Krikor Balyan
Krikor Amira Balyan (1764-1831), Osmanlı döneminde birçok mimari eserlere imzasını atmış Balyan Ailesinden gelen mimardır.
Krikor Balyan, Osmanlı saray mimarlarından Kayseri kökenli Bali Kalfa'nın oğludur. Babasının adı ile ilintili olarak Baliyan veya Balyan olarak adlandırılmıştır. Daha sonraları Balyan ismini kendisine soyadı olarak benimsemiştir. Saray mimarlarından Minas Kalfa'nın damadı ve Ohannes Amira Severyan'ın kayınpederidir.
Yaşamı
1790’da Minas Kalfa’nın kızı Soğome ile evlenir. Bülbüldere’nin üstünde ilk tepede otururlar. Semtin Bülbüldere adını almasını sağlamıştır. Bülbüllere meraklıdır ve evinin yakınında bülbül yetiştirir, yaşlanınca oraya gidip sürekli onların sesini dinlermiş. Pazar günleri Bağlarbaşı'ndaki geniş bağında, yanında çalışan işçiler ve ustaları ziyaret sofrasında toplar, onlarla sohbet edermiş. Birçok kimsenin hayatını kurtarmıştır, yoksullara ve yetimlere yardımla bulunmuş, hayırseverdir. Krikor Balyan'ın 6 çocuğu olur. Garabed, Sofia, Hovhannes, Lusia, adı bilinmeyen bir kız ve Haçadur. Hassa Mimarlık görevine II. Mahmud'un hükümdarlığı altında devam eder. II. Mahmud Krikor'un şahsi dostudur ve en verimli dönemini bu padişah altında geçirir. Padişahın itimadını kazanarak Saray'da büyük nüfuza sahip olur. Ecnebi sefirler bazı meselelerin halli için onun tavassutuna başvurur. 1809'da II. Mahmud tarafından verilen beratla vergi muafiyeti, dilediği biçimde giyinmek, ata binmek vb. imtiyazlar elde eder. Maiyetinde iki kişi bulundurmak, sakal bırakmak, çift kürekli bir kayığa malik olmak, bazı vergi ve masraflardan muaf tutulmak bu muafiyetlerin diğerleridir. Bu yıl Kirkor Balyan'a Beşiktaş Sarayı'nın onarım görevi verilir. Bu onarıma Londra sefiri Yusuf Agah Efendi de katılır. Onarım, Hassa mimarbaşısı Mustafa Ağa, mimar Hafız Mehmed Eendi, Feti Komyanos, Yorgi ve Todori kalfaların işbirliğiyle yapıldı. Birçok bölüm yıkılarak baştan yapıldı. Onarımda elden geçen yerlerin arasında yazıcı efendi, kahveicbaşı, kuşhane, sülüflü baltacılar daireleri, hasekiler koğuşu, helvahane, kiler bunların arasında. Krikor Balyan 1825'de Selimiye Kışlası'nın kagir olarak tadilatını üstlenir. Krikor'un yardımcısı resimcibaşı Mıgırdıç Kalfa Çarkyan'dır.[1]
Başlıca yapıtları
- Sarayburnu'ndaki Saray
- Beşiktaş Sarayı
- Beylerbeyi Sarayı
- Valide Sultan Sarayı
- Defterdar Sarayı
- Aynalıkavak Kasrı
- Nusretiye Camii
- Selimiye Kışlası ve çevre yapıları
- Davutpaşa Kışlası
- Beyoğlu Kışlası
- Darphane-i Amire
- Valide Bendi
- Topuzlu Bendi
- Yangın Köşkü
Kaynakça
- ↑ Pars Tuğlacı'ya göre 25'deki tadilat Krikor'un planlarına göre yapılmıştır ve bunu belgeler. Saray başmimarı Abdülhalim Efendi ise kışlanın cam, çerçeve, halka, kilit, zenberekleriyle su yollarının onarımını yaptırdı.