarawa anime heykelidir.Heykel şair Simonas Dackas anısına dikilmiştir ve onun şiirlerinde tarif ettigi bir kahramanı simgelemektedir.

Demografik Bilgiler

2007 yılında Klaüpeda nın popülasyonu 185936 olarak kayıtlara geçmiştir. Yaşlara gore yüzdelik dilimler ise 0-14 yaş arası %14, 15-59 yaş arası %67.1, 60+ ise %18.9 olarak görülmektedir. Bunların 85493 ü erkek popülasyonu, 100443 ü ise kadin popülasyonu tarafindan oluşmaktadır. 2011 yılında nüfus sayımından sonraki etnik kompozisyon; %73.9 Litvanyalılar %19.6 Ruslar %1.9 Ukraynalılar %1.7 Belaruslular %0.3 Polonyalılar %2.6 Diğer Milletler olarak belirlenmiştir.

Şehrin 98 kliometre karelik (%38) kismini binalar, %1.4 luk kısmında yollar, %8.45 lik kısmını tarımsal alanlar, %14.8 lik kısmını sular ve geriye kalan diger %38 lik kismini diger kullanımlar kapsamaktadır. Klaipeda'da 17 postane, 1 demiryolu istasyonu, 1 otobüs durağı, 1 liman, 26 otel, 4 Katolik şapel, sinagog, 10 müze, 4 tiyatro ve 15 spor merkezi yer almaktadır.

Cografi ve İklimsel Olarak

Klaipėda'nın iklimi Baltık Denizi'nin etkisi altındadır.

Klaipeda iklimi okyanussal iklim olmasina rağmen nemli kıtasal iklime de oldukça yakındır. Kişları soğuk yada hafif soğuk yazları ise sıcaktır. Temmuz ve Agustos aylarındaki en sıcak mevsim; en yuksek 20 °C, en düşük ise 14 °C olarak ölçülmüstür. Kaydedilen en yüksek resmi sıcaklık ise 2014 yılında ki Ağustos ayında 36.6 °C dir. ocak ve şubat aylarinda ki en soguk mevsim; yuksek sıcaklık ortalaması 0 °C dusuk sıcaklık ortalamasi ise -5 °C dir. Klaipeda da şimdiye kadar kaydedilen en soguk sıcaklık kaydı ise 1956 yılında ki şubat ayinda –33.4 °C dir. Klaipeda rüzgarlı ve yılda bir çok kez fırtına görülen bir şehirdir. sonbahar ve kış mevsiminde şiddetli rüzgar ve fırtına görülmesi olağan bir durumdur. Deniz meltemleri nisan ayindan eylül ayına kadar yaygındır. Kar yağışı ekim ayı ile nisan ayları arasında görülebilir. Klaipėda'nın tüm yıl boyunca kararsız bir havası vardir. Bir kışı soğuk ve karlı olabirken, (tipki Moskova'da olduğu gibi) ,diger bir kışı ise ılıman, rüzgarlı ve yağışlı olabilir, (İskoçya'daki hava koşulları gibi).

Klaipeda Limani

Klaipeda limanı; Baltık Denizinin Doğu kıyısında bulunan buzsuz büyük limanıdır. Doğu'dan Batı'ya deniz, kara ve demiryolu güzergahlarını bağlayan, Litvanya'nın en önemli ulaşım merkezidir. Klaipėda çok amaçlı, evrensel, derin su limanıdır. Bu limanda; 19 büyük liman şirketi bulunmakta, gemi onarımı ve gemi yapımının yanı sıra tüm deniz işi ve yük taşıma hizmetleri gerçekleştirilmektedir. Yıllık liman kargo taşıma kapasitesi 40 Mt'a kadar çıkmaktadır. Liman, 24 saat boyunca, haftanın yedi günü, bütün bir yıl boyunca çalışmaktadır.

2014 yılında Klaipeda 64 kez gezi gemileri (Cruise Ship) tarafından ziyaret edildi ve tarihinde ilk kez Letonyanın başkenti olan Riga yı geride bıraktı.

Ulaşım

Klaipeda da şehir içi ulaşım için toplu taşıma araçları, coğrafi özelliklerden dolayi seyahat için oldukça mantıklı ve aynı zamanda da konforludur. 2007 yılının başından bu yana elektronik aylık bilet sistemi kullanılmaktadır. Mağazalarda ve gazete stantlarında elektronik bileti almak ve para yükletmek mümkündür. Toplu taşıma organizasyonu, denetimi ve koordinasyonu bir kamu şirketi olan Klaipeda City Passanger Transport tarafından yürütülmektedir.